Rút gọn câu là gì? Rút gọn câu để làm gì? Ví dụ về rút gọn câu?

1. Khái niệm câu rút gọn:

Trong một đoạn văn hoặc một bài văn không khó để có thể bắt gặp được câu rút gọn. Những câu mà trong quá trình nói hoặc viết người nói có thể lược bỏ một số thành phần của câu để câu văn trở nên ngắn gọn hơn thì được gọi là loại câu rút gọn. 

Tùy theo hoàn cảnh, mục đích mà chúng ta có thể lược bỏ những thành phần sao cho phù hợp, tuy nhiên cần đảm bảo câu đã lược bỏ vẫn thể hiện đúng nội dung cần truyền đạt và câu văn không trở nên cộc lốc, thiếu lịch sự.

Ví dụ về câu rút gọn:

Thành ngữ “Ăn quả nhớ kẻ trồng cây” khuyết đi thành phần chủ ngữ trong câu

Thành ngữ: “Học ăn, học nói, học gói, học mở” khuyết đi thành phần chủ ngữ trong câu.

2.. Vai trò của câu rút gọn: 

Trong khi nói hoặc viết, ta hoàn toàn có thể lược đi những phần trong câu, đó gọi là câu rút gọn. Câu rút gọn có một số ít công dụng chính như sau:

–  Giúp câu trở nên ngắn gọn, xúc tích hơn.  

–  Giúp chuyển tải thông tin nhanh gọn, đồng thời tránh việc trùng lặp với từ ngữ ở câu trước.

– Lược bỏ những chủ ngữ không cần thiết, giúp câu văn bao hàm được ý một cách tổng quát hơn

– Ngụ ý hành động, suy nghĩ trong câu là dùng cho tất cả mọi người nên bất kỳ ai cũng có thể hiểu.

– Giúp cho người nói nhấn mạnh vào ý quan trọng; khiến cho người nghe có thể tập trung vào nội dung chính nhiều hơn.

3. Các kiểu câu rút gọn:

Câu rút gọn dựa vào thành phần bị rút gọn thì được chia thành 3 kiểu sau:

3.1. Câu rút gọn thành phần chủ ngữ: 

Câu rút gọn chủ ngữ: là những câu không có thành phần chủ ngữ trong câu khi sử dụng.

Ví dụ:

– Linh: Cậu ăn cơm chưa?

– Hương: Rồi.

Câu đầy đủ: “Tớ ăn cơm rồi”.

3.2. Câu rút gọn thành phần vị ngữ:

Câu rút gọn vị ngữ: là những câu không có thành phần vị ngữ khi sử dụng.

Ví dụ:

– Linh: Có những ai được tham gia cuộc thi học sinh giỏi toán cấp tỉnh vậy?

– Lan: Hương, Huệ và Lan

Câu đầy đủ: “Hương, Huệ và Lan sẽ tham gia cuộc thi học sinh giỏi toán cấp tỉnh”

3.3. Câu rút gọn cả thành phần chủ ngữ và vị ngữ:

– Câu rút gọn cả thành phần chủ ngữ và vị ngữ: là những câu được rút gọn không có chủ ngữ và vị ngữ.

Ví dụ:

–  Linh: Tối qua mấy giờ cậu đi ngủ?

– Lan: 10 giờ. (Chỉ còn phần trạng ngữ).

Câu đầy đủ: “Hôm qua, 10 giờ tớ đi ngủ”. 

4. Những lưu ý khi sử dụng câu rút gọn:

Câu rút gọn là một kiểu câu phổ biến trong Tiếng Việt, thường được sử dụng trong cả văn nói và văn viết. Do vậy, khi sử dụng, chúng ta cần lưu ý những điều sau:

– Rút gọn câu khiến người nghe, người đọc hiểu sai hoặc hiểu không đầy đủ nội dung câu nói

Ví dụ: Sáng chủ nhật, trường em tổ chức cắm trại. Sân trường hôm đó thật đông vui. Chạy loăng quăng, nhảy dây, chơi kéo co rất vui.

