Nguyên nhân Pháp xâm lược Việt Nam năm 1858? Lịch sử 8

Chiến tranh xâm lược do Pháp phát động từ năm 1858 đến năm 1883 nhằm mục đích chinh phục Việt Nam và kết quả giành được “quyền bảo hộ” của Việt Nam. Vậy Nguyên nhân vì sao Pháp xâm lược Việt Nam năm 1858, hãy tham khảo bài viết dưới đây.

1. Tổng quan về chiến tranh xâm lược Việt Nam của Pháp:

Cuộc chinh phục của Pháp ở Việt Nam (1858–1885) là một cuộc chiến tranh hạn chế và kéo dài giữa Đệ nhị Đế quốc Pháp , sau này là Đệ tam Cộng hòa thuộc Pháp và đế quốc Đại Nam của Việt Nam vào giữa cuối thế kỷ 19. Mục đích và kết quả của nó là những chiến thắng cho người Pháp khi họ đánh bại người Việt Nam và đế quốc Trung Hoa vào năm 1885, sự hợp nhất của Việt Nam, Lào và Campuchia, và cuối cùng thiết lập quyền cai trị của Pháp đối với các lãnh thổ cấu thành của Đông Dương thuộc Pháp trên lục địa Đông Nam Á vào năm 1887.

2. Nguyên nhân chủ quan về phía Việt Nam khiến Pháp xâm lược Việt Nam năm 1858:

Giữa thế kỉ 19 Việt Nam là một nước phong kiến lạc hậu khiến tiềm lực đất nước suy yếu và trở thành đối tượng xâm lược của Pháp trong cuộc chiến tranh mở rộng thuộc địa.

Trước khi bị thực dân Pháp xâm lược và trở thành nước thuộc địa, Việt Nam là một đất nước độc lập, có chủ quyền và có những tiến bộ trên một số mặt về kinh tế, văn hoá, tuy nhiên chế độ phong kiến với những chính sách lạc hậu sai lầm đã khiến đất nước rơi vào khủng hoảng vô cùng nghiêm trọng.

Từ khi thành lập nên Vương triều nhà Nguyễn (1802), vua Gia Long và các vị vua kế thừa tiếp theo đã ra sức thực hiện các chính sách cải cách đất nước nhằm khôi phục, củng cố chế độ cầm quyền quân chủ chuyên chế. Quyền lực quan trọng nhất tập trung trong tay vua. Chỗ dựa của Nhà nước phong kiến thống trị là giai cấp địa chủ ra sức bóc lột đàn áp nhân dân. Tư tưởng Nho giáo phong kiến trở nên hà khắc được đề cao. Trật tự phong kiến là điều bất di bất dịch.

Nền Kinh tế trên các lĩnh vực nông nghiệp, công – thương nghiệp ngày càng kiệt quệ, sa sút. Tài chính khó khăn khủng hoảng. Một số chủ trương, chính sách hà khắc của nhà nước như thêm dầu vào lửa gây nhiều bất lợi cho nền kinh tế đang lung lay của đất nước

Đặc biệt những chính sách đường lối đối ngoại vô cùng sai lầm, bảo thủ đã khiến cho Việt Nam rơi vào tình trạng bị cô lập. Cuộc đàn áp người Công giáo  của nhà Nguyễn và các vụ hành quyết các giám mục Pháp đã tạo cớ cho Pháp can thiệp vào nước ta.

Từ đó dẫn đến đời sống nhân dân lầm than cực khổ, nhiều cuộc khởi nghĩa của nông dân lẫn tri thức Nho sĩ diễn ra cũng bị triều đình đàn áp tàn bạo khiến khối đoàn kết dân tộc bị rạn nứt trở thành lỗ hổng nặng nề trước cuộc đối đầu trong chiến tranh xâm lược với thực dân Pháp.

