Chầu Năm Suối Lân là ai? Sự tích về Chầu Năm Suối Lân?

1. Chầu Năm Suối Lân là ai?

Chầu Năm Suối Lân là vị thánh Chầu xếp hàng thứ năm thuộc hàng Tứ Phủ Thánh Chầu, đứng trước Chầu Lục Cung Nương và đứng sau Chầu Đệ Tứ Khâm Sai trong hệ thống thần linh trong tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt Nam. Tên gọi Chầu Năm Suối Lân có nguồn gốc từ việc Chầu Năm được giao quyền cai quản miền rừng núi tại vùng Suối Lân, Lạng Sơn.

2. Sự tích Chầu Năm:

Theo những gì dân gian kể lại rằng, Chầu Năm là vị Thánh Chầu thứ năm, chầu vốn là người dân tộc Nùng, được hạ sinh dưới thời vua Lê Trung Hưng, Chầu theo lệnh của vua cha mà cai quản miền rừng Suối Lân kế bên cạnh dòng sông Hóa, coi sóc hạt khắp vùng sông Hóa này. Nơi đây, Chầu không chỉ canh giữ chốn sơn lâm mà còn giúp đỡ những người dân nơi đây, Chầu còn dạy nhân dân đi làm ăn, làm nương, làm rẫy và ôm vải. Tấm lòng thương nhân dân của Chầu đã khiến cho những người nhân dân nơi này vô cùng kính phục và yêu mến Chầu. Ngay cả đến cỏ cây, hoa lá, suối rừng nơi đây cũng phải vui mừng dưới từng bước chân của Chầu.

Mặc dù sau này khi Chầu hóa, nhưng Người vẫn luôn hiển linh để giúp đỡ những người dân của bản thu phục được nhiều loài thú dữ, diệt trừ những yêu ma quỷ quái. Cũng được tương truyền rằng vào những đêm thanh vắng, Chầu thường xuyên hiện hình cùng với 12 cô hầu cận bên trên dòng sông Hóa.

Cũng có tài liệu cho rằng, Chầu Năm Suối Lân là công chúa con của vua, chầu vốn dĩ có tính cách yêu thiên nhiên, chốn rừng núi xanh thẳm nên đã xin vua cha lên chốn sơn lâm. Khi chầu đến vùng miền rừng Suối Lân cảnh đẹp hữu tình, nên nàng đã cho dựng am để tu hành tại nơi đây. Sau này khi Chầu hóa, Mẫu Thượng Ngàn đã ban phong cho nàng là Chầu Năm Suối Lân để canh giữ cai quản vùng miền cửa rừng Suối Lân.

3. Đền thờ Chầu Năm Suối Lân:

Chầu Năm Suối Lân được thờ phụng tại Đền Chầu Năm Suối Lân gần cửa rừng Suối Lân nơi mà Chầu Năm linh thiêng đã từng trấn giữ. Ngôi đền tâm linh này thuộc huyện Hữu Lũng, tỉnh Lạng Sơn, nơi đây cũng có tên gọi là Đề Suối Lân. Ngôi đền này được coi là nơi thờ chính của Chầu Năm và Cô Năm.

Ngôi đền này khá nhỏ, nhưng rất khang trang, đền chính thờ Chầu Năm Suối Lân, nằm phía bên trái của đền là cung thờ chính của Cô Năm Suối Lân.

Cùng nằm trong vùng đất Hữu Lũng, ngôi đền Chầu năm Suối Lân nằm cách đền thờ Chầu Lục chỉ 4,5 km và cách đền Quan Giám Sát là 3,5 km. Nếu bạn có dịp tới nơi đây, hãy tham quan chiêm ngưỡng tất cả những ngôi đền vô cùng linh thiêng tại nơi này. Nhân dân khi đi qua vùng Lạng Sơn thường vào đền bái yết cửa Chầu Năm và Cô Năm Suối Lân để cầu mong có sức khỏe, bình an, phúc cầu tài, nhờ lộc Chầu mà người dân được chân cứng đá mềm băng qua rừng vượt suối.

