Cách trình bày đoạn văn: Diễn dịch, quy nạp và song hành

1. Đoạn văn diễn dịch:

Diễn dịch là đoạn văn mà câu chủ đề nêu ý chung ở đầu đoạn, các câu còn lại phát triển ý cụ thể của câu chủ đề, bổ sung, làm rõ ý cho câu chủ đề. Việc phát triển câu được thực hiện bằng cách giải thích, chứng minh, phân tích, bình luận, có thể kèm theo nhận xét, đánh giá và bày tỏ cảm nghĩ của người viết.

1.1. Ví dụ một số đoạn văn diễn dịch hay nhất:

Một chiếc lá rơi có tâm hồn riêng, tâm trạng riêng, cảm xúc riêng. Có một người như một mũi tên nhọn, rơi từ cành cây xuống đất như thể kết thúc câu chuyện, kết thúc một cuộc đời lạnh lùng, điềm tĩnh, tàn nhẫn, không lay chuyển. Có chiếc lá như con chim lắc lư vài vòng trên không rồi cố ngóc đầu lên, hoặc giữ thăng bằng cho đến khi rơi xuống đất. Có chiếc lá nhẹ nhàng chơi đùa, hay nhảy múa cùng gió, như muốn nói rằng vẻ đẹp của vạn vật chỉ ở hiện tại: quá khứ dài của chiếc lá trên cành không bằng vài giây bay, nếu chuyến bay đó có một vẻ đẹp thơ mộng. Có chiếc lá tỏ ra sợ hãi, rụt rè, rồi suýt chạm đất, vẫn muốn bay trở lại cành. Có những chiếc lá dịu dàng rơi xuống ôm lấy bông hoa thơm, hay để vuốt ve ngọn cỏ xanh mềm.

1.2. Ví dụ một số đoạn văn diễn dịch ấn tượng nhất:

Hiện nay, tình hình giao thông trên địa bàn thành phố có nhiều vấn đề phải nói, trong đó có nạn kẹt xe. Đường thường bị tắc nghẽn vì những lý do sau: gần trường học, tàu hỏa chạy qua, trời mưa thường xuyên gặp nước, đèn giao thông bị hỏng mà không được can thiệp. Sự can thiệp kịp thời của CSGT, ý thức của người dân… chống ùn tắc giao thông là vấn đề của toàn xã hội chứ không riêng gì ngành CSGT, ngành CSGT. Về lâu dài, nên mở rộng diện tích đất của trung tâm TP.HCM ra ngoại thành, tức là giãn dân ra xa khu hành chính trung tâm mới hình thành để thực hiện bài toán trên cơ quan hành chính, trường học, bệnh viện xa trung tâm hiện tại.

1.3. Ví dụ một số đoạn văn diễn dịch đặc sắc nhất:

Vẻ đẹp con người không chỉ thể hiện qua nhan sắc mà còn được khẳng định bằng tài năng và tâm hồn. Nhan sắc là vẻ đẹp trời phú, hình hài mà cha mẹ ban cho mỗi người, nhưng tài năng và địa vị lại là sự tu dưỡng, rèn luyện ở mỗi cá nhân. Mùi hương có thu hút ánh nhìn của mọi người trong một thời gian dài? Con người cũng vậy, vẻ đẹp hình thể sẽ tạo ấn tượng với người khác, nhưng tài năng và chiều sâu tâm hồn mới khiến người khác nhớ mãi về bạn. Vì vậy, mỗi người cần biết cách chăm sóc bản thân, để “dù không cao nhưng vẫn khiến người khác phải ngước nhìn”. Tài năng hay vẻ đẹp tâm hồn ấy đều có sẵn trong mỗi chúng ta, nhưng nếu không học hỏi, bồi đắp kiến thức thì chúng cũng sẽ ngủ quên và mai một dần. Mỗi ngày trôi qua, bạn cần học hỏi nhiều hơn, lắng nghe cuộc sống nhiều hơn để nuôi dưỡng tâm hồn. Đó là cách bạn yêu quý và trân trọng chính mình.

1.4. Ví dụ một số đoạn văn diễn dịch đạt điểm cao nhất:

“Sáng tác thơ là một công việc rất đặc biệt và khó, đòi hỏi người nghệ sĩ phải hình thành cá tính sáng tạo. Tuy nhiên, theo Xuân Diệu – tuyệt đối không nên phóng đại cái cá biệt, cái độc đáo. nó phóng đại. Điều đó không hợp với thơ và không phải là phẩm chất của một nhà thơ chân chính. Hãy làm thơ một cách tự nhiên, bình dị, hãy chiến đấu để nâng cao cái tôi sáng tạo đó, đừng trở thành anh hùng. Trong khi sáng tác, một nhà thơ không thể tập trung: anh ta phải ghi dấu ấn của mình. Tôi bước vào bài thơ này, bài thơ kia. Chính trong quá trình lao động miệt mài và tràn đầy cảm xúc ấy, nhà thơ sẽ tự nhiên tạo nên bản sắc riêng của mình, nhất thời sẽ bộc lộ cá tính của mình. Nhà văn”

2. Đoạn văn quy nạp:

Đoạn văn quy nạp là đoạn văn được trình bày từ ý nhỏ đến ý lớn, từ ý chi tiết đến ý khái quát, từ luận điểm cụ thể đến kết luận bao quát. Trong bố cục này, câu chủ đề nằm ở cuối đoạn văn. Ở vị trí này, câu chủ đề không đóng vai trò dẫn dắt nội dung của cả đoạn văn mà chỉ đóng vai trò kết thúc nội dung cho đoạn văn đó. Các câu văn trên được trình bày bằng cách lập luận, minh họa, cảm nhận và rút ra nhận xét chung.

2.1. Ví dụ một số đoạn văn quy nạp hay nhất:

Những đứa con từ khi sinh ra đến khi trưởng thành, phần lớn thời gian là gần gũi và thường là chịu ảnh hưởng từ người mẹ hơn từ cha. Chúng được mẹ cho bú sữa, bồng ẵm, dỗ dành, tắm giặt, ru ngủ, cho ăn uống, chăm sóc rất nhiều khi ốm đau…Với việc nhận thức thông qua quá trình bé tự quan sát, học hỏi tự nhiên hàng ngày và ảnh hưởng đặc biệt các đức của người mẹ, đã hình thành dần dần bản tính của đứa con theo kiểu “mưa dầm, thấm lâu”. Ngoài ra, những đứa trẻ thường là thích bắt chước người khác thông qua những hành động của người gần gũi nhất chủ yếu là người mẹ. Chính người phụ nữ là người chăm sóc và giáo dục con cái chủ yếu trong gia đình. (Thanh Thảo)

2.2. Ví dụ một số đoạn văn quy nạp ấn tượng nhất:

Đêm nay là đêm 30, gia đình tôi tất bật chuẩn bị bữa cơm tối giao thừa. Anh trai và bố đang làm gà, còn mẹ thì nhào bột làm bánh rán. Năm nào cũng vậy, bánh rán của mẹ luôn là món ăn không thể thiếu trong mâm cỗ đặc biệt ấy. Riêng tôi, vì là con gái cưng trong nhà và là trưởng nữ nên tôi được ông bà ưu ái trang hoàng bàn thờ tổ tiên. Mọi người trong gia đình, ai cũng cố gắng làm việc thật nhanh để đúng giờ. Đúng 12 giờ, gia đình chúng tôi, 3 thế hệ quây quần bên mâm cỗ nâng ly chúc mừng năm mới. Tiếng chúc mừng, tiếng cười nói, tiếng chén rơi… Tất cả khiến tôi cảm thấy: Gia đình mình thật hạnh phúc.

