Bài thơ “Câu cá mùa thu” là một trong những bài thơ đặc sắc của Nguyễn Khuyến với những tâm tư, nỗi niềm và tác giả đã gửi gắm qua từng vần thơ. Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu những điều đó qua bài viết dưới đây nhé!
1. Dàn ý phân tích bài thơ Câu cá mùa thu chi tiết nhất:
Mở bài: giới thiệu tác giả tác phẩm, nội dung chủ đạo của 6 câu thơ đầu bài thơ câu cá mùa thu.
Thân bài:
Hai câu đề:
– Mùa thu gợi hai hình ảnh vừa đối lập vừa cân đối hài hòa “ao thu”, “chiếc thuyền câu” nhỏ bé;
+ Màu “trong”: dịu dàng, thanh khiết của mùa thu
+ Hình ảnh: Đoàn thuyền đánh cá bé nhỏ
+ Cách gieo vần “eo”: giàu sức biểu cảm.
– Từ mặt ao mùa thu, tác giả nhìn ra mặt ao và không gian quanh ao, đặc trưng của đồng bằng Bắc Bộ.
⇒ bộc lộ sự rung cảm của tâm hồn nhà thơ trước cảnh đẹp mùa thu và tiết trời mùa thu, gợi cảm giác thanh thản lạ thường
Hai câu thực:
– Tiếp tục vẽ những hình ảnh phong phú về mùa thu:
+ Sóng xanh: gợi hình ảnh nhưng đồng thời cũng gợi màu sắc, đó là một màu xanh dịu dàng và mát mẻ, phải chăng là sự phản chiếu của bầu trời mùa thu trong veo?
+ Lá vàng trước gió: Hình ảnh, sắc màu đặc trưng của mùa thu Việt Nam
– Sự chuyển động:
+ gợn nhẹ, chuyển động rất nhẹ, sự quan sát chăm chú của tác giả
+ “khẽ đưa vèo” chuyển động rất nhẹ, rất êm Nhận thức sâu sắc, tinh tế
Hai câu luận:
– Cảnh đẹp mùa thu với vẻ giản dị mà suy tư, đượm buồn:
+ Không gian của bức tranh được mở rộng cả về chiều cao và chiều sâu
Lớp mây: gợi cảm giác nhẹ nhàng, thân quen, gần gũi, bình yên, tĩnh lặng.
+ Hình ảnh bầu trời trong xanh: tiếp tục sử dụng màu xanh của mùa thu, nhưng không phải là màu xanh dịu mát mà là màu xanh thuần khiết của một màu trên diện rộng ⇒ đặc trưng của mùa thu.
+ Hình ảnh làng quê được gợi lên với “ngõ trúc quanh co”: hình ảnh quen thuộc
+ Khách vắng: Vần “eo” gợi sự thanh bình, yên ả, tĩnh lặng
⇒ Không gian của mùa thu làng cảnh Việt Nam được mở rộng lên trên rồi tiến thẳng vào chiều sâu, không gian tĩnh lặng, yên bình.
Nghệ thuật:
+ Nét chấm phá : đường thơ và vẻ đẹp nên thơ của bức tranh phong cảnh
+ Sử dụng tài tình nghệ thuật.
+ Nghệ thuật sử dụng động và tĩnh được sử dụng thành công
+ Cách gieo vần eo và dùng từ trôi chảy
Kết bài: đánh giá lại giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật.
2. Bài mẫu phân tích 6 câu thơ đầu bài thơ Câu cá mùa thu hay nhất:
2.1. Bài mẫu 1 – Bài phân tích 6 câu thơ đầu bài thơ Câu cá mùa thu hay nhất:
Nguyễn Khuyến là người có nhân cách cao cả, giàu lòng yêu nước. Ông được mệnh danh là “nhà thơ của cảnh sắc và con người Việt Nam”. Bằng ngòi bút tài hoa, phong cách giản dị, Nguyễn Khuyến đã có những đóng góp nổi bật cho nền văn hóa dân tộc như thơ nôm, thơ thôn dã, thơ trào phúng. Cảnh thu ở làng quê Bắc Bộ sẽ được gợi lên sâu sắc qua “Câu cá mùa thu”.
