Phân tích đoạn 4 Bình Ngô đại cáo của Nguyễn Trãi hay nhất

1. Dàn ý phân tích đoạn 4 Bình Ngô Đại cáo:

Mở bài: giới thiệu tác giả, tác phẩm

Thân bài: 

Nội dung:

– Trân trọng và hân hoan truyền lời tuyên bố nước nhà đã khôi phục độc lập tự do (“Xác Tắc từ đây vững bền…”).

Rút ra bài học lịch sử: sự thay đổi này thực chất là sự phục hưng. Đó là nguyên nhân, là điều kiện để thiết lập sự ổn định vĩnh cửu của xã tắc.

– Khẳng định viễn cảnh tươi sáng, vẻ vang của đất nước (“Bốn phương thanh bình, ban chiếu duy tân khắp chiếu”).

Đó cũng là kết quả của sự kết hợp giữa sức mạnh của truyền thống và sức mạnh của thời đại: hiện thực tốt đẹp hôm nay và tương lai tươi sáng ngày mai là “trời phú”, đồng thời cũng là lời cảm ơn từ những thắng lợi trong quá khứ: “Một cỗ nhung y chiến thắng, nên công oanh liệt ngàn năm”.

Nghệ thuật:

– Giọng văn đĩnh đạc, trang trọng, thiêng liêng, tràn đầy lạc quan.

Vì ở cuối bài, tác giả muốn Lê Lợi hớn hở ra mặt tuyên ngôn độc lập, tự do và khẳng định.

Kết bài: đánh giá lại giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật.

2. Những bài phân tích đoạn 4 Bình Ngô Đại cáo hay nhất:

2.1. Bài mẫu 1 – Bài phân tích đoạn 4 Bình Ngô Đại cáo hay nhất:

Nguyễn Trãi là một trong những nhà văn lớn, tiêu biểu của nền văn học Việt Nam với nhiều tác phẩm đặc sắc viết bằng cả chữ Nôm và chữ Hán. Đọc tác phẩm của Nguyễn Trãi, người đọc sẽ dễ dàng nhận ra tấm lòng yêu nước thương dân, tình yêu thiên nhiên tha thiết và đặc biệt là tư tưởng gần gũi với nhân dân. Và có thể nói Bình Ngô Đại Cáo là tác phẩm thể hiện sâu sắc và đầy đủ nhất tư tưởng đó của Nguyễn Trãi.

Bình Ngô Đại Cáo ra đời trong một hoàn cảnh hết sức đặc biệt. Sau khi đánh tan quân Minh xâm lược, Vương Thông phải chấp nhận giảng hòa, buộc quân Minh phải rút về nước, nước ta được độc lập, không còn kẻ thù. Trong hoàn cảnh lịch sử đó, Nguyễn Trãi đã vâng lệnh Lê Lợi viết Bình Ngô Đại Cáo hay còn gọi là Đại Cáo Bình Ngô chính thức công bố với thiên hạ vào tháng Chạp năm Ất Mùi, tức là năm Ất Mùi, đầu năm 1428. Tác phẩm ra đời như một bản tuyên ngôn độc lập của dân tộc ta.

Bình Ngô Đại Cáo được Nguyễn Trãi viết theo thể cáo – một thể loại văn học chủ yếu có nguồn gốc từ Trung Quốc. Đi sâu tìm hiểu về thể loại văn này, chúng ta dễ dàng nhận thấy cáo là một thể loại văn viết bằng chữ Hán, có thể viết bằng văn xuôi hoặc câu đối nhưng có lẽ thông dụng nhất là văn xuôi con lắc. Cáo là một thể loại văn thường được các vua, chúa hay các quan sử dụng để thông báo rộng rãi với mọi người về một sự kiện hoặc vấn đề quan trọng. Cũng như nhiều thể loại văn cổ khác, cáo cũng đòi hỏi kết cấu mạch lạc, lập luận sắc bén, lập luận thuyết phục. Và có thể nói, với những đặc điểm hình thức như trên, Bình Ngô Đại Cáo của Nguyễn Trãi là tác phẩm hội tụ khá đầy đủ và rõ nét những đặc trưng của thể loại văn học này.

