Phân tích bài thơ Mùa xuân nho nhỏ của Thanh Hải siêu hay

Mùa xuân nho nhỏ là một tuyệt tác thơ ca của tác giả Thanh Hải về ước nguyện hóa thân thành mùa xuân nho nhỏ để cống hiến hết mình cho đời, cho đất nước. Dưới đây về bài viết tham khảo về Phân tích bài thơ Mùa xuân nho nhỏ của Thanh Hải mời bạn đọc theo dõi.

1. Tiểu sử và sự nghiệp sáng tác của tác giả Thanh Hải:

Thanh Hải tên khai sinh là Phạm Bá Ngoãn (1930-1980) quê quán tại xã Phong Bình, huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế. Ông sinh ra trong một gia đình trí thức điều kiện nghèo khó. Cha ông dạy học còn mẹ làm nghề dân.

Nhà thơ Thanh Hải tham gia vào cách mạng khi còn rất trẻ tuổi ở huyện Hương Thủy và trở thành chính trị viên tại Đoàn văn công Thừa Thiên Huế.

Trong những năm 1954 –1967, ông từng ở lại quê hương hoạt động cách mạng và phụ trách báo Cờ giải phóng Thành phố Huế. Sau đó tham gia và trở thành Ủy viên ban chấp hành Hội nhà văn Việt Nam kiêm giữ chức Chi hội phó hội văn nghệ giải phóng Bình Trị Thiên. Từ những sau năm 1975, nhà thơ giữ chức Tổng thư ký hội Văn nghệ Bình Trị Thiên, và Ủy viên thường vụ thuộc Hội Liên Hiệp văn học nghệ thuật Việt Nam.

Thanh Hải được nhận xét là một trong những nhà thơ đã thắp lên ngọn lửa rực cháy trong thi ca cách mạng trong người dân Miền Nam thời kỳ lịch sử đầy u ám và đen tối dưới ách thống trị tàn bạo của chính quyền bè lũ tay sai Ngô Đình Diệm.

Trong suốt nửa thế kỉ cuộc đời của mình, nhà thơ Thanh Hải có tất cả 5 tập thơ gồm: Ánh mắt (1956); Người đồng chí trung kiên (1962); Huế mùa xuân (tập 1, tập 2 1970 – 1972); Mùa xuân nho nhỏ (1980) và tập thơ cuối cùng được xuất bản năm 1982 sau khi ông mất mang tên Mùa xuân đất này.

Nhiều những bài thơ tiêu biểu của ông có thể kể đến như: Mồ anh hoa nở, A vầu không chết, Núi vẫn nhớ người vẫn thương, Tấm băng vẫn đi đầu,…

2. Giới thiệu về tác phẩm Mùa xuân nho nhỏ:

Bài thơ được sáng tác vào tháng 11-1980 trong bối cảnh đất nứơc đã được thống nhất, đang trong quá trình xây dựng cuộc sống mới, nếp sống nhưng vẫn còn rất nhiều khó khăn, thử thách, đây là khoảng thời gian không đầy một tháng trước khi nhà thơ Thanh Hải qua đời, vì thế đó là những dòng thơ chân thành, tha thiết nhất.

Bài thơ Mùa xuân nho nhỏ là tiếng lòng tha thiết của tác giả Thanh Hải luôn ước muốn được gắn bó, cống hiến hết mình, đến hơi thở cuối cùng cho đất nước, dân tọc. Ông chỉ mong được góp chút sức lực như “một mùa xuân nho nhỏ” vào mùa xuân lớn của cả dân tộc. Đó là ước nguyện vô cùng giản dị nhưng lại cao cả, thiêng liêng biết bao nhiêu và đẹp tựa như mùa xuân độc lập của dân tộc.

Bài thơ được viết theo thể năm tiếng, với ngôn ngữ gần gũi và có những hình ảnh so sánh mộc mạc giản dị, nhưng mang ý nghĩa gợi hình gợi cảm cao. Nhờ đó giúp người đọc dễ hiểu, dễ nhớ và dễ cảm nhận, thưởng thức từng câu chữ trong bài thơ.

3. Dàn ý Phân tích bài thơ Mùa xuân nho nhỏ của Thanh Hải theo khổ thơ:

Mở bài:

Giới thiệu khái quát về tác giả Thanh Hải và tác phẩm Mùa xuân nho nhỏ.

Nêu vấn đề đề bài yêu cầu phân tích.

Thân bài

– Khổ thơ đầu: Vẻ đẹp cảnh vật mùa xuân qua cái nhìn của tác giả:

Đó là hình ảnh bông hoa tím biếc cùng con chim chiền chiện đang hót vang trờ đất, tác giả hình tượng hóa tiếng hót của con chiền chiện để người đọc có thể giơ tay chạm đến và để cảm nhận.

→ Vẻ đẹp mùa xuân được miêu tả đẹp đẽ, lung linh màu sắc và rất đáng yêu.