Trong đoạn trên câu văn “Chạy loăng quăng, nhảy dây chơi kéo co” là những câu đã bị rút gọn thành phần chủ ngữ. Nhưng việc rút gọn này làm cho câu văn trở nên khó hiểu, người đọc, người nghe sẽ không thể hiểu được nghĩa của câu văn hoặc hiểu không đúng câu văn đó. 

–Tránh trường hợp biến câu nói, câu văn thành một câu cộc lốc, khiếm nhã, không thể hiện được rõ thái độ lễ phép khi nói, mang lại ấn tượng xấu cho người đọc.

Ví dụ:

– Mẹ ơi, hôm nay con được một điểm 10 ạ. 

– Tuyệt vời quá con yêu! Bài kiểm tra môn nào được điểm 10 thế?

– Toán.

Trong ví dụ trên câu văn: “toán” đã không thể hiện thái độ lễ phép của con với mẹ. Do vậy, câu văn cần phải thêm các từ ngữ thể hiện thái độ lễ phép như: “Bài kiểm tra toán mẹ ạ”.

– Tuỳ vào hoàn cảnh nói, mà người nói, người viết cần xác định có hoặc không nên dùng câu rút gọn trong trường hợp cụ thể. 

– Không sử dụng câu rút gọn một cách bừa bãi.

5. Tại sao câu rút gọn lại quan trọng trong văn học: 

Câu rút gọn là khối kiến thức cơ bản của văn học. Một nhà văn cẩn thận thủ công từng câu để truyền đạt một ý tưởng hoặc thể hiện một suy nghĩ của mình trong cốt truyện. Việc xâu chuỗi các dòng độc lập này lại với nhau cho phép tác giả tạo ra một câu chuyện rõ ràng, hấp dẫn. 

Các câu rút gọn cung cấp một đường dẫn trực tiếp đến điểm chính trong cốt truyện của bạn. Đường đi ngắn nhất giữa hai vật là một đường thẳng, do vậy, hãy nghĩ về tiên đề đó khi bạn viết. Một câu dài lê thê sẽ khiến người đọc mất tập trung và chôn vùi điểm chính cốt truyện. Cho dù khi viết một cuốn tiểu thuyết, một truyện ngắn hay một tác phẩm học thuật, người viết có thể làm cho bài viết của mình dễ tiếp cận hơn bằng những câu rút gọn. Việc này sẽ giúp khán giả có thể dễ dàng hiểu được cốt truyện của bạn. Bởi khi người đọc phải xem qua các dòng nhiều lần để nắm bắt được khái niệm, câu chuyện có thể sẽ trở nên khó hiểu, khó nắm bắt và nhàm chán. Thêm nữa, những câu rút gọn giúp người viết không phải suy nghĩ quá nhiều. Người viết không cần phải vận dụng quá nhiều ngôn ngữ để tránh hiện tượng lặp từ ngữ.

Truyền đạt quan điểm của bạn chỉ trong một vài từ là một kỹ năng mà mọi nhà văn thành công nên thành thạo, dưới đây là một vài mẹo viết để tạo ra một câu ngắn tạo hiệu quả và hữu ích trong văn học: 

Khởi đầu nhỏ: Câu đầu tiên của câu chuyện cần tạo ra sự hấp dẫn, lôi cuốn khiến khán giả muốn tiếp tục đọc. Nên giữ câu đầu tiên này và ngay cả câu thứ hai của bạn, ngắn gọn để làm cho nó hấp dẫn và thu hút người đọc.

Giảm số lượng từ trong câu: Mỗi từ trong một câu đều phải thật sự cần thiết cho nội dung chính mà bạn muốn truyền đạt. Bởi một câu văn quá dài có thể khiến người đọc khó hiểu, hoặc mòn mỏi tìm kiến nội dung chíng. Do vậy, hãy cắt bỏ những từ ngữ thật sự không cần thiết để đảm bảo một nọi dung mạch lạc, trôi chảy. 