Xã tắc từ đây vững bền,

Giang sơn từ đây đổi mới

Càn khôn bĩ mà lại thái

Nhật nguyệt hối mà lại minh

Mãi mãi là nền hòa bình vững chắc. Như một quy luật tất yếu: “bí mà thái”, “hối mà lại minh”, đất nước ta sau 20 năm bị quân Minh “dối trời, gạt dân… xâm lăng, “ngàn năm tủi nhục” Tổ Quốc Việt Nam Vĩ Đại bước vào kỷ nguyên mới độc lập, hòa bình, thịnh vượng “bền vững”, tiến tới “đổi mới”, “vững chắc” mãi mãi. Giọng điệu đĩnh đạc, hào hùng, tràn đầy tự hào, tin tưởng, thể hiện khát vọng hòa bình, độc lập, tự do của dân tộc ta hạnh phúc. Sở dĩ Bình Ngô đại thắng là nhờ sức mạnh chính nghĩa, nhân nghĩa và truyền thống yêu nước, anh hùng của dân tộc ta. Đó là cội nguồn, là nguyên nhân của chiến thắng. Sự nghiệp của “Bình Ngô Đại Cáo” là một trang sử vàng chói lọi, “Một áo nhung thắng ngàn năm ghi công…”

Trong chiến tranh, Nguyễn Trãi là quân sư “có tâm tuân thủ pháp luật”, cánh tay phải của Lê Lợi, là “người soạn thảo tài ba” (Lê Quý Đôn). Thư của ông gửi tướng giặc Minh “khỏe như vạn quân” (Phan Huy Chú). Nguyễn Trãi, Lê Lợi làm nên sự nghiệp “Bình Ngô”, người soạn thảo Bình Ngô Đại Cáo, bản tuyên ngôn độc lập và hòa bình của Đại Việt ở thế kỷ XV.

Bình Ngô Đại Cáo cho ta thấy phong cách vô song và tài học thuật của Trai. Giã từ là một lời dụ rất trang nghiêm, nhằm thông báo với toàn dân một sự kiện quan trọng. Sự nghiệp của “Bình Ngô” kéo dài 10 năm. Quân dân ta đã trải qua bao gian khổ, thử thách, lập bao chiến công lẫy lừng từ những năm tháng gian khổ cho đến ngày toàn thắng “bốn phương trời yên biển lặng”, nhưng Nguyễn Trãi đã viết một cách cô đọng: Cáo dài 1343 chữ. Cảm hứng nhân nghĩa, chủ nghĩa anh hùng và khát vọng độc lập, hòa bình đã làm nên tầm vóc văn học và màu sắc sử thi của bản Đại cáo Bình Ngô, bản hùng ca của nước Đại Việt. Ngòi bút nghệ thuật của Nguyễn Trãi rất biến hóa trong miêu tả và tự sự, trong trữ tình và chính luận, vừa sắc sảo, sâu sắc, vừa đa thanh; có lúc đĩnh đạc, hào hùng, trang nghiêm, có lúc dữ dội, có lúc mạnh mẽ, uy nghiêm. Đất nước và con người Đại Việt được nhắc đến trong bài cáo là một đất nước, một dân tộc văn hiến, anh hùng.

2.2. Bài mẫu 2 – Bài phân tích đoạn 4 Bình Ngô Đại cáo hay nhất:

Trong dòng  thơ ca ca ngợi truyền thống yêu nước xuyên suốt lịch sử văn học Việt Nam, Bình Ngô Đại Cáo của Nguyễn Trãi được coi là “áng thiên cổ hùng văn”, là bản tuyên ngôn độc lập thứ hai của dân tộc. Các thế hệ người Việt Nam luôn yêu quý và tự hào.

Bình Ngô Đại Cáo được Nguyễn Trãi viết theo lệnh của Lê Lợi vào khoảng đầu năm 1428, khi cuộc kháng chiến chống quân Minh xâm lược của nghĩa quân Lam Sơn thắng lợi, quân Minh buộc phải ký hòa ước và rút quân về nước của chúng, và chúng ta đã giữ vững độc lập, tự chủ và hòa bình. Nguyễn Trãi là vị anh hùng dân tộc, bậc toàn tài hiếm có trong lịch sử các triều đại phong kiến Việt Nam. Ông có công lớn trong cuộc kháng chiến chống quân Minh và còn là nhà thơ trữ tình sâu sắc, nhà văn chính luận kiệt xuất, cây đại thụ đầu tiên của nền văn học trung đại Việt Nam.

