Xu hướng sinh ít con đã xuất hiện tại các đô thị, trong khi một số nơi kinh tế – xã hội khó khăn hơn thì lại có mức sinh cao. Theo đó, có nhiều giải pháp đã được đưa ra để “kích cầu” các cặp vợ chồng vượt qua tâm lý ngại sinh con ở vùng có mức sinh thấp. Hãy cùng theo dõi nội dung trình bày sau đây của LVN Group để hiểu thêm về Chính sách 2 con của Việt Nam.
Chính sách hai con là gì? Chính sách hai con của Việt Nam?
1. Chính sách hai con là gì?
Chính sách hai con là chính sách được chính phủ một số quốc gia áp dụng để giới hạn mỗi gia đình chỉ cho phép có hai con. Chính sách này được sử dụng rộng rãi tại Việt Nam và được áp dụng cho một số đối tượng tại Trung Quốc. Mới đây, Philippines cũng đã thảo luận về việc áp dụng chính sách này. Mặc dù không quy định trong luật, vào những năm 70, người dân Hồng Kông cũng rất được khuyến khích có tối đa hai con, và đây từng là một phần của chiến lược kế hoạch hóa gia đình của vùng lãnh thổ này.
2. Chính sách hai con của Việt Nam
Sau nhiều năm thực hiện chính sách kế hoạch hóa gia đình, Việt Nam đang phải đối mặt với nguy cơ già hóa dân số. Khuyến khích các cặp vợ chồng sinh đủ 2 con sẽ giúp cân bằng mức sinh giữa các tỉnh, thành phố trên toàn quốc, tiếp tục duy trì mức sinh thay thế; đồng thời kéo dài giai đoạn cơ cấu dân số vàng, cũng như ứng phó thực trạng và xu hướng già hóa dân số nhanh trong tương lai ở Việt Nam.
Số liệu của Tổng cục DS-KHHGĐ (Bộ Y tế) cho thấy hiện nay cả nước có 33 tỉnh, TP có mức sinh cao (42% dân số); có đến 21 tỉnh, TP có mức sinh thấp (39%); 2 vùng có mức sinh thấp hơn mức sinh thay thế là Đông Nam Bộ (1,56)%, đồng bằng sông Cửu Long (1,8%)…
Ông Mai Trung Sơn, Phó Vụ trưởng Vụ Quy mô DS-KHHGĐ, cho biết các địa phương có mức sinh cao chủ yếu ở các tỉnh, thành miền núi phía Bắc. Các tỉnh này, điều kiện kinh tế – xã hội còn rất khó khăn, chất lượng nguồn nhân lực còn nhiều hạn chế. Điều này đã tác động tiêu cực đến phát triển kinh tế – xã hội, giải quyết việc làm, chăm sóc sức khỏe nhân dân, giáo dục của địa phương và cả nước.
Ông Nguyễn Hữu Hưng, Phó Giám đốc Sở Y tế TP HCM, cho biết thêm mức sinh ở TP HCM cũng giảm trong nhiều năm qua, chỉ số giới tính khi sinh có nguy cơ mất cân bằng, vì vậy ngành dân số cần phải quyết liệt thực hiện các giải pháp đã đặt ra. Bên cạnh đó, chỉ số nạo phá thai ở các khu đô thị, thành phố lớn vẫn còn cao, nên cần phải tăng cường phối hợp các ban, ngành trong việc giáo dục lối sống cho người trong độ tuổi sinh sản, đặc biệt là giới trẻ để tránh mang thai ngoài ý muốn.
Ông Nguyễn Doãn Tú cho biết mục tiêu đặt ra cho ngành dân số trong tình hình mới là cần phải điều chỉnh mức sinh, duy trì mức sinh thay thế và giảm chênh lệch mức sinh giữa các vùng, địa phương.