Mất từ ​​ngữ lông tơ: Các nhà văn thường dùng những từ không cần thiết trong một câu, như trạng từ và bổ ngữ. Ví dụ: câu văn “Tôi hoàn toàn biết ý bạn” có thể trở thành “Tôi hiểu ý bạn”. Nếu bạn sử dụng các từ “thực sự” hoặc “hoàn toàn”, rất có thể bạn không nhất thiết sử dụng chúng trong câu. 

Viết câu một từ và hai từ: Trong một số tình huống nhất định, chẳng hạn như khi viết lời thoại của nhân vật, có thể tận dụng việc sử dụng những câu văn cực kỳ ngắn gọn và viết các câu có một hoặc hai từ. 

6. Phân biệt câu rút gọn và câu đặc biệt:

Câu rút gọn và câu đặc biệt là hai kiểu câu phổ biến trong tiếng việt. Đôi khi, có  khá nhiều học sinh nhầm lẫn hai loại câu này. Điểm giống nhau của câu đặc biệt và câu rút gọn là đều có cấu tạo là một từ hay một cụm từ. Dưới đây là một số điểm khác nhau dễ phân biệt:

Sự giống nhau:

Cả 2 loại câu đặc biệt và câu rút gọn đều là dạng câu phổ biến trong tiếng Việt,  đều có cấu tạo từ một từ hoặc một cụm từ.

Sự khác nhau:

Ví dụ 1:

– Đi chơi không?

Đây là kiểu câu rút gọn. Do vậy, bạn có thể khôi phục nó thành một câu hoàn chỉnh, theo mô hình chủ – vị bằng cách thêm thành phần chủ ngữ vào câu. Câu văn đầy đủ có thể là: “Hôm nay mọi người có đi chơi không?”

Ví dụ 2:

– Lan ơi! Mẹ đi làm về chưa?

“Lan ơi” là kiểu câu đặc biệt. Câu văn không tuân theo mô hình chủ – vị ngữ và hoàn toàn không thể khôi phục bất kỳ thành phần nào của câu.

7. Một vài ví dụ về câu rút gọn:

Ví dụ 1:

Hãy tìm câu rút gọn trong các ví dụ dưới đây và khôi phục thành phần các thành phần câu đã bị lược bỏ. Cho biết vì sao trong thơ, ca dao thường có nhiều câu rút gọn như vậy?

Bài thơ 1:

Bước tới Đèo Ngang, bóng xế tà,

Cỏ cây chen đá, lá chen hoa.

Lom khom dưới núi, tiều vài chú,

Lác đác bên song, chợ mấy nhà.

Nhớ nước đau lòng, con quốc quốc,

Thương nhà mỏi miêng, cái gia gia.

Dừng chân đứng lại, trời, non, nước,

Một mảnh tình riêng, ta với ta.

Bài thơ 2: 

Đồn rằng quan tướng có danh,

Cưỡi ngựa một mình, chẳng phải vịn ai.

Ban khen rằng: “Ấy mới tài”,

Ban cho cái áo với hai đồng tiền.

Đánh giặc thì chạy trước tiên,

Xông vào trận tiền cởi khố giặc ra(!)

Giặc sợ, giặc chạy về nhà,

Trở về gọi mẹ mổ gà khao quân!

 

Ví dụ 2: Tìm câu rút gọn trong những câu sau và khôi phục lại thành phần bị lược bỏ?

– Mẹ ơi! Con khổ quá mẹ ơi! Sao mẹ đi lâu thế! Mãi không về! (Nguyên Hồng)

– Mẹ không lo, nhưng vẫn không ngủ được. Cứ nhắm mắt lại là dường như vang bên tai tiếng đọc bài trầm bổng (Lí Lan)

– Một thói quen xấu ta thường gặp hằng ngày, ở bất cứ đâu là thói quen vứt rác bừa bãi. Ăn chuối xong cứ tiện tay là vứt toẹt ngay cái vỏ ra cửa, ra đường (Băng Sơn)

– Phượng xui ta nhớ cái gì đâu. Nhớ người sắp xa, còn đứng trước mặt… nhớ một trưa hè gà gáy khan… nhớ một thành xưa son uể oải… (Xuân Diệu)