Hiểu đúng ý nghĩa tục “Đầu năm mua muối cuối năm mua vôi”

1. Hiểu đúng ý nghĩa tục “Đầu năm mua muối cuối năm mua vôi”:

1.1. Vì sao “Đầu năm mua muối”?

Phong tục lâu đời của người Việt Nam là mua muối vào ngày khai trương của Tết Nguyên đán, được người dân địa phương gọi là Tết, với niềm tin rằng muối có khả năng xua đuổi tà ma và mang lại may mắn cho gia đình trong năm tới. Thực tế, tục lệ này bắt nguồn từ câu tục ngữ địa phương “Đầu năm mua muối, cuối năm mua vôi”.

Nhiều người dân tin rằng muối có khả năng chống ô uế và có thể xua đuổi tà ma thành công đồng thời mang lại may mắn cho các thành viên trong gia đình. Muối là một tinh thể màu trắng, và màu trắng tượng trưng cho sự sạch sẽ, tinh khiết và tình cảm tốt đẹp. Mỗi hạt muối tuy nhỏ bé nhưng chứa đựng những ý nghĩa văn hóa phi vật thể sâu sắc. Không có gì đánh bại hương vị mặn của muối. Vì vậy, người ta thường thấy người dân địa phương rắc muối trên đường phố và xung quanh nhà với hy vọng hòa bình sẽ đến.  

Ngoài ra, tục lệ còn xuất phát từ câu tục ngữ Việt Nam “Muối mặn gừng cay”, muối được coi là biểu tượng của tình cảm, sự gắn kết, viên mãn. Vì vậy, người ta mua muối đầu năm với mong muốn gia đình hòa thuận, mọi thành viên gắn bó, gắn bó. Ở miền Bắc, người dân địa phương quan niệm rằng mua muối đầu năm sẽ mang lại may mắn cho cả năm. Vì vậy, nhiều người có thói quen mua muối để mang về nhà trong ngày mùng 1 Tết. Muối ngụ ý một năm mới phát đạt, thịnh vượng

Ngoài vai trò quan trọng chỉ sau gạo trong đời sống sinh hoạt và ăn uống của người Việt, muối theo quan điểm phong thủy còn có tác dụng trấn trạch, xua đuổi tà ma, đem lại nhiều may mắn. Hơn nữa, vị mặn của muối được ví như một tình cảm thân thiết, bền chặt gắn kết các mối quan hệ gia đình, bạn bè, xã hội lại với nhau. Nó còn mang hàm ý của ông bà, cha mẹ muốn nhắn nhủ con cháu phải chăm chỉ làm ăn, tích cóp để cuối năm “mua vôi” xây nhà.

Lịch sử Gạo và muối là nhu yếu phẩm quan trọng nhất trong cuộc sống của con người. Vào thời cổ đại, ngành công nghiệp sắt và muối là độc quyền của nhà nước vì nó tương đối hiếm. Và cũng do giao thông không thuận tiện nên muối là một mặt hàng rất quan trọng và quý giá ở nhiều vùng núi và vùng sâu vùng xa. Vì vậy, vào thời cổ đại, người ta sẽ mua muối vào ngày đầu tiên của năm mới và tích trữ. Lâu dần, đây đã trở thành phong tục đón Tết độc đáo ở Việt Nam. Mỗi hạt muối gửi gắm tâm nguyện của người dân, mong gia đình mạnh khỏe, hạnh phúc, hòa thuận.

Khi đồng hồ điểm nửa đêm đánh dấu thời khắc chuyển giao giữa năm cũ và năm mới, người ta có thể bắt gặp một số người đi dọc các con phố và bán muối. Người bán sẽ đong đầy một bát muối có nắp vì người ta quan niệm rằng mua một bát đầy có nắp sẽ mang lại sự đầy đủ và may mắn trong năm tới.

1.2 Vì sao “cuối năm mua vôi”?

Một phong tục mua muối đầu năm khác là mua vôi vào cuối năm, bởi người Việt xưa thích ăn trầu với vôi, và người Việt tin rằng vôi có ý nghĩa phục hồi. Vì vậy, người Việt Nam mua vôi vào cuối năm để tránh đổ vỡ trong các mối quan hệ gia đình và công việc.

Người Việt Nam dùng số tiền tiết kiệm được trong năm qua để mua lại vôi và sửa chữa những bức tường bị nứt trong nhà, ngụ ý một năm mới và một bầu không khí mới. Vào đêm giao thừa, người Việt rắc vôi bột ở các góc vườn với ý nghĩa xua đuổi tà ma.

Tục “đầu năm mua muối, cuối năm bôi vôi” có nhiều liên tưởng lịch sử, ý nghĩa của việc mua muối ngày đầu năm là cha mẹ nhắc nhở con cái phải biết tiết kiệm trong năm mới để cuối năm có tiền mua vôi xây nhà.  Đây là một phong tục đẹp mà người Việt Nam đã lưu giữ từ lâu đời khi chia tay cái cũ và chào đón cái mới.

2. Phong tục mua muối vào đầu năm và mua vôi cuối năm:

Sáng mùng 1 hoặc ngay sau giao thừa, tại một số tỉnh, thành phía Bắc, có thể thấy nhiều người bán muối rong ruổi khắp đường làng, ngõ xóm để kịp cho kịp nhu cầu. Tương tự, tại các đền, chùa, muối cũng được bán kèm với hoa quả, hương, vàng mã…

Sau khi mang về, người mua chia muối vào các túi ni lông nhỏ hoặc túi vải để bảo quản hoặc những phong bao lì xì màu đỏ. Riêng đối với những người kinh doanh, túi muối thường được bày ở quầy để cầu may mắn, tiền tài. Thật vậy, đi xa nhà với một túi muối nhỏ cũng có thể mang lại cuộc hành trình tốt đẹp, theo tín ngưỡng truyền thống.  