Đối với những tỉnh, TP có mức sinh thấp, Tổng cục DS-KHHGĐ đề xuất bãi bỏ các quy định của các tổ chức, đơn vị, đơn vị tại địa phương liên quan đến mục tiêu giảm sinh, tiêu chí giảm sinh con thứ 3. Đề xuất sửa đổi, bổ sung các chính sách hỗ trợ, khuyến khích các cặp vợ chồng sinh đủ 2 con như: hỗ trợ, tư vấn sức khỏe trước khi kết hôn; tư vấn, chăm sóc sức khỏe bà mẹ và trẻ em…
Mới đây, Bộ Y tế đã có thông tư hướng dẫn địa phương ban hành chính sách khen thưởng, hỗ trợ đối với tập thể, cá nhân thực hiện tốt công tác dân số. Ông Đinh Huy Dương, Vụ trưởng Vụ Truyền thông – Giáo dục (Tổng cục Dân số – Bộ Y tế) cho biết theo thông tư này, nếu cặp vợ chồng nào sinh 2 con một bề cam kết không sinh thêm con thì căn cứ tình hình của địa phương có thể được tôn vinh, biểu dương; miễn, giảm học phí; hỗ trợ mua BHYT học sinh; hỗ trợ sữa học đường… Tại các địa phương có mức sinh thấp, căn cứ vào thực tiễn, địa phương lựa chọn, quyết định khen thưởng, hỗ trợ tiền hoặc hiện vật cho phụ nữ sinh đủ 2 con trước 35 tuổi. Các xã ở khu vực này có các cặp vợ chồng sinh đủ 2 con trước 35 tuổi cũng được xét khen thưởng.
Nhiều chuyên gia cho rằng việc khuyến khích sinh đủ 2 con sẽ giúp Việt Nam cân bằng mức sinh giữa các tỉnh, TP trên toàn quốc, tiếp tục duy trì mức sinh thay thế, đồng thời kéo dài giai đoạn cơ cấu dân số vàng, cũng như ứng phó thực trạng và xu hướng già hóa dân số nhanh trong tương lai ở Việt Nam.
3. Đã có nhiều chính sách hỗ trợ người sinh đủ 2 con
Về quy định của pháp luật hiện hành, đầu năm 2021 Bộ Y tế đã ban hành Thông tư 01/2021 hướng dẫn một số nội dung để các địa phương ban hành chính sách khen thưởng, hỗ trợ đối với tập thể, cá nhân thực hiện tốt công tác dân số.
Một trong những nội dung đáng chú ý là Bộ Y tế đã quy định rõ tại các tỉnh, thành phố có mức sinh thấp căn cứ vào thực tiễn, các địa phương lựa chọn quyết định khen thưởng, hỗ trợ tiền hoặc hiện vật cho phụ nữ sinh đủ hai con trước 35 tuổi.
Tại Điều 4 Thông tư 01 quy định một số nội dung khuyến khích kiểm soát tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh. Căn cứ, đối với cá nhân, địa phương lựa chọn, quyết định một số nội dung cụ thể để khuyến khích, hỗ trợ cho cặp vợ chồng sinh hai con một bề cam kết không sinh thêm con như: tôn vinh, biểu dương việc nuôi con khỏe, dạy con ngoan, con học giỏi, thành đạt; miễn, giảm học phí, hỗ trợ mua bảo hiểm y tế học sinh; hỗ trợ sữa học đường và các nội dung, cách thức phù hợp khác…
Đối với tập thể, xã đạt 100% thôn đã có nội dung về kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh trong hương ước, quy ước được đề xuất UBND cấp huyện khen thưởng một lần kèm theo hỗ trợ bằng tiền, hoặc hiện vật.
Vì vậy, theo như những văn bản đang có hiệu lực và các văn bản đang lấy ý kiến góp ý, các nhà làm luật, các chuyên gia trong lĩnh vực đang hướng tới, tạo điều kiện cho các cặp vợ chồng tại các tỉnh, thành phố có mức sinh thấp được hưởng những quyền lợi, chính sách thuận lợi nhất để khuyến khích sinh sản, kiểm soát tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh.