Hoạt động tín dụng của công ty cho thuê tài chính tại Việt Nam trong những năm gần đây đã cho thấy sự cần thiết của hoạt động này khi mà hoạt động này đã tạo thêm một kênh huy động vốn, vay vốn cho các doanh nghiệp. Đồng thời cũng tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp kinh doanh sản xuất. Vậy công ty cho thuê tài chính tổ chức hoạt động này như thế nào?
1. Khái quát hoạt động tín dụng của công ty cho thuê tài chính ở Việt Nam
1.1 Khái niệm hoạt động tín dụng:
“Tín dụng” xuất phát từ chữ Latin có nghĩa là tin tưởng, tín nhiệm. Theo ngôn ngữ dân gian Việt Nam, “tín dụng” có nghĩa là sự vay mượn. Tín dụng thực chất là sư phản ánh mối quan hệ giữa hai bên – một bên là người cho vay, một bên là người đi vay.
Đặc trưng của tín dụng thể hiện rõ nhất trong hoạt động tín dụng của các tổ chức tín dụng. Theo quy định tại Luật các tổ chức tín dụng năm 2010, có thể hiểu hoạt động tín dụng là việc tổ chức tín dụng sử dụng nguồn vốn tự có nguồn vốn huy động để thỏa thuận cấp tín dụng cho khách hàng với nguyên tắc có hoàn trả bằng các nghiệp vụ cho vay, chiết khấu, cho thuê tài chính, bảo lãnh Ngân hàng và các nghiệp vụ khác.
Công ty cho thuê tài chính:
Công ty cho thuê tài chính là tổ chức tín dụng thành lập dưới hình thức công ty kinh doanh theo phương thức cung ứng vốn cho khách hàng chủ yếu thông qua việc cho thuê máy móc, thiết bị và các loại động sản khác. Công ty cho thuê tài chính thuộc loại tổ chức tín dụng phi ngân hàng; việc thành lập và hoạt động chịu sự quản lí nhà nước của Ngân hàng nhà nước. Hoạt động chính của loại hình công ty này là cho thuê tài chính theo quy định của Luật các tổ chức tín dụng 2010.
1.2 Các loại hình hoạt động tín dụng của công ty cho thuê tài chính:
– Các hoạt động huy động vốn, trong đó vốn huy động bao gồm: tiền gửi của tổ chức, vốn huy động từ tổ chức thông qua phát hành chứng chỉ tiền gửi, kỳ phiếu, trái phiếu và vốn vay của tổ chức tín dụng…
– Các hoạt động cho thuê tài chính như: cho vay bổ sung vốn lưu động đối với bên thuê tài chính; cho thuê vận hành và ủy thác thuê tài chính
– Ngoài các hoạt động trên, công ty cho thuê tài chính còn có thể thực hiện một số hoạt động khác như: tư vấn khách hàng về vấn đề liên quan đến nghiệp vụ cho thuê tài chính; thực hiện dịch vụ bảo lãnh liên quan đến cho thuê tài chính theo hướng dẫn củangân hàng Nhà nước; thực hiện hoạt động ngoại hối theo quy định của ngân hàng Nhà nước.
2. Pháp luật về hoạt động tín dụng của công ty cho thuê tài chính
2.1 Về hoạt động huy động vốn, vay vốn
Nguồn vốn hoạt động của các công ty cho thuê tài chính chủ yếu xuất phát từ nguồn vốn của chủ sở hữu và nguồn vốn huy động. Trong đó, nguồn vốn của chủ sở hữu dựa vào nguồn vốn ban đầu và vốn cấp tín dụng từ ngân hàng mẹ, công ty mẹ.
Vốn huy động bao gồm:
– Tiền gửi của tổ chức: để huy động được nguồn vốn này các công ty cho thuê tài chính phải tiến hành quảng cáo, quảng bá đại chúng về dịch vụ cho thuê tài chính mới và xây dựng một quy trình nghiệp vụ huy động vốn phù hợp với những hình thức như: lãi suất huy động, tiền gửi bậc thang, tiết kiệm dự thưởng,…
– Vốn huy động từ tổ chức thông qua phát hành chứng chỉ tiền gửi, kỳ phiếu, tín phiếu, trái phiếu.
– Vốn vay của tổ chức tín dụng, tổ chức tài chính trong nước và nước ngoài, vay ngân hàng Nhà nước dưới hình thức cấp vốn.
