Hình ảnh phố huyện trong Hai đứa trẻ và Vợ nhặt có điểm gì giống và khác nhau? Bài viết sau đây sẽ giúp bạn tìm hiểu về sự giống nhau, khác nhau trong hình ảnh phố huyện của hai tác phẩm đó.
1. Mở bài so sánh hình ảnh phố huyện nghèo qua Vợ nhặt và Hai đứa trẻ
Hiện thực là mảnh đất màu mỡ để văn chương bén rễ, sinh sôi. Thật vậy, có biết bao nhiêu tác phẩm bất hủ cùng thời đại lại rời xa, tách bạch khỏi hiện thực được chứ? Những tác phẩm văn chương ra đời đều là kết tinh của một quá trình nghiền ngẫm, tìm tòi, khám phá những mảng của hiện thực đời sống của nhà văn, sau đó dùng lăng kính chủ quan của mình mà phản chiếu hiện thực ấy vào trong những tác phẩm. Và phải chăng qua cùng một hình ảnh phố huyện nghèo ở “Hai đứa trẻ” của Thạch Lam, “Vợ nhặt” của Nam Cao bản chất của văn chương được tô tạc như thế nào đã được hiện lên trông thấy rõ.
2. Thân bài so sánh hình ảnh phố huyện nghèo qua Vợ nhặt và Hai đứa trẻ:
2.1. Khái quát hình ảnh bức tranh phố huyện trong “Hai đứa trẻ” của nhà văn Thạch lam:
Thạch Lam là một nhà văn giàu lòng trắc. Những tác phẩm của ông là thế giới của những người lao động nghèo khổ với số phận cơ cực, bế tắc, sống quẩn quanh, mòn mỏi trong phố huyện tiêu điều xơ xác ngày xưa. Khung cảnh phố huyện trong ác phẩm “Hai đứa trẻ” được Thạch Lam vẽ nên từ trước những năm 1945 trong làng quê nghèo khổ của Việt nam.
Bức tranh phố huyện ấy hiện lên đầu tiên với cảnh ngày tàn với những tiếng muỗi vo ve, tiếng ếch nhái kêu râm ran ngoài đồng ruộng, những màu sắc đường nét tù đọng của những áng mây ánh hồng như hòn than sắp tàn…rồi cả cảnh chợ tàn của mùi vị ẩm mốc, hôi thối. Bức tranh phố huyện ấy còn được điểm tô bởi những cảnh đời tàn tạ như bé Liên. Em từng có một tuổi thơ tươi đẹp được đi chơi, uống những thứ nước màu xanh đỏ thì giờ đây chỉ có thể ngày qua ngày ngồi trông một sạp hàng đến nhàm chán tù túng. Trong bức tranh ấy còn có mảnh đời của những đứa trẻ đáng thương phải nhặt nhạnh những thứ đồ bỏ đi ở chợ, có cảnh đời của mẹ con chị tí quanh ngày mò cua bắt ốc, tối đến mở sạp hàng, là bác Sẫm cả gia tài chỉ còn manh chiếu rách với chiếc đàn còm cọp góp cho đời tiếng đàn run lên bần bật, là gánh phở bác Xiêu như một món hàng xa xỉ mà cả phố huyện chẳng ai có thể mua, là bà cụ Thi đang vật vờ trong men say của sự sống và cái chết. Bức tranh phố huyện ấy được Kim Lân khắc họa bằng những nét vẽ rất thơ, rất đỗi nhẹ nhàng nhưng đã khái quát được bức tranh phố huyện tù túng, nhàm chán, đơn điệu, cực khổ và bế tắc của người nông dân nghèo.
2.2. Khái quát hình ảnh phố huyện trong “Vợ Nhặt” của nhà văn Kim Lân:
Không chỉ Thạch Lam mà nhà văn Kim Lân cũng tìm đến hiện thực để vẽ nên bức tranh phố huyện. Bức tranh ấy được vẽ nên với những màu sắc, đường nét đậm hơn, dữ dội hơn xuất phát từ cảm hứng về nạn đói năm 1945 của dân tộc ta. Kim lân đã miêu tả trong bức tranh ấy là hình ảnh người chết như ngả dạ, nằm ngổn ngang khắp chợ, không ngày nào là không thấy những cái xác nằm còng queo chất đầy đường. Trong cái khung cảnh chết chóc đó, tuy cuộc đời có chớ trêu, khó khăn cơ cực nhưng thứ đọng lại chính là vẻ đẹp phẩm chất của nhân vật Tràng, bà cụ Tứ và cả Thị. Câu chuyện của nhân vật chỉ xoay quanh miếng ăn, trong cái khung cảnh đói kém đó giường như người ta chỉ còn nghĩ về nó, tranh giành nó thì với các nhân vật trong truyện lại ngời sáng lên được tình yêu thương con người, tình yêu thương con, trách nhiệm với gia đình. Đặc biệt ở cuối tác phẩm, phố huyện ấy còn hiện lên hình ảnh là cờ Việt Minh chính là báo hiệu có sự giác ngộ lí tưởng, sự quyết tâm vùng lên đấu tranh của người dân lao động để thoát khỏi cảnh nghèo đói, áp bức bóc lột.
2.3. So sánh hình ảnh phố huyện trong “Hai đứa trẻ” và “Vợ nhặt”:
Thật vậy, hai bức tranh phố huyện nhưng một cuộc đời người dân. Điểm nhìn chung của hai bức tranh ấy chính là đứng trên góc độ hiện thực của cuộc sống, số phận của người dân lao động bần cùng khổ hạnh của xã hội Việt nam xưa. Bức tranh ấy điều được vẽ nên qua lắng kính giàu tình yêu thương con người của từng tác giả.
