Pháp nhân thương mại là gì? Pháp nhân phi thương mại là gì?

Pháp nhân là một tổ chức được pháp luật công nhận khi đáp ứng đủ điều kiện theo quy định của pháp luật. Pháp nhân gồm pháp nhân thương mại và pháp nhân phi thương mại. Vậy pháp nhân thương mại là gì? Pháp nhân phi thương mại là gì?

Căn cứ pháp lý:

– Bộ luật dân sự năm 2015.

– Luật doanh nghiệp 2020.

LVN Group tư vấn luật miễn phí qua tổng đài điện thoại: 1900.0191

1. Pháp nhân thương mại là gì?

Pháp nhân thương mại được quy định tại Điều 75 Bộ luật dân sự năm 2015 như sau: Pháp nhân thương mại bao gồm doanh nghiệp và các tổ chức kinh tế khác. Mục tiêu của pháp nhân thương mại chính là tìm kiếm lợi nhuận và lợi nhuận được chia cho các thành viên. Pháp nhân thương mại thành lập, hoạt động và chấm dứt được thực hiện theo quy định của Bộ luật dân sự, Luật doanh nghiệp và quy định khác của pháp luật có liên quan.

Như vậy, theo Điều 75 Bộ luật dân sự năm 2015 thì doanh nghiệp và các tổ chức kinh tế khác được pháp luật công nhận với tư cách pháp nhân hoạt động vì mục đích lợi nhuận thì được xem là pháp nhân thương mại. Các loại hình doanh nghiệp của pháp nhân thương mại chẳng hạn như các công ty trách nhiệm hữu hạn (TNHH), công ty cổ phần, công ty hợp danh,… quy định tại Luật Doanh nghiệp – trừ doanh nghiệp tư nhân; pháp nhân thương mại là các nhà đầu tư quy định tại Luật Đầu tư – trừ các cá nhân đầu tư; pháp nhân thương mại là người sử dụng lao động quy định tại Bộ luật Lao động – trừ cá nhân thuê lao động giúp việc gia đình; pháp nhân thương mại là hợp tác xã theo quy định tại Luật Hợp tác xã.

Ví dụ 1: Công ty môi giới bất động sản ABC sau quá trình hoạt động môi giới chuyển nhượng các căn hộ khu chung cư Bình Minh đã thu được một khoản lợi nhuận lớn. Lợi nhuận thu được khi trừ đi các khoản nghĩa vụ về tài chính, nghĩa vụ về thuế được chia theo tỷ lệ thuận tương ứng với số vốn tỷ lệ đóng góp của các thành viên trong hội đồng thành viên, chia cho các thành viên có đóng góp cho công ty.

2. Các loại hình pháp nhân thương mại:

Pháp nhân thương mại bao gồm doanh nghiệp và các tổ chức kinh tế khác.

2.1. Doanh nghiệp:

Doanh nghiệp là tổ chức có tên riêng, có tài sản, có trụ sở giao dịch, được đăng ký thành lập theo quy định của pháp luật nhằm mục đích kinh doanh. Hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp được thực hiện thường xuyên, liên tục các công đoạn của quá trình, đầu tư, từ sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm hoặc thực hiện việc cung ứng dịch vụ trên thị trường nhằm mục đích sinh lợi.

Doanh nghiệp tư nhân không được xem là pháp nhân thương mại mặc dù đã đáp ứng các tiêu chi như được thành lập, tổ chức theo quy định pháp luật, có cơ cấu tổ chức tuy nhiên doanh nghiệp tư nhân có nguồn gốc vốn kinh doanh là từ tài sản của cá nhân là chủ doanh nghiệp, không có sự tách bạch giữa tài sản của chủ doanh nghiệp và doanh nghiệp tư nhân, và chủ doanh nghiệp tư nhân phải chịu trách nhiệm vô hạn bằng tài sản của mình. Vì vậy, doanh nghiệp tư nhân không thể coi là pháp nhân.

Tương tự đối với hộ kinh doanh chỉ được đăng ký kinh doanh tại một địa điểm, sử dụng dưới mười lao động do một cá nhân hoặc một nhóm người là công dân Việt Nam đủ 18 tuổi, có năng lực hành vi dân sự đầy đủ, hoặc một hộ gia đình làm chủ và chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản của mình đối với hoạt động kinh doanh nên cũng không được công nhận là pháp nhân.

2.2. Các tổ chức kinh tế khác:

Các tổ chức kinh tế khác được hiểu là các tổ chức không phải là doanh nghiệp, cũng có hoạt động kinh tế nhằm mục đích tìm kiếm lợi nhuận. Để tìm kiếm lợi nhuận cho hoạt động kinh doanh thì doanh nghiệp có các quyền như tự do kinh doanh các ngành nghề mà pháp luật không cấm nhằm tìm kiếm lợi nhuận; tự chủ thực hiện kinh doanh và tự do lựa chọn hình thức tổ chức kinh doanh; chủ động lựa chọn ngành nghề kinh doanh, địa bàn kinh doanh; điều chỉnh quy mô kinh doanh; …

3. Pháp nhân phi thương mại là gì?

Pháp nhân phi thương mại được quy định tại Điều 76 Bộ luật dân sự năm 2015 được hiểu là pháp nhân không có mục tiêu chính là tìm kiếm lợi nhuận; nếu có lợi nhuận thì cũng không được phân chia cho các thành viên.

Các pháp nhân phi thương mại bao gồm các cơ quan nhà nước, đơn vị vũ trang nhân dân, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị – xã hội, tổ chức chính trị xã hội – nghề nghiệp, tổ chức xã hội, tổ chức xã hội – nghề nghiệp, quỹ xã hội, quỹ từ thiện, doanh nghiệp xã hội và các tổ chức phi thương mại khác.

