Các mùa của Giáo Hội trong năm? Năm phụng vụ có mấy mùa?

1. Phụng vụ là gì?

Phụng vụ được xem là hoạt động của Chúa Giêsu qua Giáo hội của Ngài.Tương tự như việc Ngài đã hành động quá thân xác của mình trong thời Tin Mừng, thì phụng vụ ngày nay là một hành động của Chúa Giêsu qua Nhiệm Thể Chúa.

Mọi người có thể làm phép so sánh đó. Giống như Chúa Giê-xu đã làm việc cách đây hai ngàn năm qua các chức năng của thân thể bằng thịt và máu, ngày nay Ngài vẫn tiếp tục làm việc qua các chức năng phụng vụ của thân thể mầu nhiệm của Ngài. Phụng vụ là cử hành Thánh lễ, rửa tội, bí tích hòa giải, xức dầu tín hữu… Tất cả những cử hành này là dấu chỉ Chúa Kitô sống và hoạt động giữa con người.

Công đồng Vatican II cho rằng, phụng vụ là nối tiếp và kế thừa “công trình cứu chuộc” mà Chúa Giêsu đã bắt đầu khi còn ở trần gian. Đó là “một phụng vụ giúp ích rất nhiều cho các tín hữu trong suốt cuộc đời của họ để diễn tả và bày tỏ cho người khác mầu nhiệm Chúa Kitô và bản chất đích thực của Giáo Hội chân chính” (Hiến Chế Phụng Vụ Thánh, số 2).

Để thực hiện công việc trọng đại này, Chúa Kitô luôn hiện diện trong nhà thờ, nhất là trong hoạt động phụng vụ. Ngài hiện diện trong hy lễ… nhất là hiện diện thực sự dưới hai hình phép Thánh Thể. Ngài hiện diện trong các bí tích nhờ quyền năng của Ngài. Do đó, ai làm phép rửa là được rửa tội bởi chính Chúa Kitô. Chúa hiện diện trong lời nói của mình bởi vì những lời nói của Ngài đều được ghi lại trong Kinh thánh và khi Kinh thánh được đọc trong cộng đồng đó cũng chính là lời nói của Chúa. Cuối cùng, Người hiện diện khi giáo hội kêu gọi và hát thánh vịnh.” (PV, số 7).

 Do đó, phụng vụ cũng là hoạt động của giáo hội, nhiệm thể của Chúa Kitô. Phụng vụ là sự tiếp nối “công trình cứu chuộc” của Chúa Giêsu và làm việc thông qua cơ thể thần bí của mình, nhà thờ.

2. Năm phụng vụ là gì?

Lịch Kitô giáo còn có một tên gọi khác đó là năm phụng vụ. Đây là một khoảng thời gian được xác định bởi các mùa phụng vụ và các nghi lễ, ngày lễ Kitô giáo tiêu biểu có liên quan mật thiết đến sự phát triển của  nội dung  Kinh thánh. Có sự khác biệt trong năm phụng vụ giữa Cơ đốc giáo phương Tây  (Công giáo La Mã, Anh giáo, Lutheran và Tin lành) và Cơ đốc giáo thống giáo Đông phương, nhưng diễn biến và tính liên tục thì giống nhau. Ở cả nhà thờ phương Tây và phương Đông, thời gian của các ngày lễ nhỏ khác nhau theo từng năm, nhưng chúng đều dựa trên sự thay đổi của lễ Phục sinh. Biểu hiện rõ nhất của những ngày lễ này có thể thấy ở việc ăn chay, lễ hội, trang trí nhà thờ,… của Công giáo phương Tây  và Chính thống giáo phương Đông, nhưng cộng đồng Tin lành thì lại hiếm thấy.

3. Năm phụng vụ có mấy mùa?

Năm phụng vụ có năm mùa, đó là: Mùa Vọng, Mùa giáng sinh, Mùa Thường niên, Mùa Chay, Mùa Phục Sinh.