2.2. Về hoạt động cho thuê tài chính
Theo quy định tại Điều 113 Luật các tổ chức tín dụng năm 2010 về hoạt động cho thuê tài chính:
Điều 113. Hoạt động cho thuê tài chính
Hoạt động cho thuê tài chính là việc cấp tín dụng trung hạn, dài hạn trên cơ sở hợp đồng cho thuê tài chính và phải có một trong các điều kiện sau đây:
1. Khi kết thúc thời hạn cho thuê theo hợp đồng, bên thuê được nhận chuyển quyền sở hữu tài sản cho thuê hoặc tiếp tục thuê theo thỏa thuận của hai bên;
2. Khi kết thúc thời hạn cho thuê theo hợp đồng, bên thuê được quyền ưu tiên mua tài sản cho thuê theo giá danh nghĩa thấp hơn giá trị thực tế của tài sản cho thuê tại thời điểm mua lại;
3. Thời hạn cho thuê một tài sản phải ít nhất bằng 60% thời gian cần thiết để khấu hao tài sản cho thuê đó;
4. Tổng số tiền thuê một tài sản quy định tại hợp đồng cho thuê tài chính ít nhất phải bằng giá trị của tài sản đó tại thời điểm ký hợp đồng.
Hoạt động cho thuê tài chính là việc cấp tín dụng trung hạn, dài hạn trên cơ sở hợp đồng cho thuê tài chính và phải có một trong các điều kiện sau đây:
– Khi kết thúc thời hạn cho thuê theo hợp đồng, bên thuê được nhận chuyển quyền sở hữu tài sản cho thuê hoặc tiếp tục thuê theo thỏa thuận của hai bên;
– Khi kết thúc thời hạn cho thuê theo hợp đồng, bên thuê được quyền ưu tiên mua tài sản cho thuê theo giá danh nghĩa thấp hơn giá trị thực tế của tài sản cho thuê tại thời điểm mua lại;
– Thời hạn cho thuê một tài sản phải ít nhất bằng 60% thời gian cần thiết để khấu hao tài sản cho thuê đó;
– Tổng số tiền thuê một tài sản quy định tại hợp đồng cho thuê tài chính ít nhất phải bằng giá trị của tài sản đó tại thời điểm ký hợp đồng.
Theo các quy định hiện hành ở Việt Nam, công ty cho thuê tài chính được cho thuê theo các hình thức sau đây:
– Hình thức cho thuê tài chính thông thường: Các công ty cho thuê tài chính được phép cho thuê tài chính theo hình thức tài trợ vốn để mua máy móc, thiết bị, phương tiện vận chuyển hoặc các động sản khác theo yêu cầu của bên thuê và nắm giữ quyền sở hữu đối với tài sản thuê; sử dụng tài sản thuê và thanh toán tiền thuê trong suốt thời hạn thuê đã cam kết trong hợp.
– Công ty cho thuê tài chính được phép mua tài sản và cho thuê lại theo hình thức cho thuê tài chính thông thường. Theo hình thức này, các công ty cho thuê tài chính mua lại máy móc, thiết bị phương tiện vận tải và các động sản thuộc sở hữu của bên thuê và cho chính bên thuê thuê lại tài sản đó dưới hình thức cho thuê tài chính thông thường để bên thuê tiếp tục sử dụng vụ phục vụ hoạt động của mình (NĐ 65/2018/NĐ-CP về hoạt động mua lại và cho thuê lại theo hình thức cho thuê tài chính)
– Công ty cho thuê tài chính được phép cho thuê hợp vốn. Hình thức này cho phép sử dụng trong hai trường hợp: khi nhu cầu thuê của một khách hàng vượt quá tỷ lệ pháp định về vốn tự có của công ty cho thuê tài chính và khi khách hàng có nhu cầu thuê từ nhiều nguồn vốn.
3. Thực trạng pháp luật và thực tiễn thi hành pháp luật điều chỉnh về hoạt động tín dụng của công ty cho thuê tài chính ở Việt Nam
3.1 Một số thành tựu
Luật các tổ chức tín dụng 2010, Nghị định 16/2001/N Đ-CP và các văn bản hướng dẫn thi hành đã tạo cơ sở pháp lý để đảm bảo cho các hoạt động tín dụng của công ty cho thuê tài chính được thực hiện một cách lành mạnh và có hiệu quả. Theo đánh giá chung , hoạt động tín dụng của công ty cho thuê tài chính trong thời gian qua đã dần mở rộng về quy mô, đối tượng cho thuê và thành phần tham gia, doanh số cho thuê ngày càng cao…
3.2 Một số hạn chế
Nguồn vốn hiện tại của các công ty cho thuê tài chính chưa đảm bảo yêu cầu tài trợ cho các chủ thể có nhu cầu . Nguồn vốn chủ yếu dựa vào nguồn vốn ban đầu và vốn cấp tín dụng từ ngân hàng mẹ, công ty mẹ. sau một thời gian hoạt động, khoản dư nợ của công ty cho thuê tài chính đều ở mức cao nên ảnh hưởng đến việc hoạt động của các công ty cho thuê tài chính. Tình hình dư nợ của các công ty cho thuê tài chính cũng là điều đáng quan tâm, nợ xấu dấu ở mức cao. Theo ủy ban giám sát tài chính Quốc gia, nợ xấu của các công ty cho thuê tài chính đứng ở mức cao nhất hiện nay. Trong năm 2012, tỷ lệ nợ xấu của nhiều công ty cho thuê tài chính lên tới gần 50%.
Lãi suất cho thuê của công ty cho thuê tài chính chưa đủ sức cạnh tranh với các ngân hàng thương mại vì: chi phí đầu vào của các công ty cho thuê tài chính chủ yếu là vốn tự có và vốn vay của các tổ chức tín dụng, các tổ chức khác, và đã là vốn vay thì lãi suất đầu vào không thể thấp hơn lãi suất huy động tiền gửi của ngân hàng. Thực tế, mặc dù lãi suất cho thuê áp dụng bằng với lãi suất tiền vay ngân hàng nhưng lớn hơn lợi tức tiền vay phải trả cho ngân hàng. Điều này cũng là lý do dẫn đến những khó khăn, ách tắc trong hoạt động của các công ty cho thuê tài chính
Theo nghị định số 95/2008/NĐ-CP, công ty cho thuê tài chính hoạt động dưới hình thức công ty cổ phần hoặc công ty trách nhiệm hữu hạn. Các công ty cho thuê tài chính hoạt động tại Việt Nam phải là các tổ chức tín dụng phi ngân hàng, là pháp nhân Việt Nam. Điều này phần nào đã hạn chế sự thu hút các nguồn vốn khác vào thị trường…
4. Một số đề xuất, kiến nghị hoàn thiện pháp luật về hoạt động tín dụng của công ty cho thuê tài chính
+ Về hoạt động cho thuê tài chính
- Mở rộng đối tượng thuê tài chính
- sửa đổi, bổ sung quy định về giới hạn cho thuê tài chính đối với một khách hàng trong Nghị định số 16/2001/NĐ-CP cho phù hợp với Luật Các tổ chức tín dụng năm 2010 theo hướng cho phép: Tổng dư nợ cho thuê tài chính đối với một khách hàng không vượt quá 25% vốn tự có của Công ty cho thuê tài chính
- Sửa đổi, bổ sung quy định về việc xử lý tài sản khi hợp đồng bị vi phạm, có tranh chấp xảy ra
+ Về hoạt động huy động vốn
– Sửa đổi, bổ sung quy định tại Điều 16 Nghị định số 16/2001/NĐ-CP về hoạt động huy động vốn: nhận tiền gửi của tổ chức, phát hành chứng chỉ tiền gửi, kỳ phiếu, tín phiếu, trái phiếu mà không quy định thời hạn để phù hợp với quy định tại Điều 112 của Luật Các Tổ chức tín dụng năm 2010
– Thực hiện chính sách ưu đãi về vốn cho công ty cho thuê tài chính
Trên đây là tư vấn của chúng tôi về nội dung “một số vấn đề lý luận về hoạt động tín dụng của công ty cho thuê tài chính
Mọi vướng mắc bạn vui lòng trao đổi trực tiếp với bộ phận Luật sư của LVN Group tư vấn pháp luật trực tuyến qua tổng đài 24/7 gọi số: 1900.0191 để nhận được sự tư vấn, hỗ trợ từ Luật LVN Group. Rất mong nhận được sự hợp tác!