Văn hóa công sở trong môi trường ngày nay
1.Tạo không gian công tác khoa học và nhân văn.
Văn hóa công sở là một loại hình văn hóa tổ chức bao gồm các yếu tố vật thể và phi vật thể, mà hệ giá trị cơ bản của nó được tạo ra từ hoạt động công vụ của người quản lý, công chức, viên chức trong đơn vị. Giá trị này thể hiện tầm nhìn, sứ mệnh, mục tiêu, lý tưởng và khát vọng mà đơn vị công quyền hướng đến như sự tận tụy, liêm chính, công bằng, nghiêm minh, sáng tạo, phục vụ nhân dân, phục vụ đất nước… Bên cạnh hệ giá trị được xây dựng qua nhiều qua nhiều thế hệ, qua các thời kỳ lịch sử gắn với các thể chế chính trị khác nhau, văn hóa công sở còn được thể hiện qua cách bố trí không gian công tác, qua kiến trúc công sở. Vì vậy, việc quan tâm xây dựng văn hóa công sở, góp phần tạo dựng không gian, môi trường công tác khoa học, văn minh là đặc biệt cần thiết. Về xây dựng công sở, kể từ Nghị quyết số 30c/NQ-CP ngày 08 tháng 11 năm 2011 của Chính phủ về “Chương trình tổng thể cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2011 – 2020”, Quyết định số Quyết định số 129/2007/QĐ-TTg ngày 02/8/2007 của Thủ tướng Chính phủ về “Quy chế văn hóa công sở trong đơn vị hành chính nhà nước” được ban hành và triển khai thực hiện, việc sắp xếp, bố trí, tổ chức không gian công tác của công sở có nhiều chuyển biến tích cực. Chương III, Quy chế Văn hóa công sở tại các đơn vị hành chính nhà nước quy định, hướng dẫn chi tiết về cách bài trí công sở (như treo Quốc kỳ, Quốc huy, biển tên đơn vị, phòng công tác, khu để các phương tiện giao thông), tạo sự thống nhất, hài hòa, bảo đảm tính nghiêm minh, khoa học của các đơn vị uỷ quyền cho tiếng nói và quyền lợi của nhân dân. Không chỉ vậy, hình ảnh trụ sở đơn vị công quyền ở các địa phương cho thấy việc kiến thiết, bài trí công sở luôn được các thế hệ lãnh đạo quan tâm, từ cách chọn vị trí, địa điểm gần dân, thuận tiện nhất cho nhân dân đến cách bài trí (màu sơn, hoa văn, kiến trúc), làm toát lên biểu tượng của đơn vị quyền lực – nơi người dân tin tưởng gửi gắm, trao niềm hy vọng. Nhiều trụ sở trở thành nơi chứng kiến và diễn ra những sự kiện trọng đại của địa phương, đất nước. Vì thế, công sở không chỉ thuần túy là nơi công tác mà còn là nơi truyền tải những thông điệp văn hóa, là niềm tự hào, hãnh diện của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức và của nhân dân. Hiện nay, với sự phát triển của nền kinh tế, sự quan tâm đầu tư của Đảng, Nhà nước, nhiều trụ sở đơn vị hành chính, nhất là ủy ban nhân dân cấp xã, đặc biệt là ở các vùng sâu, vùng xa được xây dựng theo hướng kiên cố, hiện đại với hệ thống khuôn viên sáng, xanh, sạch, đẹp; các phòng, ban chuyên môn, trong đó có phòng một cửa liên thông, trung tâm dịch vụ hành chính công hoạt động với sự hỗ trợ của công nghệ thông tin, in-tơ-nét đã góp phần cần thiết vào việc hình thành văn hóa công sở. Cơ sở vật chất khang trang, hiện đại, quang cảnh, khuôn viên thoáng mát sẽ tạo môi trường, tâm thế tốt cho cán bộ, công chức, viên chức công tác hiệu quả, tốt hơn góp phần vào sự thành công phát triển và lớn mạnh của đơn vị, đơn vị.