Tuy nhiên, mỗi bức tranh đều có những nét vẽ đặc sắc khác biệt riêng. Nếu Thạch Lam khắc họa bức tranh bằng khung cảnh ngày tàn, cảnh chợ tàn và những kiếp người tàn tạ bằng những màu sắc đường nét nhẹ nhàng nhưng thấy rõ sự tương phản giữa ánh sáng và bóng tối nhằm cho người đọc nhìn nhận rõ nhất về cuộc đời số phận của những người dân lao động nghèo khổ đang phải sống một cuộc đời đơn điệu, nhàm chán, bế tắc thì bức tranh phố huyện của Kim Lân lại miêu tả về khung cảnh nạn đói năm 1945, về cuộc đời số phận nghèo khổ của người dân lao động đan xen cùng những diễn biến kịch tính về câu chuyện tình của Tràng và thị trong cảnh đói ấy.
Với bức tranh phố huyện trong tác phẩm “Vợ Nhặt” chúng ta cảm nhận rõ phố huyện nghèo theo chiều rộng và sâu hơn thông qua. Từ khung cảnh của “xóm ngụ cư” cho đến khu nhà kho, quán chợ nghèo nàn đan xem đám đông đang vật vờ chết đói, lay lất, héo mòn vì miếng ăn. Nạn đói năm 1945 đã bao trùm lên không gian phố huyện và cả những cuộc đời số phận những con người trong đó.
Trong tác phẩm “Vợ Nhặt” không khí rấy lên mùi ẩm mốc của rác rưởi hòavới mùi gây của xác người chết. Mùi đốt đống rấm ở những ngôi nhà chẳng may có người mất phả vào gió khét lẹt. Phố huyện rùng lên toàn là những âm thanh thảm thiết của tiếng quạ kêu hòa trộn tiếng hờ khóc tỉ tê của những gia đình đang có người chết đói. Tiếng trống thúc thuế dồn dập khiến cho đàn quạ trên những cây gạo bay tán loạn.
Hình ảnh con người trong phố huyện của Kim Lân hình ảnh người đói tứ phương “lũ lượt bồng bế, dắt díu nhau lên xanh xám như những bóng ma và nằm ngổn ngang khắp lều chợ. Người chết như ngả rạ…” Không một sáng nào mà “không gặp ba bốn cái thây nằm còng queo bên đường”. Người chết chất thành đống còn người sống thì vật vờ như những thây ma.
Hình ảnh phố huyện nghèo trong tác phẩm “Hai đứa trẻ” của Thạch Lam được khắc họa nhẹ nhàng hơn so với “Vợ Nhặt”. Bức tranh phố huyện đó có mùi ẩm mốc khơi lên từ bãi rác. Âm thanh của phố huyện được vang lên qua tiếng trống thu không báo hiệu buổi chiều về. Tiếng muỗi vo ve, tiếng cót két của chiếc chõng tre sắp gãy mà chị em Liên đang ngồi. Những âm thanh rất đỗi quen thuộc từ lớn đến bé vô cùng vẫn có thể lắng nghe được đã cho thấy bức tranh phố huyện tù đọng, lặng thinh, nhàm chán đến nhường nào.
Con người trong phố huyện của Thạch Lam thưa thớt ít ỏi. Người đọc ngỡ như có rất nhiều mảnh đời đang góp nhặt nên mảnh đời chung của phố huyện nơi đây. Hai chị em Liên, gia đình nhà bác hát xẩm, bà cụ Thi điên, bác Siêu bán phở, hai mẹ con nhà chị Tý, vài anh lính canh đi tuần đêm. Tuy nhiên, không gian ấy vẫn tĩnh lặng đến đáng sợ bởi lẽ sự xuất hiện của con người chẳng hề náo nhiệt mà tẻ nhạt bởi chính bản thân họ đang phải sống một cuộc đời nhàm chán, tăm tối.
Cách khắc họa nên bức tranh phố huyện của Thạch Lam và Kim Lân tuy giống nhau ở từ ngữ, hình ảnh dễ hiểu, gần gũi với người dân lao động nhưng cũng có sự khác biệt rõ ràng trong phương thức. Nếu Thạch Lam sử dụng những hình ảnh, màu sắc, từ ngữ có phần nhẹ nhàng, giàu chất thơ, chất chữ tình, là truyện ngắn nhưng không hề có cao trào trong bức tranh ấy mà chủ yếu là những nét vẽ cuộc đời, số phận của người dân lao động một cách nhẹ nhàng thì Kim Lân lại khắc họa bức tranh ấy một cách mạnh mẽ hơn, sắc nét hơn.
Có sự khác biệt ấy chính là do sự khác biệt trong hiện thực mà nhà văn đã khám phá và tìm tòi. Thạch lam hướng mình về mảnh đất hiện thực của những người lao động nghèo khổ còn Nam Cao lại khám phá bức tranh phố huyện trong chính tình cảnh nạn đói khốc liệt năm 1945. Đặc biệt, lí do có sức chi phối lớn nhất vào sự khác biệt trong bức tranh ấy chính là phong cách nghệ thuật, lăng kính chủ quan của mỗi người nghệ sĩ khi phản chiếu hiện thực là khác nhau.
3. Kết bài so sánh hình ảnh phố huyện nghèo qua Vợ nhặt và Hai đứa trẻ:
Thật vậy, hình ảnh phố huyện trong Hai đứa trẻ của Thạch Lam và Vợ nhặt của kim lân tuy có những đặc sắc khác nhau nhưng chúng đều gặp nhau nơi tình yêu thương của tác giả dành cho những người dân lao động nghèo khổ. Qua đó ta càng cảm phục, trân trọng hơn tài năng cũng như tấm lòng nhân đạo của Thạch Lam và Kim Lân.
