Vẻ đẹp của cây tre Việt Nam được tác giả miêu tả như thế nào?

Cây tre Việt Nam từ bao đời nay là biểu tượng cho cái đẹp của người Việt Nam, được tác giả Thép Mới miêu tả trong tác phẩm “Cây tre Việt Nam”. Vẻ đẹp ấy được mô tả chi tiết như thế nào? Thông qua những hình ảnh và câu văn nào? Vẻ đẹp ấy đã để lại những cảm xúc gì trong tấm lòng độc giả? Hãy cùng tìm hiểu trong bài viết dưới đây.

1. Giới thiệu chung về tác giả Thép Mới:

Nhà văn Thép Mới là một nhà văn nổi tiếng sinh năm 1925, mất năm 1991, tên khai sinh là Hà Văn Lộc. Quê của ông ở Quận Tây Hồ, Hà Nội nhưng ông sinh tại Nam Định. Nghề nghiệp chính của ông là Nhà báo.

Các tác phẩm tiêu biểu: Cây tre Việt Nam, Hiên ngang Cu Ba, Nguyễn Ái Quốc đến với Lê-nin, Điện Biên Phủ – một danh từ Việt Nam,… 

Phong cách nghệ thuật: giàu chất trữ tình, truyền cảm, ca ngợi rõ nét tinh thần yêu nước của dân tộc

Các phần thưởng: Huân chương Kháng chiến hạng nhất, Huân chương Độc lập hạng nhất, Huân chương Chiến công hạng nhất,…

2. Giới thiệu chung về tác phẩm: 

– Thể loại: Thể ký có tính chất tùy bút

– Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác: Viết năm 1955, là bài bình luận về bộ phim tài liệu “Cây tre Việt Nam” do các nhà làm phim Ba Lan thực hiện sau kháng chiến chống Pháp của nhân dân ta thắng lợi.

– Phương thức biểu đạt được sử dụng: Thuyết minh, nghị luận, miêu tả, biểu cảm.

Tóm tắt: Cây tre là người bạn thân thiết của người nông dân Việt Nam. Tre và các loại cây thuộc họ trúc là loại cây có ở khắp nơi trên đất nước ta. Tre mang vẻ đẹp giản dị và nhiều phẩm chất đáng quý. Cây tre gắn bó lâu đời với con người, đặc biệt là người nông dân trong sinh hoạt, lao động sản xuất và đấu tranh bảo vệ quê hương, đất nước. Tre giống như một người bạn đồng hành của dân tộc ta trên con đường đi tới tương lai.

Bố cục: Gồm 3 phần:

– Phần 1: Từ đầu đến “chí khí như người”: Giới thiệu chung về cây tre Việt Nam.

– Phần 2: Tiếp theo đến “tiếng sáo diều tre cao vút mãi”: Sự gắn bó của cây tre trong sản xuất, chiến đấu và đời sống của con người Việt Nam.

– Phần 3: Còn lại: Cây tre tượng trưng cho khí chất, tâm hồn và những Đức tính đáng quý của con người Việt Nam.

Giá trị nội dung: Cây tre là người bạn thân thiết, lâu đời của người nông dân và nhân dân Việt Nam. Cũng như người Việt, cây tre mang vẻ đẹp bình dị và nhiều phẩm chất đẹp đẽ. Cây tre đã trở thành biểu tượng của đất nước và con người Việt Nam.

Giá trị nghệ thuật: Tác phẩm có nhiều chi tiết, hình ảnh chọn lọc. Sử dụng biện pháp tu từ nhân hóa, so sánh, điệp ngữ… Lời bài hát giàu cảm xúc, nhịp nhàng.

3. Dàn ý phân tích tác phẩm “Cây tre Việt Nam”:

3.1. Mở bài:

Giới thiệu đôi nét về tác giả Thép Mới (những nét chính về cuộc đời,  sáng tác,…) 

Giới thiệu về tác phẩm “Cây tre Việt Nam” (xuất xứ, khái quát giá trị nội dung, giá trị nghệ thuật,…)

3.2. Thân bài:

Giới thiệu khái quát về cây tre:

Là người bạn thân thiết của người nông dân và con người Việt Nam.

Đặc điểm của cây tre:

– Cây tre sống ở đâu cũng xanh tươi

– Dáng vẻ mộc mạc, màu sắc tươi dịu

– Cây tre lớn lên,  chắc khỏe, cứng cáp

Bài thơ được sử dụng nghệ thuật nhân hóa được sử dụng

Tre mang phẩm chất thanh cao, giản dị, chí khí như con người

Sự gắn bó của cây tre với con người trong lao động sản xuất và trong chiến đấu:

Trong lao động, sản xuất:

– Tre thân thương chở che cho bản làng

– Dưới bóng tre, gìn giữ nét văn hóa lâu đời, con người dựng nhà, dựng cửa, vỡ ruộng, khai hoang đất

