Phân tích bức tranh tứ bình trong bài thơ Việt Bắc của Tố Hữu

1. Phân tích đề:

– Yêu cầu: phân tích bức tranh thiên nhiên tứ bình độc đáo thể hiện trong bài thơ Việt Bắc.

– Phạm vi tư liệu và dẫn chứng: các câu thơ, từ ngữ, chi tiết tiêu biểu có trong bài thơ Việt Bắc của tác giả Tố Hữu.

– Phương pháp lập luận chính của bài : Phân tích.

2. Hệ thống luận điểm:

– Luận điểm thứ nhất: Bức tranh thiên nhiên mùa đông ấm áp, lắng dịu ở

 Việt Bắc.

– Luận điểm thứ hai: Bức tranh thiên nhiên  mùa xuân rực rỡ, chói chang trên Việt Bắc.

– Luận điểm thứ ba: Bức tranh thiên nhiên mùa hạ rộn ràng, náo nức ở Việt Bắc.

– Luận điểm thứ tư: Bức tranh thiên nhiên  mùa thu êm ái, ngọt ngào trên núi rừng Việt Bắc.

3. Dàn ý phân tích bức tranh tứ bình trong bài thơ Việt Bắc của Tố Hữu:

Mở bài:

Giới thiệu nhà văn Tố Hữu và bài thơ Việt Bắc và bài thơ, bức tranh tứ bình. (Tố  Hữu là  nhà thơ lớn có nhiều đóng góp quan trọng cho nền văn học nước nhà. Một trong những sáng tác nổi tiếng của ông là bài thơ Việt Bắc, nổi bật hơn là bức tranh tứ bình trong bài thơ)

Thân bài:

Hai câu thơ đầu của người đã khẳng định thiên nhiên và con người Việt Bắc sẽ luôn được Người ghi nhớ.

Mùa đông: “hoa chuối đỏ tươi” tô điểm cho rừng xanh ánh nắng vàng, làm cho hình ảnh mùa đông của Việt Bắc thêm hài hòa, sặc sỡ.

Mùa xuân: “mơ nở trắng rừng” Mùa xuân Việt Bắc, trăng trắng tinh trong rừng mơ, giữa khung cảnh nên thơ này hiện lên hình ảnh một con người chăm chỉ, cẩn thận và khéo léo. trên mỗi bờ sông. mũ đan

Mùa hè:“ve kêu rừng phách đổ vàng” âm thanh quen thuộc của mùa hè giữa rừng vàng hổ phách gợi tiếng cây cỏ hót như bát sắc vàng rơi xuống cây xanh biến vạn vật thành một màu vàng ấm áp.

Mùa thu: “rừng thu trăng rọi hòa bình”  Ánh trăng thu ở Bắc Bộ vô cùng thanh tĩnh và trong sáng tạo cảm giác trong lành, cảnh vật tràn ngập khúc ca thủy chung của con người đầy tình cảm, dịu dàng.

 → Hình ảnh hòa quyện của thiên nhiên và con người tạo nên một hình ảnh Việt Bắc rất đẹp mà người đi sẽ nhớ mãi.

Kết bài: Khẳng định lại giá trị ý nghĩa của đoạn thơ.

4. Phân tích bức tranh tứ bình trong bài thơ Việt Bắc chọn lọc hay nhất:

Nhắc đến những nhà văn, nhà thơ cách mạng trưởng thành trong hai cuộc kháng chiến không thể thiếu Tố Hữu, với một giọng thơ đầy khí phách đấu tranh, đầy lý tưởng, một phong cách thơ trữ tình chính trị. Tuy nhiên, trong những bài thơ này có những hình ảnh  trữ tình, thơ mộng, uyển chuyển và rực rỡ. Bức tranh tứ bình trong bài thơ Việt Bắc  là một ví dụ điển hình:

“Ta về, mình có nhớ ta

Ta về, ta nhớ những hoa cùng người

Rừng xanh hoa chuối đỏ tươi

Đèo cao nắng ánh dao gài thắt lưng

Ngày xuân mơ nở trắng rừng

Nhớ người đan nón chuốt từng sợi giang

Ve kêu rừng phách đổ vàng

Nhớ cô em gái hái măng một mình

Rừng thu trăng rọi hòa bình

Nhớ ai tiếng hát ân tình thủy chung”