3.1. Mùa Vọng: 

Mùa Vọng được dịch trong tiếng Việt có nghĩa là “chờ đợi”, “sự hy vọng”; còn ở tiếng Latinh Adventus nghĩa là “đến. Đây được xem là mùa đầu tiên của năm phụng vụ, bao gồm khoảng thời gian  bốn Chủ Nhật trước Lễ Giáng Sinh. Mùa Vọng bắt đầu với buổi cầu nguyện chiều vào Thứ Bảy trước  Chúa Nhật đầu tiên, ngày 30 tháng 11, hoặc bất cứ ngày nào gần nhất, và kết thúc bằng buổi cầu nguyện chiều vào Chúa Nhật cuối cùng trong bốn ngày chủ nhật đó là ngày 24 tháng 12 (đồng thời là ngày Lễ Vọng). Giai đoạn từ đầu Mùa Vọng  đến hết ngày 16 tháng 12 nghĩa là chờ đợi Chúa đến lần thứ hai, và giai đoạn thứ hai từ ngày 17 tháng 12 đến chiều ngày 24 tháng 12 là chờ đợi Ngày Giáng Sinh. Tâm trạng mùa này tuy không buồn  như Mùa Chay nhưng cũng không thể đón trước niềm vui trọn vẹn của lễ Giáng Sinh sắp đến. Trong nhiều hình thức, với bốn vòng hoa hoặc với bốn ngọn nến, nó được sử dụng ở nhiều nơi  để đánh dấu  bốn tuần của Mùa Vọng với ý nghĩa tượng trưng: “Hy vọng”, “Đức tin”, “Niềm tin”, và “Tình yêu”.  Mùa này có màu tượng trưng là màu tím, nhưng chủ nhật thứ ba có thể mặc quần áo màu hồng vì đó là ngày chủ nhật vui vẻ (Gaudete Sunday ).

3.2. Mùa Giáng Sinh: 

Từ giờ Kinh Chiều I ngày 24 tháng 12(kết thúc lễ Vọng) Mùa giáng sinh được xem là chính thức bắt đầu. Mùa giáng sinh kéo dài cho đến hết ngày mà Chúa chịu phép rửa năm xưa. Mùa này này mang ý nghĩa tưởng nhớ đến sự kiện Đức Chúa Kitô được sinh ra đời. Trắng là màu sắc tượng trưng cho Mùa giáng sinh.

3.3. Mùa Thường niên: 

Trong năm phụng vụ có một mùa phụng vụ không mang ý nghĩa thần học riêng đó là Mùa thường niên. Mùa Thường niên thường gồm ba mươi ba hoặc ba mươi tư tuần (tuỳ theo năm) và được chia làm 2 giai đoạn. Sau lễ Đức Kitô chịu phép rửa cho đến  trước Thứ Tư Lễ Tro đây là giai đoạn một. Ở giai đoạn hai bắt đầu  sau Lễ Chúa Hiện thân và kết thúc trước  Kinh Chiều thứ nhất vào Thứ Bảy đầu tiên trước Chúa Nhật đầu tiên của Mùa Vọng (trong năm phụng vụ tiếp theo). Bên cạnh lễ Giáng sinh và lễ Phục sinh là những lễ nổi bật của năm phụng vụ, các lễ kỷ niệm quan trọng khác thường diễn ra trong thời gian thường niên. Cũng như những mùa khác, Mùa Thường niên cũng có màu sắc đặc trưng đó là : màu tím, màu vàng, màu đỏ và màu xanh lá.

