So sánh sự khác nhau và giống nhau giữa nội lực và ngoại lực

1. Nội lực là gì?

Về cơ bản chúng ta hiểu, nội lực là lực sinh ra bên trong Trái đất. Nội lực sẽ tác động nén lên các lớp đất đá khiến chúng bị uốn nếp, đứt gãy hoặc đẩy vật chất nóng chảy xuống sâu dưới lòng đất tạo thành hiện tượng núi lửa hoặc động đất.

Nguyên nhân sinh ra nội lực: Chủ yếu do các nguồn năng lượng đặc trưng trong lòng Trái đất như các nguồn năng lượng sau: năng lượng của sự phân rã phóng xạ, sự chuyển động của các vật thể theo các định luật hấp dẫn, năng lượng của các phản ứng hóa học.

Nguồn năng lượng sinh ra nội lực chủ yếu là nguồn năng lượng trong lòng đất. Nội lực được tạo ra từ năng lượng của các hoạt động hóa học, năng lượng từ sự phân hủy chất phóng xạ, sự chuyển dời của các chuyển động tuân theo định luật trọng trường.

Hoạt động của nội lực liên quan đến thuyết kiến tạo mảng, trong nội sinh có hoạt động của các dạng vật chất nặng và nhẹ, vật chất nặng lắng xuống vật chất nhẹ bốc lên. Khi vật chất nặng lắng xuống, có một khu vực lõm vào, và khi ánh sáng tăng lên, khu vực đó bị đẩy lên. Và khi dòng vật chất nặng bị lắng xuống, đất bị rút xuống khiến dòng magma phun trào, tạo ra hiện tượng núi lửa.

2. Ngoại lực là gì?

Trái đất của chúng ta là một hành tinh xinh đẹp trong hệ mặt trời và hiện tại trong hệ mặt trời Trái đất là hành tinh duy nhất có một lượng nước khá lớn trên bề mặt hành tinh.

Chúng tôi hiểu lực là bất kỳ ảnh hưởng nào sẽ làm cho một vật thể thay đổi hoặc nó có thể ảnh hưởng đến chuyển động, hướng của vật thể hoặc hình học của nó.

Đưa ra một khái niệm đơn giản, về cơ bản chúng ta hiểu ngoại lực là lực có nguồn gốc từ bên ngoài, tác dụng lên bề mặt Trái đất.

Nói chung, chúng ta thấy xu hướng của các lực bên ngoài làm thay đổi địa hình trên bề mặt Trái đất. Ngoại lực sẽ phá vỡ và san bằng địa hình do nội lực tạo thành, đồng thời ngoại lực cũng tạo ra những dạng địa hình mới.

Ngoại lực chủ yếu là các yếu tố khí hậu cụ thể như: nhiệt độ, gió, mưa, bão, tuyết…; các loại nước cụ thể như: nước chảy, nước ngầm, sông băng, sóng biển…, các sinh vật cụ thể như động vật, thực vật và con người. Ngoại lực sẽ tác động đến địa hình bề mặt Trái đất thông qua các quá trình ngoại lực diễn ra và bồi tụ.

Nguồn năng lượng chủ yếu sinh ra ngoại lực là nguồn năng lượng của bức xạ mặt trời. Bức xạ mặt trời thường được gọi là tài nguyên mặt trời hoặc ánh sáng mặt trời, bức xạ mặt trời cũng là một thuật ngữ chung để chỉ bức xạ điện từ do mặt trời phát ra.

Bức xạ mặt trời cũng có thể được thu nhận và bức xạ mặt trời cũng sẽ có thể biến thành các dạng năng lượng hữu ích, cụ thể chúng ta có thể kể đến như nhiệt và điện, sử dụng nhiều công nghệ khác nhau. Tuy nhiên, tính khả thi về kỹ thuật và khả năng kinh tế của các công nghệ này tại một địa điểm cụ thể sẽ cần phụ thuộc vào sự sẵn có của năng lượng mặt trời.

Bức xạ mặt trời được coi là nguồn năng lượng chính giúp cung cấp cho quá trình phong hóa, xói mòn, vận chuyển, bồi tụ,… diễn ra trên bề mặt Trái đất. Ngoài ra, bức xạ mặt trời còn giúp chiếu sáng và sưởi ấm các hành tinh trong hệ mặt trời, bao gồm cả trái đất thân yêu của chúng ta.

Ta nói nguồn năng lượng chủ yếu sinh ra ngoại lực là nguồn năng lượng bức xạ mặt trời vì ta thấy dưới tác dụng của bức xạ mặt trời các loại đá trên bề mặt thạch quyển cũng sẽ được sinh ra có thể bị phá hủy và năng lượng của các ngoại lực cụ thể như nước chảy, gió thổi, băng, tuyết, mưa, bão, v.v. sẽ liên quan trực tiếp hoặc gián tiếp đến bức xạ mặt trời. Chính vì lẽ đó ta nói nguồn năng lượng chủ yếu sinh ra ngoại lực là nguồn năng lượng của bức xạ mặt trời.

Các yếu tố bên ngoài cụ thể như yếu tố khí hậu (nhiệt độ, gió, mưa..), các dòng chảy (nước chảy, nước ngầm, sông băng, sóng biển…), sinh vật và nhiều ngoại lực khác sẽ bị bức xạ mặt trời tác động trực tiếp hoặc gián tiếp làm thay đổi và phát triển.