2.3. Ví dụ một số đoạn văn quy nạp đặc sắc nhất:

Smartphone giúp chúng ta rất nhiều trong cuộc sống. Chúng không chỉ giúp chúng ta liên lạc với nhau ở khoảng cách xa, kết nối thông tin trên toàn thế giới mà còn giúp chúng ta tiếp cận tri thức của toàn nhân loại. Tuy nhiên, nó cũng mang đến cho chúng ta rất nhiều phiền toái như sự trói buộc, phụ thuộc vào điện thoại, hệ lụy cho trẻ như nghiện game hay internet, các thông tin đồi trụy, không được kiểm duyệt. Có thể nói, smartphone không chỉ mang đến những lợi ích mà còn mang đến nhiều tác hại cho con người.

2.4. Ví dụ một số đoạn văn diễn dịch đạt điểm cao nhất:

Việt Nam đã loại bỏ được vụ lúa nhạy cảm năng suất thấp và tạo ra vụ lúa xuân năng suất cao. Đã tạo ra nhiều giống lúa và cây ăn quả cho năng suất cao. Từ một nước phải nhập khẩu gạo, đến nay nước ta đã trở thành nước xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới. Các nhà khoa học nông nghiệp Việt Nam đã có những đóng góp to lớn cho sự phát triển của đất nước trong giai đoạn vừa qua.

3. Đoạn văn song hành: 

Đây là đoạn văn có các câu phát triển nội dung song song, không có nội dung nào bao hàm nội dung kia. Mỗi câu trong đoạn văn nêu một khía cạnh của chủ đề đoạn văn, cung cấp sự rõ ràng cho nội dung của đoạn văn.

3.1. Ví dụ một số đoạn văn song hành hay nhất:

Trong tập “Nhật ký trong tù” (Hồ Chí Minh) có những nét vẽ còn sơ sài nhưng chân thực, càng tìm hiểu càng thấy thú vị như đang chiêm ngưỡng một bức tranh cổ điển. Có cảnh sinh động như những tấm thảm thuê gấm vàng. Cũng có bài khiến người đọc liên tưởng đến những bức tranh sơn mài thâm trầm, sâu sắc.

3.2. Ví dụ một số đoạn văn song hành ấn tượng nhất:

Nón lá thường là nón lá chóp nhọn, làm bằng lá cọ khô, bên ngoài phủ một lớp sơn bóng. Đây là chiếc nón thông dụng, được người dân dùng để che nắng, che mưa và trở thành biểu tượng cho người Việt Nam. Ngoài ra còn có một loại nón lá tròn gọi là nón quai thao, đây là loại nón đặc trưng mà các anh, các chị dùng trong lễ cưới truyền thống. Ngoài ra còn có nón ngựa, đây là loại nón độc đáo của Bình Định, làm bằng lá dứa, người ta thường đội khi cưỡi ngựa.

3.3. Ví dụ một số đoạn văn quy nạp đặc sắc nhất:

Trong lớp, tôi có nhiều bạn thân, nhưng bạn thân nhất là A. Cô ấy 12 tuổi, bằng tuổi tôi. Bạn có dáng người dong dỏng cao, khuôn mặt tròn bầu bĩnh ai nhìn vào cũng dễ mến. Nước da ngăm đen, tóc cắt ngắn gọn gàng. Đôi mắt đen láy lúc nào cũng to tròn như hai hòn bi ve. Sống mũi cao và khuôn miệng luôn tươi cười. A luôn toát lên sự năng động, tự tin, hóm hỉnh và hài hước nên rất dễ mến. Mọi người trong lớp đều thích chơi với bạn. Bạn học rất giỏi, luôn nhiệt tình phát biểu xây dựng, thường xuyên giúp đỡ các bạn học yếu. Đặc biệt, A có giọng hát rất hay, bạn là cây văn nghệ của trường, mỗi khi trường tổ chức văn nghệ bạn thường tham gia. Ở nhà, cháu cũng biết giúp đỡ bố mẹ, là con ngoan, trò giỏi.