Phân tích cảnh hạ huyệt trong Hạnh phúc của một tang gia

1. Dàn ý phân tích cảnh hạ huyệt trong Hạnh Phúc của một tang gia:

Mở bài: giới thiệu tác giả, tác phẩm

Thân bài:

– Đoạn trích nói về một gia đình thị tộc nhưng đạo đức bị suy thoái

– Mọi người trong gia đình dùng cái chết của ông cố để thể hiện bản thân

Theo đuổi cái mới, văn minh đã đánh mất bản chất con người

– Cậu Tú Tân: có dịp chụp hình bằng máy ảnh

– Cụ Hồng: giả vờ ho, khụ, ngất, biểu hiện bệnh tật

– Ông Phan mọc sừng: khóc to, suýt ngã, dúi đồng bạc vào tay Xuân, dối trá

– Xuân: giúp cụ Phan mọc sừng, giả vờ buồn bã.

– Thể hiện lòng bất hiếu của con cái

– Phê phán hiện thực xã hội

Kết bài: đánh giá lại giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật

2. Những bài văn phân tích cảnh Hạ huyệt tác phẩm Hạnh phúc của một tang gia hay nhất:

2.1. Bài mẫu 1 – Bài văn phân tích cảnh Hạ huyệt tác phẩm Hạnh phúc của một tang gia hay nhất:

Hạnh phúc của một gia đình tang tóc, vì sao lại có nghịch lý này? Nhắc đến đám tang nào chúng ta cũng cảm nhận được nỗi đau mất người thân. Tuy nhiên, đến với Số đỏ của Vũ Trọng Phụng, người đọc có thể cảm nhận được một đám tang khiến ta phải bật cười vì sự nực cười của nó, đặc biệt thể hiện qua cảnh tảo mộ.

Trong một gia đình tai tiếng với những đứa con cháu tham danh, hám tiền, danh vọng và những kẻ bất nhân, cái chết của cụ cố dường như “thắp sáng” lên nhiều kỳ vọng của mọi người sau đám tang tốt đẹp đó. Đó không chỉ bởi di chúc đã đi vào thực tế, không còn hão huyền như trước mà còn bởi những điều mà con cháu ông muốn thể hiện trong “một đại tang”. Thế nên, từ ma chay đến tế lễ, rước quan tài đều diễn ra trong khung cảnh “nhộn nhịp” nực cười, nhưng đỉnh điểm là mọi hành vi vô nhân tính đều được thể hiện “kín đáo” trong cảnh quay hạ huyệt.

Xuống huyệt là một hoạt động, một công việc, một nghi lễ cuối cùng đối với người đã khuất. Sau khi hạ huyệt, người nằm trong quan tài dường như đã yên vị ở “chốn mới” trong sự thanh thản. Người ta thường làm lễ với tất cả sự trang nghiêm, thành kính và đau xót khi một nắm đất rơi xuống phủ kín quan tài của người thân đang yên nghỉ. Thế nhưng, ở cảnh tảo mộ ông cố, mọi chuyện lại khác. Cậu Tú Tân đã “quậy tưng” cả ngày hôm nay chỉ để khoe máy ảnh mới và kỹ năng chụp ảnh siêu đẳng của mình. Và có lẽ cảnh hạ huyệt này là cảnh “ăn ảnh” nhất trong đám tang nên khi hạ quan tài.

Ông cố Hồng không quá rõ ràng. Vẫn dáng vẻ đau khổ như ngày ông cố mất, khuôn mặt luôn tỏ ra là một người con có hiếu, thậm chí còn ho, ngất xỉu, ra dáng một người con có hiếu. Ông Phan bị cắm sừng cho thấy nhiều sự thật. Lúc nào nhìn thấy cụ Hồng như muốn ngất đi, ông cũng đứng bên cạnh hét lên: “Hự!… Hự!… Hự!…”. Khiến mọi người phải chú ý đến đứa cháu trai quý giá đó. Ông ta khóc nhiều đến mức không thể đứng yên và ngất đi, khiến Xuân Tóc Đỏ đứng cạnh phải đỡ ông ta. Nhưng thực ra, ông ta chỉ lấy cớ đó để dúi cho Xuân một tờ 5 đô la gấp 4 lần. Người đàn ông này đúng là một tay “có tính toán” ngay từ khi hạ huyệt nhưng vẫn “nhớ” “trả nợ” cho Xuân số tài sản được chia thêm do bị “cắm sừng”. Vô hình chung, họ đã biến giờ phút hạ huyệt thiêng thành nơi đổi chác, mua bán trắng trợn. Tên Xuân là nguyên nhân trực tiếp dẫn đến cái chết của cụ cố, nó như trở thành người hùng của gia đình thối nát này. Đọc đến đây, chúng tôi nhận ra rằng ngôi mộ nơi có mộ cụ cố có lẽ là ngôi mộ đào cho cả gia đình này hoặc cho cái xã hội lố bịch, vô liêm sỉ, ngu dốt này. Tiếng kêu của cụ Phan như đinh tai nhức óc: “Hự!… Hự!… Hự!…” Nghe như lòng tác giả trỗi dậy, muốn ném xuống mồ cả cái xã hội đã suy tàn trở nên kiệt quệ, sớm muộn gì cũng phải xuống mồ. Đây rõ ràng không chỉ là tang lễ của cụ tổ, mà còn đáng để cả một xã hội yêu ma phải xuống địa ngục!

