Kho tàng ca dao, tục ngữ Việt Nam có rất nhiều những câu viết về đề tài mối quan hệ thân thiết, gắn bó tình cảm trong đại gia đình. Một trong số những câu ca dao tiêu biểu viết về đề tài này đó là: “Con người có cố, có ông/ Như cây có cội, như sông có nguồn”. Bài viết dưới đây xin gửi tới quý bạn đọc phân tích câu ca dao nói trên, mời quý bạn đọc tham khảo.
1. Phân tích bài ca dao Con người có cố có ông hay nhất:
Ca dao gửi gắm và dạy cho con người nhiều bài học vô cùng ý nghĩa. Một trong số đó là câu ca dao:
“Con người có cố có tông
Như cây có cội, như sông có nguồn.”
Câu Ca dao đã khẳng định con người ai cũng có nguồn gốc, cội nguồn. Sự so sánh này đã làm cho câu ca dao trở nên dễ hiểu hơn. Cây cối có cội, con sông có nguồn thì con người cũng giống như vậy. Con người có tổ tiên, ông bà, cha mẹ. Các thế hệ đi trước đã mang lại cuộc sống ấm no, hạnh phúc cho thế hệ hiện tại. Vì vậy, câu ca dao còn là lời nhắc nhở con cháu ghi nhớ công ơn của ông cha. Chúng ta phải sống sao cho xứng đáng với những gì tổ tiên để lại. Đạo lý “Uống nước nhớ nguồn”, “Ăn quả nhớ kẻ trồng cây” phải được giữ gìn và phát huy. Bài ca dao đã để lại bài học giá trị cho mỗi người.
2. Phân tích bài ca dao Con người có cố có ông ý nghĩa nhất:
Bài ca dao nói về những mối quan hệ khăng khít, chan chứa yêu thương trong một đại gia đình. Đó là quan hệ con cháu với tổ tiên, ông bà, đó là quan hệ anh em ruột thịt.
Cây có gốc, sông có nguồn. Nhờ có rễ bám chắc, ăn sâu thì cành lá mới xanh tốt và đơm hoa kết trái. Nhờ có nguồn nên nước sông không bao giờ cạn. Con người làm gì cũng phải có “cha, ông”, tổ tiên, ông bà mới có cha mẹ và con cái. Từ “có” được lặp lại bốn lần khẳng định chân lý, một sự thật hiển nhiên về nguồn gốc của mọi sự thật. Phép so sánh “Như cây có cội, như sông có nguồn.” làm cho ý tưởng trở nên cụ thể, giản dị và dễ hiểu. Bài học về lòng hiếu thảo, biết ơn “Uống nước nhớ nguồn” được trình bày đơn giản, dễ hiểu. Con cháu hãy ghi nhớ công ơn của ông bà tổ tiên; phải chung thủy, không được bội bạc, vong ân bội nghĩa:
“Con người có cố có ông
Như cây có cội như sông có nguồn.”
Anh em trong gia đình cùng chung cha mẹ, chung huyết thống, khác với người dưng. Anh em ruột thịt gắn bó với nhau như đồng một thân thể. Một con người hoàn chỉnh không thể thiếu chân và tay. Câu tục ngữ “Anh em như thể tay chân” nhắc nhở các thành viên trong gia đình phải biết yêu thương, giúp đỡ lẫn nhau, phải biết “rách lành đùm bọc, giúp nhau đỡ đần.” Hai chữ “đùm bọc”, “đỡ đần” nhắc nhở anh em phải biết đùm bọc, giúp đỡ, chia sẻ tình thương vật chất với nhau, nhất là lúc khó khăn, hoạn nạn, lúc “rách lành”, lúc “dở hay”, “máu chảy ruột mềm”, “một giọt máu đào hơn ao nước lã” là vậy.
Tình anh em, chị em ruột thịt phải được thể hiện một cách cụ thể. Đây là một nguyên tắc mà ông bà, cha mẹ luôn nhắc nhở con cháu.
“Anh em như chân với tay
Rách lành đùm bọc, dở hay đỡ đần.”
Ngoài ra, anh em ruột thịt còn phải biết thương yêu đoàn kết. Cần biết “Em kính, anh nhường”, “Chị ngã, em nâng” và luôn ghi nhớ:
“Khôn ngoan đối đáp người ngoài
Gà cùng một mẹ chớ hoài đá nhau”.
Cả hai bài ca dao đều sử dụng phép tu từ so sánh cùng cách diễn đạt đặc sắc, nhiều hình ảnh, giản dị, dễ hiểu. Bài học thủy chung về cội nguồn gia tộc, về tình nghĩa anh em được nêu lên thật thấm thía.
3. Phân tích bài ca dao Con người có cố có ông ấn tượng nhất:
“Con người có tổ có tông
Như cây có cội, như sông có nguồn”
Đây là câu ca dao gợi nhớ về quê hương, là nơi chúng ta đã sinh ra và lớn lên. Nhưng không phải ai cũng may mắn biết được đầy đủ nguồn gốc ra đời của mình. Biết ơn người khác là truyền thống tốt đẹp của ông cha ta từ bao đời nay. Đó còn là biết sống có tình nghĩa, có lòng thủy chung sâu sắc giữa con người với con người. Tất cả mọi thứ chúng ta tận hưởng bây giờ không phải là tự dưng mà có. Đó là công sức của biết bảo lớp người. Ngoài ra, trong những bát cơm tinh xảo do bàn tay người nông dân làm ra, có chín giọt mồ hôi mới có được một hạt gạo vàng. Rồi chiếc áo ta mặc, đôi giày ta đi cũng qua bàn tay của những người thợ lành nghề với sự chăm chỉ và cần mẫn. Di sản văn hóa nghệ thuật để lại cho hậu thế, những thành tựu độc đáo và sáng tạo. Còn rất, rất nhiều những công trình vĩ đại khác mà thế hệ trước đã làm để phục vụ thế hệ sau. Tất cả, tất cả đều là sự cố gắng, tâm huyết của mỗi người đã tạo nên một kết quả đáng ngưỡng mộ, để hôm nay chúng ta phải tri ân, trùng tu, vun đắp và phát triển di sản này. Lòng biết ơn và sự kính trọng không chỉ là lời nói mà còn là hành động thể hiện tất cả lòng biết ơn của chúng ta. Câu tục ngữ trên giúp ta hiểu đạo lý làm người.