– Khổ thơ thứ hai: tác giả khắc họa vẻ đẹp của con người đó là hình ảnh người lính và người lao động:

Hình ảnh của họ trong mùa xuân gắn liền với cái màu xanh của chồi lộc của màu súng, đó là một sắc màu đầy sức sống như đang được sinh sôi nảy nở.

– Khổ thơ thứ ba: tác giả cảm nhận về mùa xuân chung của cả đất nước đó là mùa xuân độc lập tuy có những gian lao, khổ cực nhưng tràn đầy niềm phấn khởi, sự hào hứng cho một khởi đầu mới

– Khổ thơ thứ  tư:

Là những dòng thơ nói về ước muốn được cống hiến hết mình của tác giả: thành con chim, cành hoa: là những thứ giản dị nhưng rất đỗi đẹp đẽ tô thắm cho mùa xuân đất nước và cho cuộc đời thầm lặng và ý nghĩa.

– Khổ thơ thứ năm: sự cống hiến trong yên lặng nhưng không thiếu phần nồng thắm, hết mình vì đất nước vững bền trong tương lai gần.

Đó cũng như lời hứa với chính bản thân, với lương tâm sẽ mãi mãi hòa mình vào đất nước, trở thành một mùa xuân nho nhỏ góp sức mình vào mùa xuân to lớn, vĩ đại của quê hương, đất nước, dân tộc.

→ Bốn câu thơ không chỉ là tình yêu thương mà còn là một lời hứa chân thành, tha thiết,  một lời tự nhủ với chính bản thân sẽ sống nhiệt huyết và cống hiến hết tài năng, trí thức, tấm lòng nhiệt tình đến hơi thở cuối cùng cho tổ quốc kính yêu bằng hình ảnh tượng trưng là Một mùa xuân nho nhỏ.

– Khổ thơ cuối cùng

Khúc hát vang vọng của tác giả  cũng như mỗi người dân Việt Nam vào mùa xuân đất nước: hát vang câu hát Nam ai, Nam bình để hòa chung với niềm vui, sự hy vọng vào tương lai của đất trời, dân tộc

Kết bài:

Khẳng định lại giá trị về nội dung và giá trị về nghệ thuật của tác phẩm.

Nêu quan điểm cá nhân về ý nghĩa của bài thơ:

4.Bài văn mẫu phân tích bài thơ Mùa xuân nho nhỏ của Thanh Hải:

Mùa xuân là khoảng khắc hội tụ của cái đẹp với những chồi non xanh mơn mởn, tiếng chim líu lo, với những con gió dịu dàng. Vì thế mà màu xuân đi vào tâm hồn người thi nhân là những dòng thơ văn dịu dàng và tha thiết nhất. Ta có kể đến với ngập sắc xanh của Nguyễn Bính  trong Mùa xuân xanh, của Hàn Mặc Tử trong Mùa xuân chín, … và tiêu biểu có thể kể đến Mùa xuân nho nhỏ thân thương, gần gũi của nhà thơ Thanh Hải. Bài thơ được sáng tác trong thời gian chưa đầy 1 tháng trước khi nhà thơ qua đời vậy nên đó là những lời thơ có thể nói là chân thành và tha thiết của con người luôn mong ước có thể góp một mùa xuân nho nhỏ vào mùa xuân lớn của đất nước.

Bài thơ mở đầu với không khí mùa xuân tràn ngập sắc màu cùng những âm thanh gần gũi của đồng quê đầy chất gợi tả, gợi cảm. Trước mùa xuân ấy tác giả mang trong mình tâm trạng thật ngỡ ngàng, tươi mới và tràn đầy sức sống hơn.

Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc
Ơi con chim chiền chiện
Hót chi mà vang trời
Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng.

Đó là hình ảnh bông hoa với sắc tím biếc đang khoe sắc và soi bóng trên dòng sông trong xanh. Điểm thêm vào đó là tiếng hót trong trẻo của mấy chú chim chiền chiện, mang tới tin báo về một mùa xuân, một khởi đầu mới với một cuộc sống đầy đủ, hạnh phúc cho mỗi người. Từ cảm thán “ơi” bộc lộ niềm vui ngây ngất, háo hức trước đất trời màu xuân. Hai tiếng “hót chi” là ngữ điệu thân thương của con người đất Huế được tác giả Thanh Hải đưa vào bài thơ để diễn tả cảm xúc sự giao hòa giữa người với cảnh vật. Và tiếng chim ấy đã được tác giả cô đọng thành từng giọt long lanh tuyệt đẹp khiến người ta có thể chạm vào và cảm nhận không chỉ bằng thính giác. 