Tác phẩm Bình Ngô Đại Cáo được Nguyễn Trãi viết theo thể tự sự, một thể loại văn học có nguồn gốc từ Trung Quốc, viết bằng chữ Hán, thuộc thể loại chính luận, với nội dung thông báo một chủ trương, một sự kiện quan trọng những sự kiện liên quan đến quốc gia, dân tộc, được công bố trước toàn dân. Nhan đề tác phẩm có ý nghĩa như một lời thông cáo hùng tráng tuyên bố đã bình định được giặc Ngô – cái tên mang hàm ý khinh thường quân Minh xâm lược. Báo cáo có bố cục chặt chẽ, mạch lạc, được viết bằng văn xuôi, sử dụng ngôn ngữ đặc sắc và sử dụng hệ thống hình ảnh sinh động, giàu sức gợi.

Đoạn một nêu bật luận điểm chính nghĩa của cuộc kháng chiến, đó là tư tưởng nhân nghĩa kết hợp với độc lập dân tộc: “Việc nhân nghĩa cốt để yên dân/ Quân điếu phạt trước lo trừ bạo” và “Đại Việt ta cũng vậy”. “. Đã được một thời gian dài. / Đã lâu chúng ta mừng một nền văn hiến”. Đoạn 2 của bản cáo trạng vạch trần và tố cáo tội ác man rợ của giặc Minh. Bọn giặc Minh ở các điểm: âm mưu cướp nước, chủ trương cai trị vô nhân đạo, giết người dã man. Đồng thời, đoạn văn cũng nêu lên nỗi thống khổ, lầm than của nhân dân và dân tộc ta dưới ách đô hộ, mang ý nghĩa như một bản anh hùng ca về cuộc khởi nghĩa Lam Sơn, buổi đầu khởi nghĩa gặp rất nhiều khó khăn, lương thực, binh lính, nhân tài đều thiếu thốn, nghĩa quân ở vào thế yếu, nhưng nghĩa quân do Lê Lợi lãnh đạo đã khôn ngoan, ngoan cường, nghĩa tình. Vận dụng cách đánh phù hợp, nghĩa quân Lam Sơn ngày càng trưởng thành và ngày càng lập được nhiều chiến công giòn giã, vang dội. Giặc bị đánh bại liên tiếp, trận sau còn bi tráng hơn cả tr sửa đổi một. Tất cả các tướng địch bại trận đều có nỗi xấu hổ riêng: có người treo cổ tự tử, có người quỳ gối xưng tội, có người bị làm nhục. Đoạn đầu của phóng sự còn ca ngợi lòng nhân đạo, yêu chuộng hòa bình của quân và dân ta đã tha cho quân địch đầu hàng, cung cấp phương tiện, lương thực để chúng trở về quê hương. Đoạn cuối của bản cáo trạng trịnh trọng tuyên bố chấm dứt chiến tranh, khẳng định nền độc lập của đất nước và nền hòa bình lâu dài, bày tỏ niềm tin tưởng vào tương lai tươi sáng của dân tộc.

Và ở phần 4 – phần cuối, Nguyễn Trãi không giấu nổi niềm vui chung của cả dân tộc, thay Lê Lợi long trọng tuyên bố nền độc lập muôn đời:

Xã tắc từ đây vững bền

Giang sơn từ đây đổi mới

Kiền khôn bĩ rồi lại thái

 Nhật nguyệt hối rồi lại minh

Từ đó thấy được viễn cảnh huy hoàng, tươi sáng của núi sông Xã Tắc. Có được thực tại hôm nay là nhờ những ngày đau thương năm xưa “Muôn đời thái bình ổn định”. Đoạn kết “Báo xa gần/ Ai cũng hay” chia sẻ niềm vui, niềm tự hào và niềm tin về ngày mai, về tương lai đất nước.