Ngày tiệc chính của Chầu Năm Suối Lân được tổ chức vào ngày 20 tháng 5 âm lịch hàng năm. Cho đến ngày nay ngôi đền Chầu Năm Suối Lân tiếp đón rất đông đảo những du khách ở khắp mọi miền tổ quốc hành hương đến ngôi đền để dâng hương, cúng lễ với tấm lòng thành tâm, thành kính.

4. Hầu giá Chầu Năm Suối Lân:

Chầu Năm cai đồng rất ít so với Chầu Lục. Được nhân dân tương truyền rằng, Chầu chỉ thường về ngự trong các ngày tiệc vui chơi hoặc nhập đồng chỉ những thanh đồng sát căn của Chầu Năm. Đôi khi Chầu Bà cũng được người ta thỉnh về chứng toà Sơn Trang. Chầu Năm Suối Lân cũng có nhiều khi chứng cho con nhang, đệ tử mâm trầu trình.

Khi về ngự đồng, Chầu Năm mặc áo màu xanh lam, tuy nhiên do những lý do trùng lặp mà hiện nay, có một số nơi người ta thường dâng Chầu áo màu xanh thiên thanh giống với màu nước của dòng suối Lân trong xanh chảy quanh đền. Khi ngự về đồng, Chầu Năm khai quang sau đó múa chèo.

5. Dâng lễ Chầu Năm Suối Lân:

Ngày lễ Chầu Năm được tổ chức vào ngày 20 tháng 5 âm lịch hàng năm. Diễn ra vào ngày đầu xuân năm mới hoặc ngày lễ tại đền Suối Lân, không chỉ người dân ở Lạng Sơn mà các du khách ở thập phương cũng đổ về nơi đây để chiêm bái, tham quan cửa đền. Một mặt là để bày tỏ lòng biết ơn, thành kính, đối với công lao của Chầu Năm, mặt khác là mong Chầu Bà chứng giám, ban phúc cho lòng thành tâm của các con hương, phù hộ độ trì cho gia đình con cái có sức khỏe, được bình an, gặp may mắn, có được tài, được lộc trong năm mới.

Khi đến đền Chầu Năm Suối Lân, các vị thần “chứng tâm chứ không chứng lễ” nên mọi người thường cố gắng sắm sửa chuẩn bị lễ vật dâng cúng một cách chu đáo, cẩn thận và thành tâm hết mức có thể. Các lễ vật mọi người chuẩn bị thông thường sẽ là một mâm lễ vật chay hoặc mâm lễ vật mặn tùy thuộc tâm của mỗi người, về cơ bản bao gồm: hoa, đĩa trái cây, quả cau, cơi trầu, xôi thịt, giấy tiền, thẻ hương cùng với đó là một cánh sớ trình báo.