Lòng kính trọng và lòng biết ơn rất cần thiết ở mỗi người, nhất là ở thế hệ trẻ ngày nay. Những đức tính cao quý này chúng ta phải luôn trau dồi, phải rèn luyện và phấn đấu bằng từng hành động nhỏ nhất, vì nó không tự có trong mỗi chúng ta. Chúng ta phải biết ơn những người đã dìu dắt ta trong cuộc sống, đặc biệt là những người trực tiếp giúp đỡ, dìu dắt ta như cha mẹ, thầy cô. Bài học này mãi mãi là kinh nghiệm sống ẩn chứa trong hai câu tục ngữ trên và có vai trò, tác động to lớn đối với sự sống của hành tinh này.
4. Phân tích bài ca dao Con người có cố có ông 10 điểm:
“Con người có tổ có tông
Như cây có cội, như sông có nguồn”
Bài ca dao trên nói về những mối quan hệ thân thiết, một sợi dây tình cảm gắn bó trong gia đình. Đó là quan hệ con cháu với tổ tiên, ông bà, đó là quan hệ anh em ruột thịt.
Cây cối có cội có gốc, sông thì có nguồn. Nhờ có rễ bám chắc, ăn sâu thì cành lá mới xanh tốt và đơm hoa kết trái. Bởi có nguồn nên nước sông không bao giờ cạn. Con người làm gì cũng phải có “cha, ông”, tổ tiên, ông bà mới có cha mẹ và con cái. Từ “có” được lặp lại bốn lần khẳng định sự thật, chân lý hiển nhiên về nguồn gốc loài người. Phép so sánh ” Như cây có cội như sông có nguồn” khiến bức tranh trở nên chính xác, đơn giản và dễ hiểu hơn. Lời răn dạy “Uống nước nhớ nguồn” cũng được dẫn dắt một cách tự nhiên, con cháu cần phải biết ơn tổ tiên, ông bà, chớ bạc ơn bội nghĩa:
“Con người có tổ có tông
Như cây có cội, như sông có nguồn”
Chẳng thế mà các bài học truyền thống về đạo lý lòng biết ơn đối với ông bà, tổ tiên, luôn được truyền lại cho các thế hệ sau như một đức tính tốt cần được gìn giữ. Câu ca dao nhắc nhở mỗi người nhớ về cội nguồn, cội nguồn và lòng biết ơn sâu sắc đối với ông bà, tổ tiên.
5. Phân tích bài ca dao Con người có cố có ông sâu xắc nhất:
Từ bao đời nay, ca dao đã đi sâu vào tiềm thức của hàng triệu người Việt Nam, cho chúng ta những bài học đạo lý sâu sắc, những kinh nghiệm đúc kết của tổ tiên. Ngoài ra, ca dao Việt Nam còn viết nhiều về tình cảm gia đình, cội nguồn tổ tông. Tiêu biểu trong số đó là câu ca dao:
“Con người có cố, có ông
Như cây có cội, như sông có nguồn”
Lời ca dao ngắn gọn mà hàm súc, nói về tình thân ruột thịt của các thành viên trong gia đình, mối quan hệ giữa con cháu với ông bà, tổ tiên trong một đại gia đình. Mỗi chúng ta ai cũng có “có cố có ông”, nghĩa là tổ tiên, ông bà, cha mẹ giống như cây thì có cội có gốc, sông thì có nguồn. Hình ảnh so sánh đối chiếu với điệp từ “có” đã khẳng định sự thật và chân lý về nguồn cội của con người. Ca dao không chỉ nói về cội nguồn của ta mà còn là bài học cho mọi người, bài học về lòng biết ơn, tình nghĩa, uống nước nhớ nguồn. Tóm lại, câu ca dao là bài học vô cùng sâu sắc cho mỗi chúng ta về nguồn cội và là lời nhắc nhở luôn ghi nhớ công lao của tổ tiên.
Từ xưa, lòng biết ơn luôn là một trong những đức tính tốt đẹp, là truyền thống được lưu truyền qua bao thế hệ của người Việt Nam. Lòng biết ơn này còn được thể hiện trong cách sống yêu thương của thế hệ sau và trước. Tất cả những gì chúng ta có ngày hôm nay, tất cả những điều tốt đẹp mà chúng ta tận hưởng, đều được xây dựng bằng rất nhiều công sức, từ tâm trí của rất nhiều thế hệ trước. Chính vì vậy chúng ta phải luôn ghi nhớ công ơn của tổ tiên đã cho chúng ta cuộc sống tốt đẹp như ngày hôm nay. Lòng biết ơn là điều cần thiết đối với mọi người, đặc biệt là giới trẻ ngày nay. Chúng ta không những phải biết ơn ông bà, tổ tiên, cha mẹ mà còn phải biết ơn những người đã giúp đỡ, dìu dắt chúng ta trong cuộc sống để chúng ta đạt được những điều quan trọng và thành công trong cuộc sống. Đây là bài học vô cùng quan trọng, bài học còn mãi với mọi thế hệ người Việt Nam.