Phóng sự đã thể hiện thành công đặc trưng của thể loại. Bên cạnh đó, giọng điệu biến đổi linh hoạt ở từng phần, có lúc thiết tha than thở, có lúc dữ dội hào hùng, khi cuộn trào như thủy triều về đề tài lịch sử – văn học đã để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng người đọc. Sự hiểu biết về lịch sử, sự kiện lịch sử, truyền thuyết của Nguyễn Trãi đã làm cho tác phẩm trở nên thuyết phục và hấp dẫn hơn.

Từ khi ra đời, Bình Ngô Đại Cáo được coi là bản tuyên ngôn độc lập của dân tộc, vừa tố cáo tội ác của quân Minh xâm lược, vừa khẳng định độc lập, chủ quyền của dân tộc. Trải qua bao thăng trầm nhưng giá trị của Bình Ngô Đại Cáo vẫn tồn tại cho đến ngày nay và Nguyễn Trãi – nhà quân sự tài ba, nhà chính trị lão thành, nhà thơ, nhà văn kiệt xuất sẽ đời đời được ghi nhớ khắc sâu trong tâm hồn mỗi người con đất Việt.

3. Bài phân tích đoạn 4 của Bình Ngô Đại cáo ấn tượng nhất:

Nguyễn Trãi là danh nhân văn hóa thế giới, ông đã để lại cho đời một sự nghiệp sáng tạo đồ sộ. Bên cạnh những tác phẩm giàu giá trị nghệ thuật còn có những tác phẩm giàu tính chiến đấu, và một trong những tác phẩm đó không thể không kể đến Bình Ngô Đại Cáo. Tác phẩm là bản tổng kết cuộc kháng chiến chống quân Minh gian khổ và hào hùng của dân tộc.

Năm 1427, nghĩa quân Lam Sơn đã chiến thắng vẻ vang, tiêu diệt viện binh địch. Lúc này, Vương Thông đang cố thủ trong thành Đông Quan để chờ hai viện binh do hai tướng giỏi của nhà Minh là Liễu Thăng và Văn Thành chỉ huy, nhưng hai đạo quân này đã bị quân ta chặn đánh, xin hàng và rút quân về nước. Nguyễn Trãi vâng lệnh Lê Lợi viết “Bình Ngô Đại Cáo” tuyên bố trước toàn dân dẹp yên giặc Ngô. Đây được coi là bản tuyên ngôn độc lập thứ hai của quốc gia, được ban hành vào đầu năm 1428.

Trong phần đầu của tác phẩm, Nguyễn Trãi đã nêu lên quan điểm chính nghĩa: Nhân nghĩa là ở yên với dân. Nhân nghĩa được hiểu là tình người. Nhưng với Nguyễn Trãi, tình yêu ấy phải được thể hiện bằng hành động cụ thể: “chính trị an dân”, bảo vệ cuộc sống bình yên của nhân dân, mà trước hết là trừng trị kẻ có tội, đó là kẻ thù. Sáng chói. Như vậy, lòng nhân từ của ông xuất phát từ lòng thương dân, mong cho dân được cuộc sống bình yên. Đây là tư tưởng tiến bộ của Nguyễn Trãi và đây cũng là lần đầu tiên nhân dân xuất hiện với vị trí quan trọng trong một văn kiện mang tính thời đại lớn.

Trong phần tiếp theo, ông đưa ra năm yếu tố cơ bản để khẳng định sự tồn tại chủ quyền của Đại Việt. Nền độc lập của chúng ta dựa trên: biên giới lãnh thổ, phong tục, tập quán, truyền thống lịch sử và chủ quyền “mỗi bên xưng đế một phương”. Nguyễn Trãi đã hoàn thiện quan niệm về quốc gia, dân tộc. Đây là một bước tiến lớn so với bản tuyên ngôn độc lập đầu tiên – Nam quốc sơn hà.