Việc mua vôi cuối năm không có nghĩa là bạn phải mua vôi về để sơn sửa lại nhà mà bạn có thể mua vôi bột về để rắc quanh 4 góc vườn nhân dịp cuối năm để xua đuổi tà ma xui xẻo quấy nhiễu.

3. Một số phong tục vào đầu năm:

Thời điểm tiễn biệt năm cũ, chào đón năm mới là thời điểm vô cùng quan trọng của Việt Nam, trong đó phong tục đón năm mới gửi gắm ước vọng của con người về một cuộc sống sung túc, khỏe mạnh và “chúc mừng năm mới” là biểu hiện cho sự phát tài của gia chủ trong cả năm. Dưới đây là một số phong tục đầu năm mới trong văn hóa Việt Nam

3.1. Xông nhà:

Phong tục đón năm mới ở Việt Nam có từ lâu đời. Người Việt Nam quan niệm rằng Tết Nguyên Đán là ngày đầu tiên của năm mới, nếu ngày này diễn ra suôn sẻ, tốt lành thì cả năm sẽ gặp nhiều may mắn, làm ăn phát đạt. Vì vậy, vị khách đầu tiên đến nhà chúc Tết có ý nghĩa đặc biệt quan trọng.

Do đó, vào cuối mỗi năm, mọi người mời một người họ hàng hoặc hàng xóm vui vẻ, đạo đức tốt và thành đạt đến “Xông nhà” trước. Đây được gọi là phong tục mừng năm mới. “Người xông nhà năm mới” sẽ đến thăm cửa vào sáng ngày đầu tiên của năm mới (với tư cách là vị khách đầu tiên trong năm mới của chủ nhà), và phát lì xì cho trẻ em. Và gia đình chủ nhà sẽ nồng nhiệt chào đón vị khách đầu tiên của năm mới vì họ đã sẵn sàng.

“Chúc mừng năm mới” chúc cả nhà an khang, vạn sự như ý, hàm ý cầu chúc may mắn trong năm mới. Những người được mời đến chúc mừng năm mới nghĩ rằng họ sẽ khiến người khác may mắn và cảm thấy vinh dự, hạnh phúc. Đồng thời, gia chủ cảm thấy hạnh phúc vì tin chắc rằng năm mới sẽ sung túc, sung túc.

3.2. Lì xì năm mới:

Trong dịp Tết ở Việt Nam, chúc mừng năm mới, thăm họ hàng và lì xì là một phong tục truyền thống lâu đời. Theo phong tục của người Việt Nam, vào đêm giao thừa và ngày đầu năm mới, khi năm cũ và năm mới luân phiên nhau qua đi, cả gia đình quây quần bên nhau và mặc những bộ quần áo mới. Tiền lì xì năm mới không quan trọng giá trị và có ý nghĩa mang lại công việc thuận lợi và tài lộc dồi dào trong năm tới, đồng thời cũng thể hiện sự quan tâm của người lớn tuổi đối với thế hệ trẻ, chúc họ một năm mới hạnh phúc. Mọi người thường thích phát tiền năm mới cho trẻ em, vì họ tin rằng tiếng cười của trẻ em có thể xua đuổi tà ác và điều ác. Được lì xì là niềm động viên đối với bất kỳ ai.

Người ta không chỉ lì xì cho các thành viên trong gia đình, mà còn lì xì cho con cái họ hàng, bạn bè trong dịp chúc Tết. Không chỉ người lớn lì xì cho trẻ em mà trẻ em cũng có thể phát bao lì xì cho người lớn tuổi ở nhà để bày tỏ lòng hiếu thảo với các cụ và lời chúc trường thọ. Phong tục này thể hiện sự quan tâm lẫn nhau của gia đình nên được truyền từ đời này sang đời khác.

Không thể xác minh phong tục lì xì bắt đầu từ khi nào, nhưng bây giờ nó đã trở thành một phong tục truyền thống. Trước đây, người ta thường dùng tiền xu làm tiền lì xì, càng ít số 0 càng tốt vì họ tin rằng tiền lẻ tượng trưng cho sự phát triển. Ngày nay, người ta đã quen với việc sử dụng những tờ tiền có nhiều mệnh giá khác nhau để làm tiền lì xì. Ý nghĩa của tiền năm mới không nằm ở bản thân số tiền mà ở những lời chúc tốt đẹp nhất của mọi người.

Dù cuộc sống không ngừng đổi thay nhưng đối với người Việt, lì xì trong ngày Tết vẫn là một phong tục truyền thống đầy ý nghĩa nhân văn.

3.3. Đi chùa đầu năm:

Tại Việt Nam, vào ngày mùng 1 Tết, người dân sẽ đến các ngôi chùa để dâng hương và cầu phúc. Đi chùa thắp hương lễ Phật đầu năm từ lâu đã trở thành một phong tục đẹp của người Việt Nam, con người luôn cảm thấy thanh thản và ai cũng tin chắc rằng cuộc sống sẽ tốt đẹp hơn trong năm mới. Dù phong tục tập quán mỗi địa phương có khác nhau nhưng ai cũng hướng về chân thiện mỹ, ai cũng mong trời phật phù hộ độ trì cho gia đình năm mới bình an.