Mở những dòng đầu tiên, hiện ra trước mắt ta là một khung cảnh với những khung cảnh hết sức hoang sơ: ao nước nhỏ trong veo, những chiếc thuyền chài nhỏ xíu, những gợn sóng lăn tăn, những chiếc lá vàng… Tất cả tạo nên một không gian xanh trong veo, dịu dàng, điểm xuyết một chút vàng của lá rụng. Những chiếc lá trên nền xanh dịu làm cho cảnh thu, tâm hồn mùa thu thêm sinh động. Không những thế, nó còn chứa đựng những đường nét, màu sắc…. gợi lên trong trí tưởng tượng của người đọc khung cảnh một buổi sớm mùa thu yên bình. Trong bức tranh mùa thu này, tất cả những khung cảnh hiện lên đều rất bình dị và mộc mạc. Khung cảnh ấy thường xuất hiện vào mỗi mùa thu ở các làng quê và đi vào tâm trí của bao người, nhưng lần đầu tiên nó được Nguyễn Khuyến vẽ nên với một khí chất thiên nhiên khiến ta ngỡ ngàng. Qua đó ta thấy: Cảnh được thu từ gần lên cao và từ cao đến gần: điểm nhìn của cảnh thu là đoàn thuyền đánh cá, nhìn xuống ao, nhìn lên trời, nhìn lũy tre rồi lại quay lại lần nữa. Từ điểm nhìn đó, từ một khung ao thu hẹp, không gian mùa thu, cảnh sắc mùa thu mở ra theo nhiều hướng sinh động với những hình ảnh vừa cân đối, vừa hài hòa. Đặc biệt, câu thơ cuối sử dụng thủ pháp đảo ngữ. Tình cất tiếng gọi: “Cá bơi dưới chân vịt”. Nó không phá vỡ sự tĩnh lặng mà ngược lại làm tăng thêm vẻ tĩnh mịch, tĩnh mịch của cảnh vật. Bí quyết là di chuyển sang trái và phải. Cảnh sắc mùa thu đẹp nhưng tĩnh lặng, không người, không ồn ào kể cả khi chuyển mùa và ngay cả tiếng cá đớp mồi cũng không làm náo động không gian.
Sáu câu đầu tả cảnh thu có chút man mác buồn nhưng đồng thời cũng cho thấy sự tài hoa của tác giả trong nghệ thuật tả cảnh ngụ tình.
2.2. Bài mẫu 2 – Bài phân tích 6 câu thơ đầu bài thơ Câu cá mùa thu hay nhất:
Nguyễn Khuyến là nhà thơ nổi tiếng với phong cách thơ độc đáo, khác lạ. Một trong những bài thơ tiêu biểu cho phong cách thơ của ông là Câu cá mùa thu.
Mở đầu bài thơ, tác giả tả cảnh thiên nhiên gần gũi với làng quê:
“Ao thu lạnh lẽo nước trong veo
Một chiếc thuyền câu bé tẻo teo”
“Ao” là hình ảnh gần gũi, quen thuộc với người nông dân. Khi tiết trời sang thu, mặt ao cũng có chiều, âm thanh của mùa thu với làn nước trong mát. Trong khung cảnh mùa thu với mặt ao trong xanh, làn nước mát, chiếc thuyền đánh cá nhỏ bé của nhà thơ trở nên “nhỏ bé” giữa không gian rộng lớn. Khung cảnh thiên nhiên, bức tranh mùa thu trở nên đẹp và mang một màu sắc riêng không lẫn với bất kỳ nơi nào khác.
Bức tranh mùa thu quê hương được miêu tả qua những cảnh vật quen thuộc khác:
“Sóng nước theo làn hơi gợn tí
Lá vàng trước gió khẽ đưa vèo”
Gió và sóng thổi trên mặt nước “hơi gợi tí” làm cho bức tranh động mà tĩnh. Tiếng nước chảy gợi cảm giác bình yên. Hình ảnh chiếc lá vàng rơi từ cành xuống đất được miêu tả sinh động “hơi đung đưa” vừa gợi sự mỏng manh của chiếc lá bị gió thổi, vừa gợi âm thanh của mùa thu – tiếng lá rơi.
Trời thu mang vẻ đẹp yên bình:
“Tầng mây lơ lửng trời xanh ngắt
Ngõ trúc quanh co khách vắng teo”
Bầu trời mùa thu có những đám mây bồng bềnh trên không trung thành từng lớp nhưng vẫn để lộ bầu trời trong xanh tạo nên một bầu không khí mát mẻ. Thêm vào đó, khung cảnh xung quanh nên thơ với những con ngõ chạy quanh nhưng vắng bóng người khiến không gian vô cùng yên tĩnh.