Tiếp đến trong khổ thơ thứ hai là những cảm nhận chân thật hơn về sức xuân đang căng tràn trong những người đang ngày đêm chiến đấu và lao động trong chiều dài lịch sử đất nước. Trong bốn câu thơ tác giả đã lặp lại những cặp cấu trúc sánh đôi kết hợp với điệp ngữ “mùa xuân” gợi ra những hình ảnh về đoàn quân cầm súng bảo vệ tổ quốc và đoàn người ra đồng để xây dựng quê hương. Màu xuân rực rỡ đến nỗi có thể khiến cành lá ngụy trang trên người lĩnh cũng đâm chồi nảy lộc và cây mạ non đã gieo sinh sôi trải dài nương mạ. Tác giả sử dung từ “lộc” không chỉ để diễn tả sức xuân đang tràn đầy trong thiên nhiên đất trời, mà còn là sức xuân trong những con người của đất nước:

Mùa xuân người cầm súng

Lộc giắt đầy trên lưng

Mùa xuân người ra đổng

Lộc trải dài nương mạ

Họ là những người đã mang lại mùa xuân ra đồng và ra cả chiến trường để mang cả mùa xuân về với đất nước, dân tộc. Cả nước bước hòa vào khí thế mùa xuân với trạng thái khẩn trương:

Tất cả như hối hả

Tất cả như xôn xao.

Tính từ “Hối hả” diễn tả sự vội vã, khẩn trương cùng với “Xôn xao” diễn tả không khí náo động làm cho câu thơ vui tươi hẳn lên với nhịp điệu mạnh mẽ khác thường. Đó chính là khúc Mùa Xuân của thời đại mới – thời đại độc lập và phát triển đi lên của đất nước. Đoạn thơ tiếp theo là những suy tư của tác giả về đất nước và mỗi người dân:

Đất nước bốn nghìn năm

Vất vả và gian lao

Đất nước như vì sao

Cứ đi lên phía trước.

Quãng đường lịch sử của dân tộc với bốn nghìn năm có suy có thịnh nhưng giờ đây ta đã vượt qua tất cả thử thách “vất vả và gian lao” ấy . Sau tất cả sự hi sinh, xương máu và mồ hôi đã giúp đất nước được như ngày hôm nay luôn như vì sao sáng trên bầu dù có thế nào vẫn luôn nhìn về phía trước.

Trước sự phát triển đi lên ấy của đất nước tác giả cất lên lời nguyện cầu:

Ta làm con chim hót

Ta làm một cành hoa

Ta nhập vào hòa ca

Một nốt trầm xao xuyến.

Tác giả trở thành “Con chim hót” để gọi mùa xuân về, làm “Một cành hoa” để làm đẹp thiên nhiên và “Một nốt trầm” nguyện hòa bài bản tình ca vang dội của đất nước. Đó là ba hình ảnh ẩn dụ tuyệt đẹp tượng trưng cho đất nước và con người Việt Nam. Với tác giả Thanh Hải, chỉ mong hóa thân để cống hiến vì mục đích cao cả:

Một mùa xuân nho nhỏ

Lặng lẽ dâng cho đời

Dù là tuổi hai mươi

Dù là khi tóc bạc.

Người nghệ sĩ luôn muốn cống hiến hết mình dù là khi còn trẻ hay ngay cả trong khoảnh khắc gần như là cuối cùng của cuộc đời, ông nguyện là một mùa xuân nho nhỏ để hòa vào mùa xuân to lớn của đất nước.

Khổ thơ cuối với tiếng hát yêu thương được vang lên đầy chân tình:

Mùa xuân ta xin hát

Câu Nam ai, Nam bình

Nước non ngàn dặm mình

Nước non ngàn dặm tình

Nhịp phách tiền đất Huế.

Đó là những điệu dân ca Huế thân thương, đậm đà sâu sắc cùng với nhịp Phách tiền là nhạc cụ dân tộc để hòa nên những lời ca dành tặng con người và đất nước. Khúc hát vang vọng của tác giả  cũng như mỗi người dân Việt Nam vào mùa xuân đất nước: hát vang câu hát Nam ai, Nam bình để hòa chung với niềm vui, sự hy vọng vào tương lai của đất trời, dân tộc.

Bài thơ Mùa xuân nho nhỏ được sáng tác theo thể thơ năm tiếng với ngôn ngữ gần gũi dễ thuộc dễ nhớ, dễ cảm nhận, cùng nhạc điệu thiết tha vừa là nguyện ước chân thành sâu lắng vừa như là một lẽ sống đẹp, luôn cống hiến hết mình nhưng lại âm thầm, lặng lẽ.

5. Liên hệ so sánh với các tác phẩm khác:

Tại đây các em có thể liên hệ so sánh với các tác phẩm cùng chủ để viết về mùa xuân hoặc ước vọng cống hiến hết mình cho đất nước của các tác giả khác. Dưới đây là một số tác phẩm có thể liên hệ:

– “Nếu là chim, tôi sẽ làm bồ câu trắng

Nếu là hoa, tôi sẽ làm một đoá hướng dương

Nếu là mây, tôi sẽ làm một vầng mây ấm

Nếu là người, tôi sẽ chết cho quê hương.

Là chim, tôi sẽ cất cao đôi cánh mềm

Từ Nam ra ngoài Bắc báo tin nối liền

Là hoa, tôi nở tình yêu ban sớm

Cùng muôn trái tim ngất say hoà bình……”

Trích Tự nguyện của Trương Quốc Khánh

– Lời bài hát của cố nhạc sĩ Trịnh Công Sơn: ”Sống trong đời sống cần có một tấm lòng.Để làm gì em biết không?Để gió cuốn đi…..”