Chương trình môn học Lịch sử và Địa lý đã tích hợp nội dung giáo dục lịch sử, địa lý và một số nội dung văn hóa, xã hội trong các kết nối về không gian và thời gian.
1. Tóm tắt chương trình môn lịch sử và địa lí (tiểu học) trong chương trình giáo dục phổ thông mới:
Chương trình giáo dục phổ thông mới về môn Lịch sử và Địa lí tiểu học đã được Bộ Giáo dục và đào tạo (GD-ĐT) ban hành theo Thông tư số 32/2018/TT-BGDĐT. Chương trình này bao gồm nội dung của 20 môn học và hoạt động, và được giảng dạy bắt buộc ở lớp 4 và lớp 5. Nội dung của môn học này liên quan chặt chẽ đến các môn khác như Đạo đức, Tiếng Việt, Hoạt động trải nghiệm, vv.
Chương trình giáo dục phổ thông mới về môn Lịch sử và Địa lí tiểu học được thiết kế để giúp học sinh phát triển năng lực chuyên môn lịch sử và nắm vững nền tảng kiến thức cơ bản về lịch sử thế giới và lịch sử Việt Nam một cách toàn diện.
Môn học Lịch sử và Địa lý là một trong những môn học bắt buộc được dạy ở lớp 4 và lớp 5 tại cấp tiểu học. Nó được xây dựng dựa trên nền tảng của các môn học Tự nhiên và Xã hội được dạy ở các lớp 1, 2, và 3 và là môn học cơ sở cho Lịch sử và Địa lý ở cấp trung học cơ sở.
Chương trình môn học Lịch sử và Địa lý đã được thiết kế dựa trên sự kế thừa và phát huy những ưu điểm của chương trình giáo dục phổ thông hiện tại, cũng như học hỏi từ nhiều nước tiên tiến trên thế giới. Nó chọn lọc những kiến thức cơ bản và đơn giản về tự nhiên, dân cư, hoạt động kinh tế, lịch sử, văn hóa của các vùng miền, đất nước Việt Nam và thế giới. Ngoài ra, nó cũng giới thiệu các sự kiện và nhân vật lịch sử quan trọng phản ánh những dấu mốc lớn trong quá trình dựng nước và giữ nước của dân tộc Việt Nam. Nội dung môn học đảm bảo tính khoa học và phù hợp với trình độ nhận thức và đặc điểm tâm sinh lý của học sinh.
Chương trình môn học Lịch sử và Địa lý đã tích hợp nội dung giáo dục lịch sử, địa lý và một số nội dung văn hóa, xã hội trong các kết nối về không gian và thời gian. Nó cũng tích hợp nội dung bảo vệ môi trường và giáo dục giá trị nhân văn, gắn liền lý thuyết với thực hành, kết hợp nội dung giáo dục với thực tiễn nhằm giúp học sinh hình thành và phát triển năng lực đặc thù của môn học (nhận thức khoa học lịch sử và địa lý; tìm hiểu lịch sử và địa lý; vận dụng kiến thức, kỹ năng đã học) và các phẩm chất chủ yếu, năng lực chung được quy định trong Chương trình tổng thể. Chương trình còn kết nối với các môn học và hoạt động.
Chương trình giáo dục Lịch sử và Địa lí tại trường tiểu học tập trung vào việc lựa chọn các nội dung quan trọng để giúp phát triển năng lực và phẩm chất của học sinh thông qua các hoạt động học tập tích cực. Việc chọn lựa các kiến thức lịch sử không chỉ phụ thuộc vào tính lịch đại mà còn phản ánh những sự kiện, nhân vật lịch sử tiêu biểu cho một số vùng miền và giai đoạn lịch sử. Đối với địa lí, các vùng được chọn không chỉ dựa trên nét tương đồng về tự nhiên mà còn dựa trên vai trò lịch sử của vùng đất đó. Chương trình cũng tập trung rèn luyện năng lực tự học và phương pháp học tập để học sinh có thể tiếp tục tìm hiểu và mở rộng kiến thức.
Phương pháp giáo dục trong môn Lịch sử và Địa lí ở trường tiểu học khuyến khích vai trò chủ thể học tập của học sinh, đồng thời tập trung vào tính tích cực, chủ động, sự say mê và tư duy sáng tạo của học sinh. Chương trình cũng nhấn mạnh việc rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Phương pháp giáo dục kết hợp giữa các phương pháp dạy học truyền thống (thuyết trình, đàm thoại,…) và phương pháp dạy học tích cực (thảo luận, tranh luận, đóng vai, dự án,…). Các thiết bị dạy học được sử dụng hợp lí và có hiệu quả, bao gồm mô hình hiện vật, tranh lịch sử, ảnh, băng ghi âm lời nói của các nhân vật lịch sử, bản đồ, sơ đồ, các bản thống kê, so sánh, phim video, các phiếu học tập có các nguồn sử liệu và phần mềm dạy học.