Cảnh mồ mả được Vũ Trọng Phụng miêu tả ngắn gọn với những nét chính về con người, nhưng nổi lên một xã hội loài người rộng lớn và phê phán gay gắt một lũ bất nhân, chế giễu một xã hội tự đào mồ chôn mình.

2.2. Bài mẫu 2 – Bài phân tích cảnh hạ huyệt tác phẩm Hạnh phúc của một tang gia hay nhất:

Tác phẩm với nhan đề rất độc đáo: “Hạnh phúc một tang gia” miêu tả đám tang ông cố như một chuỗi dài tiếng cười, một cuộc chia tay tập thể, hành trình xuống mồ của cả cộng đồng. Xã hội tư sản thành thị châu Âu văn minh rởm đã có mặt ở Việt Nam vào những năm 30, 45 của thế kỷ XX. Với từng tình huống truyện, từng nhân vật bật cười một cách tự nhiên. Tiếng cười muôn màu, không ngớt. Nó kéo dài suốt thời gian diễn ra tang lễ, suốt hành trình của tang lễ.

Nếu chúng ta xem toàn bộ tác phẩm “số đỏ” của Vũ Trọng Phụng, tựa đề của chương nguyên tác trong tác phẩm là: Hạnh phúc của một tang gia – một đám tang mẫu mực, chúng ta không khỏi bật cười thích thú thông báo bản báo cáo hóm hỉnh của nhà văn. Nội dung của sự việc là một sự việc đau đớn và bất hạnh. Nhưng đám ma vui lắm! Tang lễ là một nghi thức thiêng liêng và trang trọng, nhưng lời nói chỉ quan trọng. Đại bất hiếu của một gia đình như gia đình cụ cố Hồng là láo xược, tùy tiện pha trộn chữ Hán, chữ Nôm, phúc, tang, văn, mẫu mực, như đùa, giỡn! Trò đùa đó đã mở đường cho một vở hài kịch, trong đó có hai tình huống nực cười trên sân khấu: Đám tang mà không đám tang, đó là đám rước Có người mà không phải người mà là những con búp bê biến dạng, quái dị.

Thông thường, nếu gia đình có tang, họ sẽ vô cùng bối rối và buồn bã, đặc biệt là những người thân yêu, nhưng khi xem tác phẩm, chúng tôi muốn cười ngay vì khi ba người quan trọng nhất – ông cố Hồng, vợ và Vạn Minh từ trên lầu xuống dưới thu xếp mọi việc, cả nhà thắp hương khai hội. Đến đám tang, đâu đâu ai cũng thấy đám tang được tổ chức long trọng, đủ các nghi thức, nghi lễ theo kiểu ta, Tây, Tàu. Bất cứ nơi nào tang lễ diễn ra, sẽ có một sự náo động. Cả thành phố náo động, nào là: kèn Ta, kèn Tây, kèn Tàu lần lượt rộn ràng. Tiếng khóc của người đưa tiễn xen lẫn với những lời thủ thỉ về vợ con, nhà cửa, may vá quần áo, sắm sửa tủ quần áo hay tiếng thủ thỉ của đàn ông bình phẩm nhan sắc người con gái, than thở về vợ mình. Ta thấy, trên sân khấu hài kịch, người đọc thấy một khung cảnh bát nháo, hỗn độn, người và vật lẫn lộn, âm thanh và màu sắc lẫn lộn, đang vui mừng thì tiếng khóc của nhiều người cũng hỗn loạn. Đám ma như ở hội chợ. Đám tang hay đám rước? Bởi vì, như tác giả nói: Đám đông cứ kéo dài mãi. Từ lầm lì, lú lẫn, hóm hỉnh, chua ngoa. Và ông nhận định: Đúng là một đại tang có thể khiến người chết nằm trong quan tài cũng mỉm cười hạnh phúc, nếu không muốn nói là gật đầu.