– Tre là cánh tay của người nông dân

– Tre luôn đồng hành cùng con người: chiếc cối xay tre trĩu nặng quay

– Tre là người thân trong gia đình gắn bó mật thiết với cuộc sống hàng ngày

– Tre kết nối những tình cảm thôn quê chân chất

– Tre là niềm vui của tuổi thơ, của người già

– Cây tre trung thành

Trong chiến trận: Tre là tất cả, một thứ vũ khí – tre xung phong đánh xe tăng, đại bác, tre giữ làng, giữ đất, tre hi sinh để bảo vệ con người 

→ Cây tre gần gũi, gắn bó với đời sống con người

Vị trí của tre đối với đất nước trong tương lai:

Tre vẫn giữ nguyên vị trí ấy trong tương lai khi đất nước  công nghiệp hóa: tre là bóng mát, tre mang điệu nhạc tâm tình, v.v. 

Cây tre mang đức tính của người khôn ngoan, là biểu tượng cao quý của dân tộc Việt Nam

3.3. Kết bài:

Khái quát về nghệ thuật và nội dung  của văn bản: 

Nội dung: Cây tre là người bạn thân thiết, lâu đời của người nông dân và nhân dân Việt Nam. Tre mang vẻ đẹp bình dị và nhiều đặc tính quý giá. Cây tre đã trở thành biểu tượng của đất nước Việt Nam, dân tộc Việt Nam 

Nghệ thuật: Sử dụng các chi tiết, hình ảnh giàu ý nghĩa tượng trưng, ​​nhân hóa, giọng điệu, v.v. 

Cảm nghĩ của em về cây tre: yêu mến, kính trọng, liên tưởng đến kỉ niệm tuổi thơ,…

4. Vẻ đẹp của cây tre Việt Nam được tác giả miêu tả như thế nào?

Tre trong tác phẩm được miêu tả là:

– Người bạn thân thiết của nông dân Việt Nam, con người Việt Nam

– Việt Nam xanh tươi với muôn ngàn cây lá. Cây nào cũng đẹp, cây nào cũng quý, nhưng thân thuộc nhất vẫn là tre

– Tre Đồng Nai, tre Việt Bắc, lũy tre Điện Biên Phủ, lũy tre thân thiết làng tôi,… Nơi đâu cũng có tre làm bạn 

– Những tán tre che xóm, làng, xóm, làng. Những mái chùa cổ kính, những khu tập thể tỏa bóng dưới xanh ta gìn giữ một nền văn hiến lâu đời. Đất nước Việt Nam xanh tươi

– Từ lâu tre đã được sử dụng để dựng nhà, dựng cửa, vỡ ruộng, khai hoang. Tre giúp con người trong trăm công nghìn việc khác nhau. Cây tre là bàn tay của người nông dân.

– Tre mọc thẳng giống như con người không chịu khuất phục.

– Tre chống cự sắt thép quân thù. Tre tấn công xe tăng và pháo binh. Tre giữ làng, giữ nước, giữ mái tranh, đỡ đồng lúa, hy sinh để bảo vệ mọi người

– Ngày mai trên đất nước này, sắt thép làm được nhiều hơn tre. Nhưng trên con đường dài ta đi, lũy tre xanh vẫn rợp bóng

5. Phân tích tác phẩm “Cây tre Việt Nam”:

Cây tre gắn liền với người dân Việt Nam từ bao đời nay. Cây tre luôn hiện diện trong đời sống con người. Cây tre là biểu tượng của con người và đất nước Việt Nam. Tác phẩm được viết dưới dạng bình luận về một bộ phim  Ba Lan. Qua hình dáng của tre, tác phẩm đã thể hiện vẻ đẹp của con người và đất nước Việt Nam, đồng thời ca ngợi cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp của dân tộc ta. Không dùng từ hoa mỹ, giọng văn “cây tre Việt Nam” tự nhiên, chân chất, thẳng như tre. Ngay từ những câu mở đầu, tác giả đã khẳng định cây tre là “người bạn thân thiết của người nông dân Việt Nam, của dân tộc Việt Nam”.  Cụm từ này như một lời khẳng định về mối quan hệ bền chặt lâu đời của cây tre với con người. Đặt tre trong hàng ngàn loại cây khác nhau, Thép Mới nhấn mạnh vai trò và tầm quan trọng của tre: “Việt Nam xanh tươi với muôn ngàn cây lá khác nhau. Cây nào cũng đẹp, cây nào cũng quý, nhưng nổi bật nhất vẫn là tre”. Bởi vậy, tre có mặt ở khắp mọi nơi: “Tre Đồng Nai, tre Việt Bắc, lũy tre Điện Biên Phủ, lũy tre làng ta thân thiết, ở đâu cũng có tre làm bạn”. Điệp ngữ có nhịp điệu kết hợp với biện pháp đếm đã cho thấy sự thân thuộc, gần gũi của tre với đời sống con người.