Chương trình môn Lịch sử và Địa lí ở cấp tiểu học tập trung vào các phương pháp dạy học đặc trưng cho môn học. Trong môn học Lịch sử, giáo viên tập trung vào cách kể chuyện và dẫn chuyện. Họ giúp học sinh quen với lịch sử địa phương, lịch sử dân tộc, lịch sử khu vực và thế giới bằng cách kết hợp kiến thức lịch sử cơ bản với các câu chuyện lịch sử. Điều này giúp học sinh có cơ hội hiểu khái niệm thời gian và không gian, đọc hiểu các nguồn sử liệu đơn giản về sự kiện và nhân vật lịch sử, và nâng cao kỹ năng tư duy và phân tích.
Đối với môn Địa lí, giáo viên sử dụng các tài liệu học tập như lược đồ, bản đồ, biểu đồ, sơ đồ, hình ảnh và số liệu để giúp học sinh khám phá và quan sát thực địa. Giáo viên cũng tập trung vào việc sử dụng các phương pháp dạy học tích cực và chủ động của học sinh, bao gồm thảo luận, đóng vai, làm dự án nghiên cứu, để khơi dậy và nuôi dưỡng trí tò mò và sự ham hiểu biết khám phá của học sinh đối với thiên nhiên và đời sống xã hội. Nhờ đó, học sinh có thể hình thành năng lực tự học và khả năng vận dụng kiến thức và kỹ năng đã học vào thực tiễn.
Môn Lịch sử và Địa lí cấp tiểu học tập trung vào tổ chức các hoạt động dạy học để giúp học sinh tự tìm hiểu và tự khám phá. Họ rèn luyện cho học sinh kỹ năng sử dụng sách giáo khoa và các tài liệu học tập, kỹ năng suy luận để tìm tòi và phát hiện kiến thức mới, và tăng cường phối hợp tự học với học tập nhóm. Họ cũng đa dạng hoá các hình thức tổ chức học tập và kết hợp việc học trên lớp với các hoạt động xã hội để giúp học sinh thực hành, trải nghiệm và tiếp xúc với các thế giới khác.
Xem thêm: Chương trình giáo dục phổ thông môn Giáo dục công dân
2. Điểm mới của chương trình giáo dục phổ thông môn Lịch sử và Địa lý (cấp Tiểu học):
2.1. Nội dung chương trình:
So sánh với chương trình hiện tại, chương trình mới có cấu trúc đổi mới căn bản, chuyển từ tiếp cận chủ đề sang tiếp cận bài học. Môn Lịch sử chỉ tập trung vào những sự kiện, nhân vật lịch sử tiêu biểu của vùng miền, quốc gia, khu vực và một số giai đoạn lịch sử, không bị ràng buộc bởi tính lịch sử đại. Môn Địa lý chỉ chọn một số kiến thức địa lý tiêu biểu, đặc trưng cho từng vùng miền, quốc gia hoặc khu vực. Việc lựa chọn kiến thức được dựa trên nét đặc trưng về tự nhiên cũng như vai trò lịch sử của từng vùng đất.
Chương trình được thiết kế với phạm vi mở rộng dần về không gian địa lý và không gian xã hội, môn Lịch sử và Địa lý đóng góp cho việc hình thành các phẩm chất tốt đẹp như yêu nước, nhân ái, chăm chỉ, trung thực và trách nhiệm. Mục tiêu của môn học là trang bị cho học sinh các năng lực chung như tự chủ, tự học, giao tiếp, hợp tác, giải quyết vấn đề và sáng tạo, cũng như các năng lực chuyên môn trong lịch sử và địa lý như năng lực tìm hiểu tự nhiên và xã hội, năng lực quan sát, tìm tòi và khám phá môi trường tự nhiên và môi trường xã hội, năng lực vận dụng các kiến thức lịch sử và địa lý vào thực tiễn, giúp học sinh học tập các môn khác và học tập suốt đời.
Nội dung dạy học không chia thành hai môn Lịch sử và Địa lý mà tích hợp các kiến thức lịch sử và địa lý vào các chủ đề về địa phương, vùng miền, đất nước và thế giới theo sự mở rộng về không gian địa lý và xã hội, bắt đầu từ địa phương, vùng miền, đến đất nước và thế giới. Chương trình cũng liên kết với kiến thức và kỹ năng của các môn học và hoạt động khác.
2.2. Phương pháp dạy học:
Cần tập trung vào việc đổi mới phương pháp dạy học Lịch sử và Địa lý theo hướng tiếp cận năng lực. Phương pháp dạy học sẽ được đổi mới để phát triển năng lực của học sinh bằng cách tổ chức các hoạt động dạy học để khuyến khích học sinh tự tìm hiểu và khám phá, thay vì chỉ thụ động tiếp thu tri thức được sắp đặt sẵn. Cần tập trung vào việc rèn luyện cho học sinh biết cách sử dụng sách giáo khoa và các tài liệu học tập, biết cách suy luận để tìm tòi và phát hiện kiến thức mới. Ngoài ra, cần tăng cường phối hợp giữa học tập tự học và học tập nhóm, thảo luận, đóng vai, dự án; đa dạng hóa các hình thức tổ chức học tập, quan trọng đối với việc dạy học trên lớp và các hoạt động xã hội. Nên khuyến khích học sinh trải nghiệm và sáng tạo, và giáo viên có thể tổ chức, hướng dẫn học sinh tìm kiếm và thu thập thông tin, gợi mở giải quyết vấn đề, giúp học sinh có điều kiện thực hành, tiếp xúc với thực tế, học cách phát hiện và giải quyết vấn đề một cách sáng tạo; cần đa dạng hóa các hình thức tổ chức dạy học, lựa chọn và phối hợp phương pháp dạy học lịch sử và địa lý một cách hiệu quả.