Gần như toàn bộ đoạn trích là tiếng cười trào phúng, các nhân vật được Vũ Trọng Phụng xây dựng trong tác phẩm đều là những nhân vật trào phúng, cảnh tang tóc nhưng người đọc chỉ thấy buồn cười hơn là buồn, vì hàng loạt nhân vật trào phúng xuất hiện trong đoạn trích. Quan sát kỹ tác phẩm, ta cũng sẽ thấy cảnh tảo mộ là đỉnh điểm của những mâu thuẫn đáng cười nhất. Từ Tấn xuất hiện với vai trò đạo diễn kiêm quay phim hài hước, cùng những người bạn nhảy lên mộ như đánh thức những linh hồn đã khuất về chứng kiến tang lễ long trọng của ông ngoại.  Anh ta bắt từng người một, hoặc chống gậy hoặc cúi đầu hoặc cong lưng làm mốt hoặc lau mắt thế này, đó là mốt để tạo ra những bức ảnh giả tạo

Bên cạnh việc xây dựng tình huống truyện trào phúng, nhân vật trào phúng, Vũ Trọng Phụng còn thể hiện rất rõ nét cái hài bi kịch trong tác phẩm của mình. Tình tiết hài hước này khiến người đọc dở khóc dở cười. Chỉ có tiếng kêu to nhất là ông Phan bị cắm sừng, ông đi khập khiễng, khóc không ngừng và tiếng khóc của ông rất đặc biệt. Nhưng thực ra đó là tiếng khóc để giấu nụ cười. Ông ta rơm rớm nước mắt, vội vàng dúi vào tay Xuân Tóc Đỏ tờ 5 đô la gấp đôi để trả cho ông vì đã gọi anh là Phan mọc sừng trước mặt gia đình vợ. Và nhờ đó, anh ta có được một số tiền lớn.

Đám tang trong hạnh phúc của một đám tang Vũ Trọng Phụng là một đám tang độc nhất vô nhị, không những lớn nhất Hà Thành từ trước đến nay, mà chính vì những sự kiện của đám tang đó đã xuất hiện những vở kịch. Tôi có cảm giác như Vũ Trọng Phụng đang chứng kiến đám tang ấy và kể lại chi tiết cho người đọc nghe với một nụ cười mỉa mai. Ngòi bút của Vũ Trọng Phụng sắc như dao. Đằng sau những trò đùa, sự thật của cuộc sống được phơi bày, trên đó có hai điều lớn nhất là sự độc ác và dối trá.

3. Bài phân tích cảnh hạ huyệt trong tác phẩm Hạnh phúc của một tang gia độc đáo nhất:

Vũ Trọng Phụng được biết đến là nhà văn, nhà báo nổi tiếng của Việt Nam đầu thế kỷ XX. Các tác phẩm văn học của ông đã góp phần tô điểm cho nền văn học Việt Nam trước Cách mạng Tháng Tám một diện mạo mới. Trong tất cả các tác phẩm của ông, chúng ta có thể thấy rõ ý thức bảo vệ nhân dân lao động. Chính ngòi bút trào phúng sắc sảo của ông đã vạch trần bản chất xấu xa, xấu xa, bẩn thỉu của một xã hội cũ. Đó là sự tất yếu xây dựng xã hội mới của nhân dân. Có thể nói, nhà văn Vũ Trọng Phụng đã thấu hiểu đáy xã hội lúc bấy giờ ở góc độ không phải từ trên xuống, từ ngoài nhìn vào, phải là người trong cuộc mới nhìn thấu con người và xã hội. và đặt nó trên mỗi trang. Các tác phẩm của nhà văn Vũ Trọng Phụng quả thực được coi là những tác phẩm vượt thời gian. Theo ông, con người nếu không xuất hiện những con người phi lý, sống một cách máy móc, trái với quy luật tự nhiên thì cũng là những con người vô đạo đức: dâm – loạn – dối trá. Trong sáng tác của Vũ Trọng Phụng, yếu tố trào phúng là một đặc điểm nổi bật, cũng là sở trường của ông tạo nên sức mạnh nghệ thuật về ngôn từ cũng như nội dung. Tiêu biểu cho phong cách nghệ thuật của ông là tác phẩm “Hạnh phúc của một tang gia” – trích từ chương XV tiểu thuyết “Số đỏ”, viết và xuất bản năm 1936, in thành sách năm 1938.