2. Giúp nâng cao đạo đức công vụ.
Đạo đức là yếu tố cần thiết quyết định nhân cách, phẩm chất của người lãnh đạo. Việc hình thành đạo đức công vụ của cán bộ, công chức, viên chức là quá trình không ngừng học hỏi, cố gắng, nỗ lực của cá nhân nhưng cũng là trách nhiệm của tập thể, cộng đồng. Nơi công sở, việc rèn luyện và phát huy các giá trị văn hóa sẽ tạo không gian, môi trường nhân văn, lành mạnh để mỗi cán bộ, công chức, viên chức tự giáo dục, điều chỉnh hành vi, liêm khiết, nêu gương với mình, với đồng chí, với cấp trên. cấp dưới, đồng nghiệp và nhân dân. Cốt lõi của văn hóa công sở là hệ giá trị với những kiến thức, kinh nghiệm (về chuyên môn nghiệp vụ, thực hành công vụ, kỹ năng sống và công tác) được tích lũy trong quá trình hoạt động công vụ, được thể hiện qua tác phong, qua tâm thế, thái độ công tác, qua thái độ công tác. cách điều hành công việc khoa học, hiệu quả của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức. Vì vậy, khi sống và công tác trong môi trường văn hóa công sở, mỗi chuyên viên sẽ được trải nghiệm, học hỏi những kiến thức, kỹ năng, tác phong công tác từ tấm gương của các thế hệ đi trước và đồng nghiệp. năng lực chuyên môn, được đồng nghiệp nể phục, nhân dân tín nhiệm. Ngoài chức năng giáo dục nhận thức, văn hóa công sở còn có khả năng điều hòa, hòa giải những mâu thuẫn, tranh chấp của các cá nhân, tạo nên sự hài hòa, thân thiện. Khi đạo đức công vụ được thực hiện đồng bộ với vai trò đi đầu, gương mẫu của người đứng đầu đơn vị, đơn vị thì những việc làm tốt, lời nói hay, ý nghĩa, giá trị đối với nhân dân sẽ tạo ra sức mạnh thu hút, lan tỏa, giáo dục, chấn chỉnh hành vi của công chức đặt dưới quyền. Nhiều giá trị văn hóa công sở được tiềm ẩn, lưu truyền qua truyền thống đơn vị, có sức mạnh to lớn hướng con người đến những điều tốt đẹp. Ở nhiều đơn vị, chính không gian, môi trường văn hóa công sở đã góp phần xóa bỏ thói lười biếng, “an phận”, cửa quyền, xa hoa lãng phí, tham ô, tham nhũng, bè phái,… Đạo đức công vụ là sự tận tụy, tâm huyết với tinh thần trách nhiệm cao của cán bộ, đảng viên. Chính vì vậy, danh hiệu cao quý Công chức nhân dân là nguyện vọng mà đa số cán bộ, công chức trong nền hành chính đều mong muốn đạt được. Chỉ khi suy nghĩ và hành động của người cán bộ, quan chức đồng điệu với suy nghĩ và hành động của nhân dân, của đất nước, vì lợi ích và sứ mệnh phát triển của cộng đồng thì đạo đức công vụ mới được thể hiện một cách rõ nét nhất.
3. Tăng hiệu quả công việc, thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội.
Mặc dù không là lực lượng trực tiếp tham gia vào quá trình lao động sản xuất, phát triển kinh tế nhưng hoạt động của nền hành chính công có vai trò, ý nghĩa đặc biệt cần thiết, có thể thúc đẩy hoặc kìm hãm sự phát triển. Công sở hành chính là nơi sản sinh, thực hành cơ chế, chính sách, bảo đảm sự nghiêm minh của pháp luật; là cầu nối giữa Đảng, Nhà nước với nhân dân, với các tổ chức, doanh nghiệp. Vì thế, việc thực thi tốt văn hóa công sở sẽ giúp mỗi cán bộ, công chức ý thức rõ hơn về vị trí, nhiệm vụ, quyền hạn của bản thân để không lạm quyền, tiếm quyền; biết cách xử lý công việc một cách sáng tạo, linh hoạt, hiệu quả, không mắc bệnh chủ quan, máy móc, rập khuôn, vô cảm. Một biểu hiện sinh động của văn hóa công sở trong bối cảnh cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư là tác phong công tác công nghiệp, đúng giờ, quý trọng từng phút, từng giây; là ý thức, tinh thần thượng tôn pháp luật; chịu sự giám sát, điều chỉnh của nhân dân, xã hội; là tâm thế sẵn sàng bị sa thải nếu không đáp ứng được yêu cầu.