- Đối với Lịch sử, phương pháp dạy học tập trung vào việc kể chuyện lịch sử, dẫn chuyện lịch sử, giáo viên giúp học sinh làm quen với lịch sử địa phương, lịch sử dân tộc, lịch sử khu vực và thế giới qua các câu chuyện lịch sử; tạo cơ sở để học sinh bước đầu nhận thức về khái niệm thời gian, không gian, đọc hiểu các nguồn sử liệu đơn giản về sự kiện, nhân vật lịch sử.
- Đối với Địa lý, phương pháp dạy học liên quan đến việc khai thác tri thức từ các nguồn thông tin, tài liệu.
2.3. Đánh giá kết quả:
Đánh giá kết quả giáo dục từ phía phát triển năng lực đang trở nên phổ biến hơn. Điều này đòi hỏi việc đánh giá kết quả học tập phải tập trung vào khả năng áp dụng tri thức và sáng tạo trong các tình huống thực tế. Trong quá trình học, giáo viên nên ghi chép sự tiến bộ của học sinh về hiểu biết, thái độ, năng lực và nhận thức. Hướng dẫn học sinh giải quyết các câu hỏi cụ thể liên quan đến cuộc sống hằng ngày cũng là một phương pháp hiệu quả để đánh giá khả năng phát triển năng lực chuyên môn Lịch sử và Địa lý của học sinh.
Để đánh giá kết quả giáo dục cho môn Lịch sử và Địa lý, cần phối hợp giữa đánh giá thường xuyên và định kỳ, giữa đánh giá của giáo viên và học sinh, đánh giá của nhà trường và đánh giá của gia đình, cộng đồng. Cần sử dụng công cụ đánh giá phù hợp để đảm bảo đánh giá toàn diện, công bằng và chính xác.
Xem thêm: Chương trình giáo dục phổ thông môn Hóa học mới nhất
3. Đánh giá kết quả tổng thể chương trình môn học Lịch sử và Địa lí cấp tiểu học:
Việc đánh giá kết quả giáo dục có vai trò cung cấp thông tin chính xác, kịp thời và có giá trị về mức độ đáp ứng yêu cầu của chương trình, giúp hướng dẫn hoạt động học tập. Để khuyến khích học sinh say mê học tập, tìm hiểu và khám phá các vấn đề liên quan đến môn học, hoạt động đánh giá cần giúp học sinh tự tin, chủ động sáng tạo và chăm chỉ học tập, rèn luyện. Căn cứ đánh giá là các yêu cầu về phẩm chất và năng lực được quy định trong chương trình giáo dục phổ thông tổng thể và chương trình môn học Lịch sử và Địa lí cấp tiểu học, chú trọng khả năng vận dụng kiến thức, kĩ năng của học sinh trong những tình huống cụ thể.
Ngoài việc đánh giá kiến thức và kĩ năng, cần tăng cường và áp dụng biện pháp thích hợp để đánh giá thái độ của học sinh trong học tập. Cần chú trọng đánh giá sự hiểu biết của học sinh về lịch sử, địa lí của địa phương, vùng miền, đất nước; hiểu biết bước đầu về thế giới và khả năng vận dụng những kiến thức lịch sử, địa lí để tìm hiểu môi trường xung quanh và áp dụng vào thực tiễn cuộc sống.
Đánh giá trong môn Lịch sử và Địa lí cần kết hợp giữa đánh giá thường xuyên và định kỳ, đánh giá định tính và định lượng, giữa đánh giá của giáo viên với tự đánh giá và đánh giá đồng đẳng của học sinh, đánh giá của cha mẹ học sinh và đánh giá của cộng đồng. Cần sử dụng các hình thức đánh giá khác nhau như đánh giá thông qua bài viết (bài tự luận, bài trắc nghiệm khách quan, bài thu hoạch tham quan, báo cáo kết quả sưu tầm,…), đánh giá thông qua vấn đáp, thuyết trình và đánh giá thông qua quan sát (quan sát việc học sinh sử dụng các công cụ học tập,
Xem thêm: Chương trình giáo dục phổ thông môn Tin học mới nhất
.btn-download-file {
padding: 16px 20px 16px 10px;
background-image: linear-gradient(to bottom, #e6a437, #fc6300);
color: white !important;
border-radius: 24px;
text-transform: uppercase;
transition: all ease 0.4s;
font-size: 15px;
font-weight: 500;
}