Ngay sau đó, Thép Mới đã khẳng định vẻ đẹp, đặc tính của cây tre: thẳng tắp, xanh tươi khắp nơi, dáng tre mộc mạc, màu tre dịu dàng, bền bỉ, dẻo dai, rắn rỏi… Vẻ đẹp ấy, tác giả so sánh khí chất của tre: ““Tre trông thanh cao, giản dị, chí khí như người”. Câu văn không chỉ là sự so sánh mà còn là sự thầm lặng khẳng định cây tre là biểu tượng của dân tộc Việt Nam, vẻ đẹp và tinh hoa của cây tre cũng là nét cao quý của dân tộc ta. Tất cả những điều đó được thể hiện trong lời văn nhịp nhàng, cân đối như lời ca. 

Ngoài mang những nét đẹp của dân tộc Việt Nam, cây tre còn gắn liền với đời sống dân tộc Việt Nam. Tác giả mở đầu sự gắn bó bằng trích dẫn câu thơ của Tố Hữu: “Bóng tre trùm mát rượi” là nhịp cầu gợi lên sự gắn bó thân thiết giữa con người với tre. Tre bao bọc, che chở cho con người.  Dưới bóng tre xanh, người dân vỡ ruộng, khai hoang, mưu sinh. Điệp từ “bóng tre” “dưới bóng tre” được lặp đi lặp lại nhiều lần để khẳng định sự gắn bó trung thành của tre với con người. Cây tre vẫn gắn liền với công việc, đời sống văn hóa tinh thần của người Việt Nam. Đối với người Việt Nam, tre như người bạn thủy chung, thân thiết muôn thuở. Tre ở khắp mọi nơi, mạnh mẽ và trường tồn, đồng hành cùng con người từ khi sinh ra cho đến khi nhắm mắt xuôi tay trở về cội nguồn. Có chiếc nôi tre ru em vào giấc ngủ say như trẻ thơ, có tiếng diều vi vút mỗi chiều, có chú trâu gặm cỏ, có điếu thuốc và trò chuyện bên chén trà xanh,… 

Không chỉ an ủi người Việt Nam, trong ngày hòa bình, tre sát cánh cùng con người cả trong những năm chiến tranh ác liệt nhất. Tre bao xóm, ôm lấy người, vừa là lá chắn, vừa là vũ khí. Cảm hứng chủ đạo của đoạn văn xuất phát từ hình ảnh: “Như tre mọc thẳng, con người không chịu khuất phục”. Hình ảnh đẹp và rất tượng trưng, ​​nhấn mạnh tính chất của cây tre và ngợi ca ý chí kiên cường, bất khuất của nhân dân ta. Trước bom đạn của kẻ thù, tre và người không chịu khuất phục, tre đã giúp đỡ con người: chông tre chống lại sắt thép của quân thù. Trong bài, tác giả đã sử dụng hàng loạt biện pháp nhân hóa: tre là đồng chí, tre che chở cho xóm làng, tre là sự hy sinh,… vừa tôn trọng giá trị của tre vừa tôn vinh những năm tháng chiến tranh được nhân hóa, hào hùng của của nhân dân ta.

Kết thúc bài viết là hình ảnh cây tre trong thời buổi hiện nay, khi cuộc sống con người đã trở nên hiện đại hơn, xi măng sắt thép dần thay thế cây tre. Nhưng không vì thế mà tre mất đi vị thế của mình. Cây tre vẫn xuất hiện trên những biểu tượng trên ngực áo trẻ thơ, được tác giả gửi gắm rất tinh tế với hình ảnh “măng mọc”, tiếng  diều vi vút. Lời kết lại trỗi lên  ca ngợi sự chung thủy, son sắt của tre với người. Dù đất nước có phát triển đến đâu, đời sống con người có hiện đại đến đâu thì cây tre Việt Nam, con người Việt Nam vẫn cao lớn, hiên ngang, mãi mãi không thay đổi qua bao thăng trầm của lịch sử. 

Bài văn sử dụng một lớp ngôn ngữ thơ giàu nhịp điệu, biến tấu linh hoạt phù hợp với nội dung bài viết. Hệ thống điệp ngữ, chia thành nhiều câu ngắn gọn đã tạo nên không khí sôi nổi, hào hùng trong những năm kháng chiến chống Pháp. Giọng điệu nhẹ nhàng với câu thơ trữ tình hòa quyện như một khúc hát ru nghiêm trang. Những thủ pháp nghệ thuật ấy tạo nên một kỉ niệm có giai điệu đẹp và thể thơ gợi tả một cách hoàn hảo hình ảnh cây tre Việt Nam. 

“Cây tre Việt Nam” là một trong những áng văn xuất sắc của tác giả Thép Mới, với những chi tiết, hình ảnh được chọn lọc kĩ lưỡng, giọng điệu nghiêm trang, khẳng định tình cảm, lòng trung thành của cây tre với cuộc sống của người dân Việt Nam. Dù là hôm nay hay mãi mãi mai sau, tre vẫn mãi là người bạn, người bạn đồng hành của người Việt Nam.