Một số chi tiết miêu tả cảnh tảo mộ mang tính chất mỉa mai, trào phúng hơn, cho thấy thảm cảnh của đám tang và sự đê tiện, bất lương của đám con cháu bất hiếu. Vũ Trọng Phụng miêu tả đó là một vở kịch mà đạo diễn quá bận để đạo diễn: Trong khung cảnh ấy, một khung cảnh đầy “tang tóc”, hiện lên hình ảnh những con người bị xã hội xa lánh. Cậu Tư Tân đạo diễn vở hài bi kịch này. Để thỏa mãn sở thích chụp ảnh nghệ thuật, anh đã “bắt từng người một, hoặc dựa vào gậy, hoặc cúi đầu, hoặc cong lưng, hoặc lau nước mắt như thế này”. Thậm chí, những người bạn của anh còn “hăng hái” nhảy lên những ngôi mộ xung quanh, nhiệt tình tìm góc ảnh đẹp để không bị trùng. Hài hước khiến người đọc cười ra nước mắt. Họ đã biến nghĩa trang thành sân khấu, thương tiếc người chết chỉ để lấy nước mắt chứ không phải từ đáy lòng. Cụ Hồng “ho sặc sụa”.

Khi cha mất, ông chỉ nghĩ đến vinh hoa phú quý, tiếng khóc của ông vào giây phút cuối cùng tiễn đưa người quá cố chỉ là một màn kịch. Anh ấy đã hành động tuyệt vời trong đám tang của cha mình để đánh bóng bản thân. Chi tiết này góp phần làm nổi bật sự bất hiếu và đạo đức giả của người đứng đầu một gia đình được gọi là danh giá của thành phố này. Chỉ có một tiếng khóc lớn của Phan, thể hiện sự đau đớn tột cùng, hắn “hối hận, khóc mãi”. Ông ta là người đã gián tiếp gây ra cái chết cho ông cố của mình, và tiếng kêu “hự, hự” đặc biệt của ông ta đã thu hút sự chú ý của mọi người. Thấy ông ta khóc đến ngã quỵ, không đứng vững, Xuân phải đỡ ông khỏi ngã. Hành động của Xuân diễn ra theo tính toán của ông Phan. Ông ta muốn trả cho Xuân năm đồng còn lại để “giữ chữ tín” trước khi tiếp tục nhờ Xuân quảng cáo gạc hươu vô hình trên đầu mình. Vì vậy, trong khi Xuân cố gắng đỡ anh ta dậy, anh ta đã “dúi vào tay anh ta tờ 5 đô la gấp bốn lần”. Tiếng “hự, hự” của Phan không phải là tiếng kêu đau đớn cho một kiếp người vừa kết thúc mà là tiếng cười hân hoan bị kìm nén.

Một hành động đầy dối trá và tàn ác. Kẻ chủ mưu giết người vui vẻ trả tiền cho kẻ sát nhân ngay bên mộ nạn nhân. Ngòi bút miêu tả cận cảnh Vũ Trọng Phụng nhìn vào góc khuất sau tà áo trắng, vạch trần mọi sự dối trá, nhẫn tâm, phi nhân. Đám tang cụ cố được Vũ Trọng Phụng miêu tả như một vở hài kịch, trong đó mỗi nhân vật là một tên hề vừa lố bịch, vừa giả dối, vừa độc ác. Cách tạo tình huống của tác giả rất ngược đời, trái với đạo đức và thuần phong mỹ tục. Một đám tang đầy hạnh phúc, vui vẻ mà không có sự ngậm ngùi, mất mát, đau thương của những người thân trong gia đình. Qua đó, tác giả đã nói lên tất cả những phi lý, thối nát của xã hội thượng lưu nửa thực dân nửa phong kiến và những cuộc nổi dậy. Cái xã hội mà tác giả gọi là thằng chó đẻ.

Mỗi tác phẩm văn học được ví như một tấm gương khổng lồ phản chiếu xã hội. Đoạn trích “Hạnh phúc của một tang gia” là một tác phẩm như thế! Vũ Trọng Phụng đã không ngần ngại vạch trần tất cả những xấu xa, lừa dối của xã hội thượng lưu Việt Nam. Ở đó, những con vật đội lốt người nói chuyện “văn minh”, “Tây hóa” và đồng tiền nghiễm nhiên trở thành cán cân công lý của xã hội, nó cuộn quanh lương tâm con người, giết chết cả loài người nhân từ. Cái xã hội “tồi tệ” ấy được Vũ Trọng Phụng dựng lên bằng những chiêu trò đối lập, nực cười giữa người trong cuộc và người ngoài cuộc, để từ đó tiếng cười châm biếm, giễu cợt cứ vang lên không ngớt, ám ảnh tâm hồn.