Pháp nhân phi thương mại hoạt động, thành lập và chấm dứt được thực hiện theo quy định của Bộ luật dân sự năm 2015,  các luật về tổ chức bộ máy nhà nước và quy định khác của pháp luật có liên quan.

Ví dụ pháp nhân phi thương mại: Hội Chữ thập đỏ Việt Nam là tổ chức hoạt động vì mục tiêu nhân đạo, giúp đỡ những trường hợp có hoàn cảnh khó khăn trong cuộc sống. Trong hoạt động của Hội sẽ phát sinh lợi nhuận như từ các nguồn tài trợ của những nhà hảo tâm, các doanh nghiệp….Tuy nhiên, những lợi nhuận đó sẽ không được chia cho các thành viên tổ chức mà phải được sử dụng vào mục đích chung của hội.

4. Các loại pháp nhân phi thương mại:

4.1. Cơ quan nhà nước:

Cơ quan nhà nước: Cơ quan nhà nước là bộ phận cấu thành của bộ máy nhà nước, mang quyền lực nhà nước. Quyền lực của mỗi cơ quan nhà nước tùy thuộc vào vị trí, chức năng của cơ quan đó. Cơ quan nhà nước gồm một tập thể người hay một người bằng các hình thức, phương pháp hoạt động nhất định để thay mặt nhà nước đảm nhiệm một công việc (nhiệm vụ ) hoặc tham gia thực hiện một chức năng của Nhà nước. Theo Hiến pháp năm 2013, ở nước ta có các loại cơ quan nhà nước sau: Các cơ quan quyền lực nhà nước; Các cơ quan hành chính nhà nước; Các cơ quan xét xử; các cơ quan Viện kiểm sát; chủ tịch nước.

4.2. Đơn vị lược lượng vũ trang nhân dân:

Đơn vị lược lượng vũ trang nhân dân: Theo quy định khoản 1 Điều 12 Luật quốc phòng năm 2005 gồm có Quân đội nhân dân (lục quân, Hải quân, Không quân, Biên phòng, Cảnh sát biển, đặt dưới sự quản lý của Bộ Quốc phòng và chịu sự điều động của Bộ Tổng tham mưu), Công an nhân dân (An ninh và Cảnh sát, chịu sự quản lý của Bộ Công an) và Dân quân tự vệ (là lực lượng quản lý hỗn hợp của Bộ Quốc phòng và cơ quan hành chính địa phương).

4.3. Tổ chức chính trị, tổ chức chính trị – xã hôi, tổ chức chính trị xã hội – nghề nghiệp, tổ chức xã hội, tổ chức xã hội – nghề nghiệp:

Trong đó:

– Tổ chức chính trị là tổ chức mà thành viên đại diện cho giai cấp hay lực lượng xã hội với nhiệm vụ giành và giữu chính quyền, có khuynh hướng chính trị nhất định.

– Tổ chức chính trị – xã hội có vai trò là đại diện của tầng lớp xã hội đối với hoạt động của nhà nước gồm có: Mặt trận Tổ Quốc Việt  Nam, Công đoàn, Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh, Liên hiệp Phụ Nữ Việt Nam, hội nông dân Việt Nam, hội Cựu chiên binh Việt Nam.

– Tổ chức chính trị xã hội – nghề nghiệp hoạt động không mang tính quyền lực chính trị và hoàn toàn tự nguyện, hỗ trợ nhà nước giải quyệt một số vấn đề xã hội; hoạt động tự quản, cơ cấu do nội bộ tổ chức quyết định.

– Tổ chức xã hội hình thành trên các nguyên tắc tự nguyện khi tham gia vào quản lý nhà nước, quản lý xã hội nhằm bảo vệ lợi ích chính đáng của các thành viên.

– Tổ chức xã hội – nghề nghiệp hoạt động dưới sự quản lý của các cơ quan nhà nước có thầm quyền, mang tính chất tự quản, cơ cấu tổ chức nội bộ của từng tổ chức do tổ chức đó tự nguyện khi hình thành tổ chức. Ví dụ: Đoàn LVN Group, Trọng tài kinh tế, …

– Quỹ xã hội: mục đích chính của quỹ được tổ chức và hoạt động nhằm hỗ trợ và khuyến khích phát triển văn hóa, giáo dục, y tế, thể dục thể thao, khoa học và các mục đích phát triển cộng đồng, không vì mục đích lợi nhuận.

– Quỹ từ thiện: mục đích hoạt động của quỹ nhằm hỗ trợ khắc phục khó khăn do thiên tai, hỏa hoạn, các sự cố nghiêm trọng, các bệnh nhân bị bệnh hiểm nghèo và các đối tượng khác thuộc diện khó khăn cần sự trợ giúp của xã hội mà không nhằm mục đích lợi nhuận.

— Doanh nghiệp xã hội: Được đăng ký thành lập theo quy định của pháp luật. Sử dụng ít nhất 51% tổng lợi nhuận hằng năm của doanh nghiệp để tái đầu tư nhằm giải quyết vẫn đề xã hội, môi trường vì cộng đồng.

4.4. Các tổ chức hoạt động phi thương mại:

Các tổ chức hoạt động phi thương mại: với các tổ chức này thì việc thành lập, hoạt động và chấm dứt được thực hiện theo quy định của Bộ luật dân sự, các luật về tổ chức bộ máy nhà nước và quy đinh khác của pháp luật có liên quan.