3. So sánh nội lực và ngoại lực: 

3.1. Điểm giống nhau: 

Nội lực và ngoại lực đều là những lực tác động lên trái đất, ảnh hưởng đến đời sống con người và có khả năng hình thành địa mạo mới.

3.2. Sự khác nhau: 

Tiêu chí	Nội lực	Ngoại lực
Nơi sinh ra	Bên trong trái đất	Bên ngoài trái đất
Nguyên nhân sinh ra	Các lực bên trong trái đất, như sự phân hủy của các chất phóng xạ,  sự chuyển dịch và sắp xếp lại vật chất cấu tạo Trái Đất	Do nguồn năng lượng bức xạ của Mặt Trời
Kết quả	Làm cho bề mặt trái đất nhô lên, hoặc thụt xuống.	Làm cho bề mặt Trái đất theo xu hướng phẳng lại
Tác động	Theo phương thẳng đứng hoặc nằm ngang	4 quá trình: bóc mòn, bồi tụ, phong hóa, vận chuyển

4. Mối quan hệ giữa nội lực và ngoại lực:

Nội lực và ngoại lực là hai lực đối lập của trái đất, tác động để tạo nên bề mặt trái đất hiện nay. Nội lực có xu hướng tạo ra các địa hình như núi, núi lửa, đứt gãy lục địa làm cho bề mặt và địa hình trái đất trở nên gồ ghề hơn. Các lực lượng bên ngoài có xu hướng làm cho bề mặt trái đất bị rửa trôi và san bằng hơn.

=> Do đó, nội lực và ngoại lực là hai lực đối lập nhau. Mối quan hệ giữa các lực lượng bên trong và bên ngoài là rõ ràng từ tên của họ.

Trong đó định nghĩa nội lực được phát biểu như sau:

Nội lực trong địa chất là các lực được tạo ra trong lõi Trái đất khiến các lớp đá lửa bị gấp lại và vỡ ra. Chúng tạo ra các vụ phun trào núi lửa và động đất. Ngược lại với ngoại lực, nội lực nâng cao và làm cho bề mặt Trái đất gồ ghề hơn.

5. Tác động của nội lực và ngoại lực lên trái đất: 

5.1. Tác động của nội lực: 

Vật chất trong lòng Trái đất luôn vận động nhờ nội năng của Trái đất. Những hoạt động như vậy, được gọi là nội lực, làm cho cấu trúc của Trái đất thay đổi và bề mặt của thạch quyển cũng thay đổi theo.

Nguồn năng lượng tạo nội lực chủ yếu là năng lượng trong lòng Trái đất như năng lượng của sự phân hủy các chất phóng xạ, sự vận động của các dòng vật chất theo định luật trọng lực, năng lượng của các phản ứng. phản ứng hóa học…

Nội lực là lực sinh ra bên trong của Trái đất, nó có tác dụng nén các lớp đất đá, tạo ra các nếp uốn, đứt gãy hoặc đẩy vật chất nóng chảy nằm sâu dưới lòng đất gây ra các hiện tượng núi lửa, động đất. Kết quả của nội lực làm cho bề mặt Trái đất trở nên gồ ghề hơn.

Các hoạt động nội lực biểu hiện qua các chuyển động gọi là kiến tạo, vì chúng có tác động tạo nên địa hình trên bề mặt Trái đất.

5.2. Tác động của ngoại lực: 

Quá trình phong hóa vật lý về cơ bản được hiểu là quá trình phá vỡ đá thành các mảnh vụn, tất cả sẽ có kích thước khác nhau, nhưng điều này sẽ không làm thay đổi màu sắc và các thành phần khoáng hóa của chúng.

Nguyên nhân của hiện tượng phong hóa vật lý là do sự thay đổi nhiệt độ hoặc sự đóng băng của nước hoặc cũng có thể do tác động trực tiếp của con người.

Quá trình phong hóa hóa học:

Quá trình phong hóa hóa học về cơ bản được hiểu là quá trình phá hủy các loại đá và khoáng vật, bên cạnh đó còn làm thay đổi thành phần và tính chất hóa học của các loại đá và khoáng vật đó.

Nguyên nhân của quá trình phong hóa hóa học là do tác dụng của các chất khí, nước và các chất khoáng hòa tan trong nước… Quá trình phong hóa đá này thông thường sẽ diễn ra nhiều nhất ở những khu vực có khí hậu xích đạo, gió mùa ẩm và địa hình karst ở vùng núi đá vôi.

Quá trình phong hóa sinh học:

Dưới tác dụng của các sinh vật như vi khuẩn, nấm hay rễ cây và nhiều sinh vật khác, đá và khoáng vật bị phá hủy gọi là phong hóa sinh học. Lúc này đá và khoáng vật sẽ bị phá hủy cả về mặt cơ học và hóa học. Nguyên nhân của phong hóa sinh học được cho là do sự phát triển, sinh trưởng của rễ cây và sự bài tiết các chất.

Như vậy, về cơ bản ta hiểu quá trình phong hóa là quá trình phá hủy và biến đổi đá, khoáng vật do tác động của sự thay đổi nhiệt độ, nước, oxy, CO2, axit có trong tự nhiên và sinh vật. Quá trình phong hóa sẽ diễn ra mạnh mẽ nhất ở bề mặt Trái đất.