Đoạn thơ là một bức tranh Việt Bắc qua bốn mùa, chứa đựng nỗi nhớ  da diết và tấm lòng son sắt thủy chung với tác giả nói riêng và người cán bộ Việt Bắc nói chung:

“Ta về, mình có nhớ ta

Ta về, ta nhớ những hoa cùng người”

Hai câu thơ là câu hỏi và lời kể về một người đã ra đimuốn biết trái tim mình còn sống ra sao mà bày tỏ nỗi lòng. Điệp ngữ “ta về” mở đầu  hai câu thơ này như nói lên nỗi niềm của người đã khuất. Cái hay của câu thơ là hình ảnh “hoa cùng người”, phải chăng  người cũng là  hoa trong vườn hoa Việt Bắc? Hình ảnh tạo nên sự hài hòa giữa thiên nhiên và con người, hoa và người  tách biệt nhau để tôn lên vẻ đẹp của nhau. Bên cạnh bức tranh hoa và người là bức tranh bốn mùa Việt Bắc được vẽ rất chân thực với màu sắc rực rỡ và âm thanh rộn ràng:

“Rừng xanh hoa chuối đỏ tươi

Đèo cao nắng ánh dao gài thắt lưng”

Mùa đông, màu xanh bát ngát của núi rừng lần đầu hiện ra. Tác giả miêu tả mùa đông trước, có lẽ  vì khi các nhà cách mạng đến đây cũng là mùa đông của đất nước, đồng thời  sau 15 năm các nhà cách mạng cũng tạm biệt Việt Bắc – cái nôi của cách mạng Việt Nam.

Giữa nền xanh  của rừng sâu nổi bật lên hình ảnh những bông hoa chuối đỏ tươi khiến cho núi rừng không hoang lạnh  mà  ấm áp lạ lùng. Những bông hoa chuối ẩn trong màn sương như những ngọn đuốc hồng soi sáng như ta đã từng  gặp trong bài thơ Tây Tiến: “Mường lát hoa về trong đêm hơi”. Màu “đỏ tươi” của hoa chuối như xóa  đi cái lạnh cô đơn của mùa đông lạnh giá núi rừng, như chứa đựng, ẩn chứa sinh lực của đất trời. Sự tương phản về màu sắc nhưng lại hài hòa về cách thể hiện khiến mùa đông  mang chút ấm áp của mùa hạ vào thơ Nguyễn Trãi:

“Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ

Hồng liên trì đã tiện mùi hương”

Giữa thiên nhiên hùng vĩ ấy, nét đẹp của con người Tây Bắc đã hiện lên với một nét độc đáo rất riêng:

“Đèo cao nắng ánh dao gài thắt lưng”

Người rừng Việt Bắc luôn thủ sẵn con dao bên thắt lưng để loại bỏ chướng ngại vật và xua đuổi thú dữ. Ở đây, tác giả không miêu tả khuôn mặt hay hành vi, mà miêu tả ánh sáng do lưỡi dao phản chiếu trên thắt lưng. Mặt trời chiếu sáng, làm cho con dao tỏa sáng, tạo nên một hình ảnh khó quên về con người, dường như con người  là nơi hội tụ của ánh sáng, vừa tỏa sáng vừa rực rỡ. Con người được đặt giữa “đèo cao, nắng ánh”, giữa núi rừng Tây Bắc, xuyên qua không gian với những hình ảnh kì vĩ, để chiếm lĩnh thiên nhiên, chiếm lĩnh trái đất bằng những hình ảnh kỳ vĩ, vĩ đại.

