Bài thu hoạch bồi dưỡng thường xuyên GV THPT Module 5

1. Mục tiêu sử dụng phương pháp phát triển phẩm chất học sinh:

Nhân loại đang chứng kiến một thời kỳ có nhiều biến đổi về mọi mặt của đời sống xã hội, ở phạm vi quốc gia và toàn cầu. Vì vậy, các dân tộc cần phải đổi mới, và Việt Nam cũng không ngoại lệ. Để có được điều đó, con người là mục tiêu hàng đầu, nhưng muốn thay đổi con người thì trước hết phải thay đổi giáo dục, muốn giáo dục thay đổi thì trước hết phải thay đổi phương pháp dạy học và kỹ thuật dạy học.

Mục đích của đổi mới phương pháp dạy học, hình thức, kỹ thuật dạy học ở trường THCS là chuyển phương pháp dạy học một chiều sang dạy học theo phương pháp dạy học tích cực, nhằm giúp học sinh phát huy tính tích cực, tính tự giác, chủ động, sáng tạo, rèn luyện thói quen và năng lực tự học, tinh thần hợp tác, kỹ năng vận dụng kiến thức vào các tình huống khác nhau trong học tập và trong thực tiễn; tạo niềm tin, niềm vui và hứng thú trong học tập. Biến “Học tập” thành một quá trình mang tính xây dựng. Học sinh tìm tòi, khám phá, phát hiện, luyện tập, khai thác và xử lý thông tin,… Hình thành tri thức, năng lực và phẩm chất của bản thân. Tổ chức các hoạt động nhận thức cho học sinh, dạy học sinh cách tìm ra chân lý. Chú trọng hình thành các năng lực (tự học, sáng tạo, hợp tác,…) dạy phương pháp và kỹ thuật lao động khoa học, dạy cách học. Học để đáp ứng yêu cầu của cuộc sống hiện tại và tương lai. Những gì học được là cần thiết và hữu ích cho bản thân học sinh và cho sự phát triển của xã hội.

Để đạt được mục tiêu dạy học, trong nhiều năm học qua, dưới sự chỉ đạo của ngành Giáo dục – Đào tạo…, trường THCS… đã có nhiều đổi mới về phương pháp, kỹ thuật dạy học đổi mới cách kiểm tra, đánh giá học sinh nhằm đạt hiệu quả giáo dục tốt nhất. Đối với mỗi giáo viên của trường, việc đổi mới phương pháp, kĩ thuật dạy học không chỉ là yêu cầu mà đã trở thành việc làm thường xuyên của mỗi giáo viên. Nhiều giáo viên của trường đã không ngừng học hỏi, tìm tòi, vận dụng các phương pháp dạy học mới, áp dụng các phương pháp dạy học tích cực nhằm phát huy năng lực của người học, khơi dậy hứng thú học tập.

Theo đó, mỗi giáo viên trong trường đều ý thức rằng: Muốn đổi mới cách học thì phải thay đổi cách dạy. Giáo viên cần được bồi dưỡng, phải kiên trì dạy học theo phương pháp dạy học tích cực, tổ chức các hoạt động nhận thức từ đơn giản đến phức tạp, từ thấp đến cao để hình thành thói quen cho học sinh. Trong đổi mới phương pháp phải có sự hợp tác của thầy và trò, sự phối hợp giữa hoạt động dạy và hoạt động học mới có hiệu quả. Yêu cầu đối với giáo viên khi đổi mới phương pháp, kỹ thuật dạy học là: thiết kế hình thức tổ chức hướng dẫn học sinh thực hiện các hoạt động học tập với hình thức đa dạng, hấp dẫn, phù hợp với đặc điểm đối tượng học sinh. Giáo án có quy định về khối lượng, trình độ học sinh với điều kiện cụ thể của nhà trường, địa phương; khuyến khích, động viên, tạo cơ hội và điều kiện để học sinh tham gia tích cực, chủ động, sáng tạo vào quá trình khám phá, tiếp thu tri thức; chú ý khai thác kiến thức, kinh nghiệm, kỹ năng đã có của học sinh; tạo hứng thú, nhu cầu hành động và thái độ tự tin trong học tập của học sinh; giúp họ phát huy tối đa năng lực và tiềm năng; thiết kế, hướng dẫn học sinh thực hiện các câu hỏi, bài tập phát triển tư duy, rèn luyện kỹ năng; sổ tay thiết bị, tài liệu học tập; tổ chức hiệu quả giờ thực hành; hướng dẫn học sinh thói quen vận dụng kiến thức đã học vào giải quyết các vấn đề thực tiễn; sử dụng các phương pháp, hình thức tổ chức dạy học hợp lý, hiệu quả, linh hoạt, phù hợp với đặc điểm lớp học, môn học; nội dung, tính chất của bài học; đặc điểm, trình độ học sinh; thời gian dạy học, điều kiện dạy học của từng trường, từng địa phương. Điều quan trọng là phải lựa chọn và sử dụng kết hợp đúng các phương pháp và hình thức học tập.