6. Bản văn Chầu Năm Suối Lân:

6.1. Bản văn Chầu Năm Suối Lân – mẫu 1:

“Non xứ Lạng sơn lâm hùng vĩ

Đền Suối Lân cảnh trí phong quang​

Nhang thơm tấu đến tòa vàng

​Chầu Năm Sông Hóa đáo đàn chứng đây

​Nhang thành kính tỏ bày một nén​

Khói ngạt ngào thấu đến cửu thiên​

Chính tòa Sông Hóa Chúa Tiên​

Thánh Chầu đệ ngũ giáng đền chứng tâm

​Đất Sơn Lâm quyền Chầu cai quản​

Khắp thượng ngàn Xứ Lạng Tam Thanh​

Suối Lân, Sông Hóa quyền hành​

Thổ nùng thổ mán phục tình phải theo​

Non đá mèo suối khe vực thẳm​

Núi đá vôi rừng cấm vào ra

​Nhờ ơn Đệ Ngũ Thánh Bà​

Ơn bà bảo hộ gần xa an lòng​

Khắp làng bản người nùng người thổ

Độ bốn mùa mưa gió hanh thông​

Dạy dân phát rẫy vun trồng​

Nếp nương khoai sắn thơm lừng gần xa

​Dạy dân bản hái hoa làm thuốc​

Gỗ cây rừng, thảo dược kỳ tâm

​Ngược xuôi mộ đức mến ân

Chầu Năm sông Hóa Suối Lân thượng ngàn​

Ngọc như ý soi đàng dẫn lối​

Thuyền từ bi đưa khỏi sông mê​

Suối Lân cảnh vật bốn bề​

Thuyền từ Sông Hóa chèo về Lạng Sơn​

Qua Kiệt Cùng rập rờn sóng nước​

Lên Đồng Đăng biên giới Bắc Nam​

Có phen chính ngự sơn trang

Bài sai thập nhị tiên nàng tới nơi​

Chuông ba tiếng một hồi trống giục

​Bộ sơn thần chầu phục đôi bên​

Bách hoa chư vị nàng tiên​

Hoa lan hoa huệ hoa sen hoa hồng​

Hoa sim tím ngập ngừng e lệ

​Hoa mận đào hoa quế hoa ban

Trăm hoa trăm sắc vẻ vang​

Thanh tân yểu điệu dịu dàng tốt thay

​Kim chúng đẳng nhớ ngày kị tiệc

​Đôi mươi tròn ngũ nguyệt tháng năm

Tâm thành tấu khúc ca văn

​Nguyện xin tiên chúa lai lâm độ trì

​Tâm kính lễ tâu quỳ trước án​

Nguyện xin Chầu lai giáng từ trung​

Ban ân tiếp lộc cho đồng​

Khuông phù đệ tử hưng long thọ trường.”

6.2. Bản văn Chầu Năm Suối Lân – mẫu 2:

“Chầu Năm trên động Suối Lân

Xe loan thánh giá đằng vân ngự đồng

Ai lên tới Suối Lân châu thổ,

Thăm cảnh rừng thác đổ suối reo.

Giở trang tích cũ Lê triều,

Suối Lân công chúa mĩ kiều diễm hương.

Nét đoan trang vẻ nhường ngọc tuyết

Đôi mày ngài nửa khuyết vành trăng

Trâm cài soi nước Suối Lân

Gót tiên hài sảo cảnh rừng thênh thang

Hoa đua nở đầy ngàn tay hái

Gùi trên vai nặng trái chín thơm

Rung rinh quảy lẵng đầu non

Xa nghe chim khướu véo von trên cành

Động lá rừng chim oanh gọi bạn

Nhác trông lên cánh nhạn chập chờn

Cuốc kêu gợi cảnh chiều hôm

Tiếng chim gõ kiến nỗi buồn bâng khuâng

Tiếng hổ gầm vang trong hang động

Đàn báo hoa rạo lượn tìm mồi

Hươu nai ngơ ngác trên đồi

Hang sâu thăm thẳm núi đồi sum suê

Con suối nhỏ xuôi về Hữu Lũng

Đàn cá vàng lơ lửng dưới khe

Trăng thanh hổ báo chầu về

Lung linh màu sắc đua khoe trước đền

Con suối nhỏ đôi bên cầu bắc

Sau lưng đền đá chất trập trùng

Phép tiên biến hóa thần thông

Mẫu sai chầu trấn cửa rừng Suối Lân

Chầu thương dân đêm khuya biến hiện

Áo xanh chàm thêu lượn nét hoa

Nửa đêm gà gáy canh tà

Cất cao tiếng hú hiện ra giữa rừng

Hô thần chú bỗng dưng núi chuyển

Các cửa ngàn bặt tiếng muông kêu

Tà ma phách tán hồn xiêu

Những loài ác thú sợ đều ẩn thân

Để cho biết Suối Lân công chúa

Phép Sơn Trang đức tổ ban truyền

Phép tiên lấy lá làm thuyền

Các cô Thổ mán đôi bên cầm chèo

Tiếng nhịp đẩy hò reo bắt cái

Chầu tới đâu cảnh lại thêm tươi

Hoa thơm quả ngọt trên đồi

Ban công thưởng lộc cho người nhất tâm

Chữ rằng Thánh lưu ân

Chầu Bà lưu phúc thiên xuân thọ trường.”