3.4. Mùa Chay: 

Mùa Chay về cơ bản là thời gian mà nhiều nhà thờ Thiên chúa giáo chuẩn bị cho Lễ Phục sinh, bắt đầu từ Thứ Tư Lễ Tro và kết thúc ngay trước Bữa Tiệc Ly của Chúa vào chiều Thứ Năm (đủ bốn mươi ngày). Như trong Mùa Vọng, Kinh Vinh Danh và Alleluia thường không được hát vào thời điểm này. Màu tím truyền thống của Mùa Chay chứa đựng tâm trạng u sầu với  hai chiều kích thần học: sự sám hối của mọi tín hữu và sự đau khổ của Chúa. Theo quy định, người Công giáo La Mã không được phép hát Gloria và “Hallelujah” vào thời điểm này. Chúa nhật thứ tư của Mùa Chay có thể được mặc màu hồng và được gọi  là Chủ nhật Laetare. Từ Chúa nhật thứ năm của Mùa Chay, tất cả các biểu tượng của nhà thờ  được  phủ một tấm vải màu tím và  được gỡ bỏ vào Thứ Bảy Tuần Thánh trong Lễ Phục sinh. Kết thúc Mùa Chay là tiếp theo Lễ Chúa Ba Ngôi, là  cao điểm của năm phụng vụ, bao gồm:

– Thứ Năm Tuần Thánh (hay Thứ Năm Rửa Chân) các nhà thờ chính tòa cử hành thánh lễ Giáng Sinh vào buổi sáng (các linh mục trong toàn giáo phận trở về nhà thờ thánh đường để cử hành,  nghĩa là tưởng nhớ bí tích của truyền chức thánh do Chúa Giêsu sáng lập).

– Thánh Lễ Tiệc Ly được tiến hành vào buổi chiều.

 Có thể có nghi thức rửa chân.

– Như thường lệ, sau Thánh Lễ Tiệc Ly, có cuộc rước Mình Thánh Chúa và các nghi thức cộng đồng cho đến nửa đêm.

– Thứ Sáu Tuần Thánh (hay Good Friday)

– Lễ thánh giá.

– Tưởng Niệm Cuộc Thương Khó Chúa Giêsu.

– Giáo hội Công giáo Rôma không cử hành thánh lễ vào ngày này, nhưng khuyến khích  cầu nguyện. Vào ngày này, các tín hữu phải kiêng thịt và ăn chay.

– Cao điểm của là Tam Nhật Thánh được diễn ra vào thứ 7 tuần thánh. Tưởng niệm việc Chúa Giêsu được mai táng dưới mộ. Vào buổi chiều, Lễ  Phục Sinh được cử hành với những nghi thức rất long trọng loan báo việc Chúa Giêsu sống lại.

Trong Mùa Chay, có hai ngày người Công giáo  phải ăn chay (thuật ngữ “ăn chay và kiêng thịt”): Thứ Tư Lễ Tro và Thứ Sáu Tuần Thánh. Luật ăn chay của Công giáo La Mã không giống như  Phật giáo. “Còn chay” của họ được hiểu là không ăn uống các chất phụ gia (bánh kẹo, rượu bia, nước ngọt…) và “kiêng thịt” được hiểu là không ăn  động vật  máu nóng như thịt lợn, bò, gia cầm. , thịt bò,  gia cầm… nhưng được phép ăn  hải sản như cá, tôm, mực… và thực vật. Trên thực tế, trong danh mục cấm có rất ít  quy định cụ thể mà mọi thứ đều dựa trên truyền thống. Một ngày “ăn chay và kiêng thịt” quy định chỉ  ăn  hai bữa chính, không  ăn vặt, hạn chế  thú vui, nhưng khuyến khích bác ái với mục đích thần học trong thời gian huấn luyện, chống lại sự cám dỗ của vật chất.

3.5. Mùa Phục Sinh: 

Bắt đầu từ Chúa nhật thứ nhất sống lại đến hết ngày Chúa nhật Thánh thần Hiện xuống (Lễ năm tuần) hoặc có thể thay đổi theo từng năm, đây chính là khoảng thời gian diễn ra Mùa Phục Sinh. Trong khoảng thời gian đó, lễ phục sinh có thể diễn ra vào khoảng thời gian từ ngày 22 tháng 3 đến ngày 25 tháng 4. Ngày khai sinh ra Giáo hội được diễn ra trong mùa Phục Sinh này, cụ thể đó là ngày thứ 50 bắt đầu từ Lễ Phục sinh.