2. Phương pháp dạy học nhóm:

Dạy học theo nhóm còn được gọi với các tên gọi khác nhau như: Dạy học hợp tác, dạy học theo nhóm nhỏ, trong đó học sinh của một lớp được chia thành các nhóm nhỏ, trong thời gian giới hạn, mỗi nhóm tự túc nhiệm vụ học tập trên cơ sở phân công và hợp tác. Kết quả làm việc của nhóm sau đó được trình bày và đánh giá trước cả lớp. Hiệu quả của phương pháp này nếu được tổ chức tốt sẽ phát huy được tính tích cực, trách nhiệm của nó; phát triển năng lực hợp tác và giao tiếp của học sinh.

Quá trình thực hiện

Có thể chia quá trình dạy học theo nhóm thành ba giai đoạn cơ bản:

a. Hoạt động cả lớp: Vào chủ đề và giao nhiệm vụ

– Giới thiệu chủ đề

– Xác định nhiệm vụ nhóm

– Thành lập nhóm

b. nhóm làm việc

– Chuẩn bị nơi làm việc

– Lập kế hoạch làm việc

– Đàm phán các quy tắc làm việc

– Tiến hành giải quyết các nhiệm vụ

– Lập báo cáo kết quả.

c. Làm việc cả lớp: Trình bày kết quả, đánh giá

– Các nhóm trình bày kết quả

– Đánh giá kết quả.

3. Phương pháp giải quyết vấn đề:

Dạy học phát hiện và giải quyết vấn đề là phương pháp dạy học đặt học sinh trước những vấn đề nhận thức chứa đựng mâu thuẫn giữa cái đã biết và cái chưa biết, đặt học sinh vào tình huống có vấn đề, kích thích học sinh, tự định hướng, tự lực và mong muốn giải quyết vấn đề. Đây là một phương pháp hoạt động tốt với việc thực hiện:

Xác định và xác định vấn đề/tình huống;

– Xác định những thông tin hợp lý và chính xác liên quan đến tình huống;

– Nêu ra các cách giải quyết;

– Đưa ra những phân tích đánh giá, khách quan;

– So sánh kết quả của các giải pháp;

– Đưa ra giải pháp tốt nhất sau khi phân tích ưu nhược điểm;

– Tiến hành thực hiện theo cách giải quyết đã chọn;

– Đúc kết kinh nghiệm giải quyết vấn đề.

4. Phương pháp đóng vai:

Đóng vai là việc tổ chức cho học sinh thực hành, “thử” một số hành động nhất định trong một tình huống mà chúng ta đã giả định. Bài học này giúp cho học sinh được hòa mình vào những tình huống thực tế, giúp các em có những trải nghiệm sâu sắc khi có thể vừa học vừa quan sát và áp dụng kiến thức vào thực tiễn ngay. Việc học tập như thế này tạo cho các em không khí phấn khích, nhất là đối với những môn vốn đã dài và khô khan như Văn và Sử. phương pháp này nên được học sinh tiếp cận ngay những cấp học nhỏ, để giúp cho các em có hứng thứ học tập. Đóng vai được thực hiện qua các bước sau:

– Giáo viên  vào lớp, đưa ra chủ đề, chia nhóm, nêu tình huống và yêu cầu đóng vai cho từng nhóm. Đưa ra quy định rõ ràng về thời gian chuẩn bị, thời gian nhập vai cho từng nhóm.