Đông qua rồi xuân tới. Mùa xuân tại Việt Bắc hiện lên với sắc trắng của hoa mơ làm bừng sáng cả một  khu rừng:

“Ngày xuân mơ nở trắng rừng

Nhớ người đan nón chuốt từng sợi giang”

Mùa xuân là thời điểm khí hậu mát mẻ, cỏ cây hoa lá căng tràn sức sống, đâm chồi nảy lộc xanh non. Tố Hữu nhìn ngày xuân Việt Bắc bằng một cách diễn đạt rất riêng: “mơ nở trắng rừng”. Trong nghệ thuật đảo  ngữ “trắng rừng” sử dụng từ “trắng” như một động từ chứ không phải như một tính từ chỉ màu sắc. Ngoài ra, động từ  “nở”  như một tán trắng át cả màu xanh của lá rừng, tạo nên một không gian trong lành, mát mẻ của hoa mai, làm cho hình ảnh thêm trong sáng, thoát tục.

Giữa nền trắng của hoa mận, nổi bật lên hình ảnh người lao động hiền lành, chăm chỉ: “chuốt từng sợi giang”. Con người đẹp một cách tự nhiên trong công việc hàng ngày. Động từ  “chuốt” với tiểu từ “từng” chỉ bàn tay khéo léo, cẩn thận, tài hoa của người thợ. Đó cũng là những phẩm chất tốt đẹp của những con người Việt Bắc hào sảng nhưng cũng rất hào hoa.

Mùa hè tiếp đến, tiếng ve rộn rã vang trên khắp núi rừng:

“Ve kêu rừng phách đổ vàng

Nhớ cô em gái hái măng một mình”

Tiếng ve kêu lá vàng. Chỉ riêng tiếng ve kêu như bất chợt chuyển tiết trời từ xuân sang hạ. Câu thơ có nét tương đồng với tư tưởng thơ của Khương Hữu Dụng “Một tiếng chim kêu sáng cả rừng”. Chỉ trong một câu thơ nhưng đã gợi lên sự vận động của thời gian và cuộc sống. Và trên nền vàng của rừng hổ phách này hiện lên một hình ảnh tuyệt vời làm cho hình ảnh thêm thơ mộng, trữ tình. Đây là hình ảnh:”cô em gái hái măng một mình”, hái măng một mình nhưng không đơn độc mà toát lên vẻ đẹp của người phụ nữ chịu thương chịu khó. Bài thơ gửi gắm niềm cảm thông, biết ơn người Việt Bắc mà người ra đi sẽ không bao giờ quên những tình cảm chân thành ấy.

Rồi mùa thu Việt Bắc hiện ra với một tháng 9 tuyệt vời làm cho cảnh núi rừng Việt Bắc thơ mộng, êm đềm, tràn ngập không khí thanh bình. Giữa đêm trăng thu huyền diệu, những bản tình ca thủy chung của người Việt Bắc lại vang lên làm ấm lòng người:

“Rừng thu trăng rọi hòa bình

Nhớ ai tiếng hát ân tình thủy chung”

Ở đây không có tin chiến thắng, nhưng  có bài hát nhớ thương đồng hương Việt Bắc, bài thơ về núi rừng Tây Bắc, về những cánh rừng đã từng gắn bó suốt mười lăm năm. Bài thơ khép lại hình ảnh thiên nhiên và con người của Việt Bắc, gợi cho người đọc đã ra đi, đang sống và  hiện tại  những rung động sâu xa của tình yêu quê hương đất nước.

Nếu câu thơ nói về cảnh thì câu thơ nói về người. Vẻ đẹp của bài thơ nằm ở sự hài hòa  giữa thiên nhiên và con người Việt Bắc. Khung cảnh Việt Bắc đẹp, nên thơ, trữ tình và tràn đầy sức sống, làm nổi bật hình ảnh  người Việt Bắc hiền lành, cần cù, nghĩa tình, thủy chung, thủy chung.

Qua những nét phác mộc mạc, bình dị, bức tranh tứ bình của Việt Bắc được vẽ nên với sự đan xen giữa cổ kính và hiện đại, giữa con người và thiên nhiên, tất cả tạo nên một bức tranh hoàn chỉnh về thiên nhiên, thiên nhiên và cuộc sống. Đoạn thơ là một nét đặc sắc trong phong cách trữ tình chính trị của Tố Hữu, mà khi nhắc đến Việt Bắc là người ta liên tưởng ngay đến những tâm hồn nhân hậu, đằm thắm, thuỷ chung.