Triều đình Nguyễn không tập trung vào phát triển tiềm lực quốc phòng khiến cho quân sự nước ta vô cùng lạc hậu với những loại vũ khí thô sơ, khả phòng thủ yếu kém vô cùng

3. Nguyên nhân khách quan về phía Pháp xâm lược Việt Nam năm 1858:

Thứ nhất, cướp bóc kinh tế và đất đai. Từ thế kỉ 16 chủ nghĩa tư bản thế giới đã chuyển từ giai đoạn cạnh tranh tự do sang giai đoạn độc quyền, tức là sang giai đoạn đế quốc chủ nghĩa, các nước tư bản phương Tây đẩy mạnh cướp bóc, bóc lột của nước ngoài, bắt đầu một cao trào giành giật lớn thuộc địa và phân chia lãnh thổ trên thế giới. Cuộc đấu tranh đã đạt đến một mức độ cực kỳ gay gắt trên toàn thế giới. Việt Nam ở Đông Dương nơi giàu có về tài nguyên khoáng sản khiến Pháp muốn tiến hành cướp bóc kinh tế tại đây. Khi chính sách đóng cửa thời Minh bắt đầu, không cho thương nhân Pháp buôn bán, khiến Pháp mất nguồn thu nhập. Hơn nữa, Thập niên 1850 là thời kỳ hoàng kim của Đệ nhị đế quốc Pháp, để mở mang thị trường mới, nước Pháp dưới thời hoàng đế Pháp Napoléon III (1852-1873) điên cuồng thực hiện chính sách cướp bóc, bành trướng, vừa đưa quân sang Tuy-ni-di, đòng thời đưa quân sang đánh chieensm Việt Nam.

Thứ hai, do ảnh hưởng của vấn đề tôn giáo. Pháp đã thiết lập các cơ sở tôn giáo và thương mại xung quanh bờ biển đông nam hưng thịnh (thường được gọi là Nam Kỳ ) của Đông Dương trong thế kỷ 17 và 18, vào thời điểm các thành phố cảng ven biển này nằm dưới sự kiểm soát của triều đại nhà Nguyễn. Những chính sách cấm đạo đàn áp tôn giáo bằng cách gán cho họ là tà đạo (dị giáo), ban hành một số dụ cấm đạo Gia tô (sắc lệnh hạn chế đạo Công giáo) và cấm các hoạt động truyền giáo của nhà Nguyễn chẳng khác nào biến Việt Nam trở thành kẻ thù của thế giới Công Giáo, là cái cớ tuyệt vời để Pháp tiến hành xâm lược Việt Nam.  Vào thời điểm này, Napoléon III kiên quyết coi việc bảo vệ lợi ích của người Công giáo La Mã trên toàn thế giới là trách nhiệm của chính mình, và trung tâm của chính sách Viễn Đông của ông ta nhằm để thực hiện nguyên tắc này

Thứ ba, thực dân Pháp muốn khôi phục uy tín đã mất trong Chiến tranh Pháp-Phổ. Về điểm này, Pháp đã phải chịu thất bại nặng nề trong Chiến tranh Pháp-Phổ 1870-1871, kết quả là danh tiếng của nước này ở châu Á bị hoen ố nghiêm trọng. Cách tốt nhất để làm điều này là nối lại các hoạt động bành trướng đã từng đình chỉ trong thảm họa ở châu Âu. Mặc dù lúc đầu ý tưởng này bị phản đối bởi chính phủ Pháp, nhưng cuối cùng nó đã được chấp nhận.

Thứ tư, vị trí chiến lược của Việt Nam. Việt Nam là bàn đạp để tiến vào bán đảo Đông Dương và Tây Nam Trung Quốc, nếu Pháp chiếm được sẽ rất thuận lợi cho âm mưu xây dựng đế quốc phương Đông.