– Các nhóm sau khi được phân chia tiến hành thảo luận chuẩn bị đóng vai. Sau thời gian chuẩn bị theo quy định, các nhóm lần lượt tiến lên “sân khấu” đóng vai.

– Cả lớp thảo luận, nhận xét về cách ứng xử, tình cảm của các vai diễn; về ý nghĩa của hành vi từ đó rút ra bài học cho chính mình.

– Giáo viên đưa ra kết luận cuối cùng  và định hướng cho học sinh cách ứng xử tích cực trong tình huống đưa ra.

5. Phương pháp trò chơi:

Phương pháp trò chơi là phương pháp tổ chức cho học sinh tìm hiểu một vấn đề hoặc trải nghiệm những hành động, thái độ, hành động thông qua một trò chơi nhất định. Quá trình thực hiện:

– GV phổ biến tên trò chơi, nội dung, luật chơi cho HS

– Chơi thử (nếu cần)

– Hs tiến hành chơi

– Đánh giá sau trận đấu

– Thảo luận về ý nghĩa giáo dục của trò chơi

6. Dạy học theo dự án:

Dạy học dự án là hình thức dạy học trong đó học sinh dưới sự hướng dẫn, giúp đỡ của giáo viên độc lập giải quyết một nhiệm vụ học tập phức hợp không chỉ về lý thuyết mà đặc biệt là về mặt dạy và học thực hành, từ đó tạo ra các sản phẩm thực hành được giới thiệu và xuất bản.

Định hướng thực tiễn: đề tài của đồ án xuất phát từ các tình huống của thực tế xã hội, thực tiễn nghề nghiệp cũng như thực tế cuộc sống. Nhiệm vụ của dự án cần có những vấn đề phù hợp với trình độ, khả năng nhận thức của người học. Dự án học tập có ý nghĩa thực tiễn xã hội, góp phần gắn việc học trong nhà trường với thực tiễn cuộc sống và xã hội. Trong những hoàn cảnh lý tưởng, việc thực hiện các dự án có thể mang lại những tác động xã hội tích cực.

Định hướng hứng thú học tập: học sinh được tham gia lựa chọn chủ đề, nội dung học tập phù hợp với năng lực và sở thích cá nhân. Ngoài ra, sự hứng thú của người học cần được tiếp tục phát huy trong quá trình thực hiện dự án.

Phức hợp, liên ngành: nội dung dự án kết hợp kiến thức từ nhiều lĩnh vực hoặc môn học khác nhau để giải quyết một vấn đề hoặc nhiệm vụ phức hợp.

Định hướng hành động: trong quá trình thực hiện dự án có sự kết hợp giữa nghiên cứu lý thuyết và ứng dụng lý thuyết vào hoạt động thực tiễn. Qua đó kiểm tra, củng cố, mở rộng hiểu biết lý luận cũng như rèn luyện kỹ năng hành động, kinh nghiệm thực tiễn của người học.

Tính tự lực của người học: trong dạy học theo dự án, người học cần tham gia tích cực, độc lập vào tất cả các khâu của quá trình dạy học. Điều đó cũng đòi hỏi và khuyến khích trách nhiệm, tính sáng tạo của người học. Giáo viên chủ yếu đóng vai trò tư vấn, hướng dẫn, giúp đỡ. Tuy nhiên, mức độ tự lực phải phù hợp với kinh nghiệm, khả năng và mức độ khó của nhiệm vụ của học sinh.

Hợp tác làm việc: các dự án học tập thường được thực hiện theo nhóm, trong đó có sự hợp tác và phân công công việc giữa các thành viên trong nhóm. Học tập dựa trên dự án yêu cầu và phát triển sự sẵn sàng và kỹ năng làm việc giữa những người tham gia, giữa học sinh và giáo viên và với các lực lượng xã hội khác tham gia vào dự án. Tính năng này còn được gọi là học tập xã hội.

Định hướng sản phẩm: trong quá trình thực hiện dự án, sản phẩm tạo ra không chỉ giới hạn ở sản lượng lý thuyết mà trong hầu hết các trường hợp dự án học tập đều tạo ra sản phẩm vật chất của hoạt động. Những sản phẩm này có thể sử dụng, xuất bản, giới thiệu.