Như vậy, sáu câu đầu tả cảnh thu có chút man mác buồn nhưng đồng thời cũng thể hiện tài năng của nghệ sĩ trong nghệ thuật tả cảnh ngụ tình, đồng thời thể hiện tình yêu thiên nhiên, đất nước, con người, tâm trạng buồn trước thời cuộc của tác giả.
3. Bài phân tích 6 câu thơ đầu bài thơ Câu cá mùa thu đặc sắc nhất:
Thu điếu nằm trong tuyển tập ba bài thơ Nôm tiêu biểu của Nguyễn Khuyến. Bài thơ nói về mùa thu đẹp và yên tĩnh ở làng quê cũ, thể hiện tình yêu mùa thu đẹp, cô đơn và buồn của một nhà Nho yêu quê hương. Thu điếu cũng như thu ẩm, thu bay chỉ có thể được Nguyễn Khuyến viết trong thời gian sau khi ông về quê sinh sống (1884).
Hai câu thơ: Ao thu trong vắt lạnh lùng – Chiếc thuyền câu bé tẹo teo mở ra một không gian nghệ thuật, một khung cảnh mùa thu thôn quê. Ao thu nước trong vắt, rêu phong nhìn thấy tận đáy, tỏa hơi se lạnh mùa thu như bao trùm cả không gian. Không còn cái se lạnh của chớm thu mà thu phân đã vào thu khiến lòng người se se lạnh. Trên mặt ao thu, từ bao giờ đã có chiếc thuyền câu nhỏ. Một miêu tả về sự cô đơn của một chiếc thuyền đánh cá. Bé tẹo teo có nghĩa là rất nhỏ. Giọng điệu của bài thơ cũng gợi sức hấp dẫn của cảnh vật (trong trẻo – nhỏ bé). Đó là một mùa thu đẹp và yên bình.
Hai câu thực (Nước trong veo gợn sóng – Lá vàng khẽ đung đưa trước gió) diễn tả không gian hai chiều. Màu sắc hài hòa, vàng xanh sóng sánh. Làn gió hiu hiu đủ sức lay nhẹ những chiếc lá thu vàng, tạo nên những làn sóng xanh lăn tăn. Sự tương phản khéo léo làm nổi bật toàn bộ bộ sưu tập, làm nổi bật những gì mắt nhìn thấy và nghe thấy. Ngòi bút của Nguyễn Khuyến thật tinh tế trong cách dùng từ và cách cảm, thu vào mắt người những gợn sóng nhè nhẹ cùng tiếng lá mùa thu khẽ đung đưa. Vèo là nét chữ mà sau này nhà thơ Tản Đà vừa khâm phục vừa thích thú. Ông tâm sự đời thơ mới bằng một câu tâm đắc: ngắm lá rơi ngoài sân (thất tình, tạm biệt mùa thu).
Bức tranh thu được dần được mở rộng qua hai câu thơ:
Tầng mây lơ lửng trời xanh ngắt
Ngõ trúc quanh co khách vắng teo.
Bầu trời mùa thu xanh thẳm, bao la. Mây, từng lớp mây (trắng hay hồng?) bồng bềnh nhẹ nhàng. Mát mẻ, bình tĩnh, yên tĩnh và nhẹ nhàng. Đường làng vào ngõ không một bóng người qua lại: Ngõ trúc quanh co vắng vẻ. Vắng có nghĩa là vô cùng yên tĩnh không một tiếng động, cũng gợi sự cô đơn, trống trải. Ngõ tre trong thơ Tam Nguyên Yên Đổ luôn gợi cảm giác quê mùa, da diết:
Dặm thế, ngõ đâu từng trúc ấy
Thuyền ai khách đợi bến đâu đây?
(Nhớ núi Đọi)
Ngõ trúc, tầng mây cũng là nét đẹp mùa thu quen thuộc của thôn quê. Nhà thơ như đang lặng lẽ chiêm nghiệm, mơ màng đắm chìm trong cảnh vật.
Tóm lại, sáu dòng đầu của bài thơ “Câu cá mùa thu” tả cảnh mùa thu ở đồng bằng Bắc Bộ buồn nhưng đồng thời thể hiện tình yêu thiên nhiên, đất nước và tâm trạng buồn trước thời đại của tác giả.