Từ những năm 1950, Pháp đã đẩy mạnh xâm lược Việt Nam. Năm 1852, Pháp cử Montigny đến Fuchun để phản đối việc vua Tự Đức đàn áp các giáo sĩ, nhưng bị triều đình Nguyễn từ chối và quân Pháp bắn phá Đà Nẵng. Năm 1857, Pháp cử Montigny đến Fuchun và đưa ra ba yêu sách với Nguyễn Đình: (1) Để cho các giáo sĩ Pháp được tự do rao giảng và bảo đảm quyền tự do tín ngưỡng của người Công giáo; (2) Mở một thương cảng và cho Pháp lập Nha Thương chính. ;(3) Đồng ý xây dựng lãnh sự quán Pháp

4. Tóm tắt quá trình xâm lược Việt Nam của thực dân Pháp:

Một đoàn thám hiểm Pháp-Tây Ban Nha đã tấn công Đà Nẵng vào năm 1858 và sau đó rút lui để xâm chiếm Sài Gòn. Tháng 6 năm 1862, vua Tự Đức ký hòa ước trao chủ quyền cho Pháp trên ba tỉnh Nam Kỳ. Người Pháp sáp nhập ba tỉnh miền Tây Nam Kỳ vào năm 1867 để thành lập Nam Kỳ. Sau khi củng cố quyền lực của họ ở Nam Kỳ, người Pháp đã chinh phục phần còn lại của Việt Nam thông qua một loạt trận đánh ở Bắc Kỳ , từ năm 1873 đến năm 1886. Bắc Kỳ lúc đó ở trong tình trạng gần như vô chính phủ, rơi vào hỗn loạn; cả Trung Quốc và Pháp đều coi khu vực này là phạm vi ảnh hưởng của họ và gửi quân đến đó.

Người Pháp cuối cùng đã đánh đuổi hầu hết quân đội Trung Quốc ra khỏi Việt Nam, nhưng tàn quân của họ ở một số tỉnh của Việt Nam vẫn tiếp tục đe dọa quyền kiểm soát của Pháp đối với Bắc Kỳ. Chính phủ Pháp cử Fournier đến Thiên Tân để đàm phán Hiệp định Thiên Tân, theo đó Trung Quốc công nhận chính quyền của Pháp đối với An Nam và Bắc Kỳ, từ bỏ yêu sách bá quyền đối với Việt Nam. Ngày 6 tháng 6 năm 1884, Hiệp ước Huế được ký kết, chia Việt Nam thành ba miền: Bắc Kỳ, An Nam và Nam Kỳ, mỗi miền dưới ba chế độ riêng biệt khác nhau. Nam Kỳ là thuộc địa của Pháp, trong khi Bắc Kỳ và An Nam là xứ bảo hộ, và triều đình nhà Nguyễn đặt dưới sự giám sát của Pháp.

5. Việc thành lập Đông Dương thuộc Pháp:

Đông Dương thuộc Pháp được thành lập vào ngày 17 tháng 10 năm 1887 từ An Nam, Bắc Kỳ, Nam Kỳ (cùng tạo thành Việt Nam hiện đại) và Vương quốc Campuchia. Pháp ngay lập tức kế thừa các yêu sách lịch sử của Việt Nam đối với các Vương quốc Lào hiện đang nằm dưới quyền thống trị của Xiêm La. Đến năm 1889–1892, Pháp bắt đầu đưa ra yêu sách của mình đối với Lào. Pháp lập luận rằng vì các lãnh thổ của Lào thuộc về Việt Nam trong những năm 1830, nên sự hiện diện của quân đội Xiêm La tại các vùng đó là “sự chiếm đóng bất hợp pháp” và Pháp có “các quyền lịch sử” để đòi lại, được đảm bảo bằng vũ lực. Năm 1893, Pháp cử tàu chiến sang Bangkok đòi vua Xiêm là Rama V trao quyền bá chủ các vương quốc Lào cho Pháp. Các bộ phận của Lào được sáp nhập vào chính quyền bảo hộ Lào của Pháp , một lãnh thổ lập hiến của Đông Dương thuộc Pháp.

Như vậy sau khi xâm lược Việt Nam Pháp tiếp tục thôn tính và đặt ác đô hộ lên Campuchia và Lào để thành lập nên Đông Dương thuộc Pháp