Sau khi đưa ra được lí lẽ chính đáng, Nguyễn Trãi với giọng đanh thép đã vạch trần tội ác của quân Minh xâm lược. Tố cáo tội ác của chúng, ông lấy lập trường dân tộc, dùng ngôn ngữ rất chính xác: tiếng người, lợi dụng thời cơ để vạch trần âm mưu của giặc Minh: Phù Trần diệt Hồ. Không chỉ vậy, ông còn đứng lên tố cáo tội ác của kẻ thù khi chúng thống trị nhân dân ta. Chúng hủy hoại cuộc sống của con người bằng những hành động hết sức dã man: Nướng dân đen trên ngọn lửa hung tàn/ Vùi xác những đứa con đỏ hỏn dưới hố sâu thảm thương. Không dừng lại ở đó, chúng còn phá hủy môi trường sống của thực vật; Chính sách thuế khóa nặng nề, cướp hết sản vật của nước ta, tận diệt côn trùng và cây cỏ, phá hủy con đường sinh tồn của muôn loài. Chúng lấy dân ta làm công cụ phục dịch cho chúng: có người xuống biển mò ngọc, có người đưa lên núi tìm vàng v.v. Câu hỏi như một lời cảnh báo, cũng như bày tỏ sự xót xa của tác giả trước thảm cảnh mà con người phải chịu đựng. Bằng những hình ảnh tương phản, giàu giá trị gợi cảm, tác giả đã tố cáo một cách mạnh mẽ nhất tội ác của kẻ thù.

Sau những lời đau thương nhưng hùng hồn, Nguyễn Trãi tiếp tục thuật lại quá trình chinh phạt gian khổ và thắng lợi tất yếu của quân dân ta. Những ngày đầu khởi nghĩa, tình thế quân ta rất khó khăn, thế địch mạnh nhất, quân ta tài như sương sớm/ Hiền tài như lá mùa thu. Mối tương quan đó càng làm cho cuộc nổi dậy trở nên khó khăn hơn. Nhưng dưới sự lãnh đạo của anh hùng Lê Lợi, quân ta đã giành được thắng lợi hoàn toàn. Lê Lợi là người có lòng căm thù giặc sâu sắc: Tưởng mối thù lớn, lẽ nào như chung số phận. Ông không chỉ coi trọng người tài mà còn coi trọng vai trò của nhân dân: Nhân dân bốn cõi, một nhà, dựng nước. một biểu ngữ tre và một lá cờ phấp phới. Tất cả những người dân thấp hèn đều quy tụ dưới ngọn cờ của Lê Lợi. Đây là lần đầu tiên người ta được đặt ở vị trí trang trọng như vậy. Điều đó đã tạo nên sự đoàn kết, thống nhất của cả dân tộc. Chính sự đoàn kết đó đã đem lại hết thắng lợi này đến thắng lợi khác của quân dân ta.

Lời tuyên bố toàn thắng, mở ra kỷ nguyên độc lập dân tộc hùng hồn và đầy tự hào: Xã Tắc từ đó bền vững/Giang sơn đổi mới, nước ta bước vào thời kỳ tự chủ, cường thịnh dưới triều đại mới. Đồng thời, Người cũng rút ra bài học lịch sử khẳng định niềm tin vào vận mệnh mới của dân tộc sau bao gian nan, thử thách. Đồng thời, Người cũng khẳng định, thắng lợi mà chúng ta có được là nhờ tổng hợp sức mạnh thời đại.

Văn bản là sự kết hợp hài hoà giữa yếu tố chính luận và văn biểu cảm. Kết cấu văn chặt chẽ, lập luận chặt chẽ, ngôn ngữ đanh thép, tố cáo tội ác của quân thù, nói năng hùng hồn, tổng kết được những chiến công của nhân dân ta. Nhưng bên cạnh đó nó cũng giàu chất văn học nghệ thuật với những câu văn giàu cảm xúc, giàu hình ảnh, giàu giá trị tạo hình gây ám ảnh sâu sắc cho người đọc.

Tác phẩm là khúc ca ca ngợi cuộc khởi nghĩa Lam Sơn thần kỳ đã chấm dứt ách xâm lược của quân Minh. Đồng thời cũng là lời tố cáo mạnh mẽ, lớn tiếng tội ác của giặc Minh đối với nhân dân ta. Bên cạnh đó, Đại Cáo Bình Ngô còn là bản tuyên ngôn độc lập thứ hai của dân tộc, xứng đáng là áng thiên cổ hùng văn bất hủ của muôn đời.