Thời gian qua, bằng những chính sách quyết liệt của Chính phủ, sự hưởng ứng, sáng tạo của các địa phương, việc kiến tạo văn hóa công sở đã đem lại những hiệu ứng tích cực đối với cộng đồng. Rõ nhất là những tác động từ việc sáp nhập một số đơn vị, đơn vị; giảm một lượng lớn cán bộ không đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ. Vì vậy, tiết kiệm được khoản chi thường xuyên của ngân sách quốc gia, hạn chế được sự rườm rà, nhũng nhiễu, gây phiền hà cho người dân và doanh nghiệp do chính những cán bộ kém năng lực tạo ra. Cùng với đó là tinh thần đổi mới, sáng tạo của các địa phương trong thiết kế, xây dựng, hình thành mô hình chính quyền điện tử với mong muốn mang lại dịch vụ công tốt nhất cho người dân và doanh nghiệp, bằng sự sáng tạo một cách thân thiện, gần gũi trên tinh thần tôn trọng, lắng nghe và thấu hiểu. nguyện vọng của nhân dân, thực hiện tốt lời căn dặn của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Chúng ta phải hiểu rằng, các đơn vị của Chính phủ các nước trong cả nước cho đến các làng xã, đều là cán bộ của dân, nghĩa là đem lại công việc ích lợi cho dân… Việc gì có lợi cho dân thì phải làm hết sức mình. Việc gì hại người, ta phải hết sức tránh. Ta phải yêu dân, kính dân thì dân mới yêu, kính ta”(1). Những việc làm, hành động đó đã tiết kiệm cho ngân sách quốc gia hàng nghìn tỷ đồng mỗi năm, giảm các thủ tục phiền hà, chi phí phát sinh, tiết kiệm tiền của, thời gian cho người dân, doanh nghiệp. Chính việc xây dựng và vận hành tốt văn hóa công sở với sự nỗ lực, quyết tâm của Đảng, Nhà nước, các ban, bộ, ngành trong việc giảm thiểu những hạn chế, bất cập đi đôi với không ngừng đổi mới, sáng tạo, hành động một cách quyết liệt đã tạo ra những giá trị mới, diện mạo mới của đơn vị công quyền, kiến tạo niềm tin trong nhân dân và thúc đẩy sự phát triển của kinh tế – xã hội. Một số giải pháp nâng cao chất lượng văn hóa công sở
Để văn hóa công sở hình thành và vận hành thống nhất, có sức ảnh hưởng mạnh mẽ đến hoạt động của các đơn vị hành chính, cần có sự vào cuộc của các cấp, các ngành, sự giám sát, điều chỉnh của người dân với các biện pháp cơ bản mang tính thường xuyên, liên tục:
Một là, đẩy mạnh công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức của đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý và cán bộ, công chức, viên chức về sự cần thiết, ý nghĩa của văn hóa công sở. Trong thực hành văn hóa công sở, mỗi cán bộ, công chức, viên chức, cần khắc sâu những lời căn dặn của Chủ tịch Hồ Chí Minh về công tác cán bộ, về bản chất, sứ mệnh của nhà nước ta, đó là nhà nước của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân, lấy dân làm gốc. Cán bộ phải suốt đời phấn đấu hy sinh cho lý tưởng của Đảng, đặt quyền lợi của Đảng, của Tổ quốc lên trên hết và trước hết, kiên quyết “quét sạch chủ nghĩa cá nhân”, trung thành, tận tụy, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao, hết lòng, hết sức phục vụ cách mạng, phục vụ nhân dân theo như lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Trong điều kiện hiện nay, các đơn vị, đơn vị cần tổ chức cho cán bộ, công chức, viên chức thực hiện nghiêm túc, có hiệu quả việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, các nghị quyết về xây dựng, chỉnh đốn Đảng, như Nghị quyết Hội nghị Trung ương 4 khóa XI về “Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay”, Nghị quyết Hội nghị Trung ương 4 khóa khóa XII về “Tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ”; Quy định số 08-QĐi/TW, ngày 25-10-2018, của Ban Chấp hành Trung ương về “Trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, trước hết là Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Ban Bí thư, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương”, Quy định số 205-QĐ/TW, ngày 23-9-2019, của Bộ Chính trị về “Việc kiểm soát quyền lực trong công tác cán bộ và chống chạy chức, chạy quyền”…; đồng thời, thực hiện tốt các quy chế, đề án, các phong trào hành động do Chính phủ ban hành, như Đề án văn hóa công vụ, Phong trào “Cán bộ, công chức, viên chức thi đua thực hiện văn hóa công sở”,… để tiếp tục xây dựng hình ảnh đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức kỷ cương, trách nhiệm, tận tụy, chuyên nghiệp; xây dựng thành công nhà nước kiến tạo, phát triển và phục vụ ở nước ta hiện nay. Làm tốt công tác tuyên truyền thông qua các phong trào thi đua, các hội nghị tập huấn chuyên đề, qua những tấm gương điển hình, những cách làm hay, sáng tạo của cá nhân, tổ chức…, sẽ tạo nên những chuyển biến tích cực trong nhận thức, hành động của cán bộ, công chức, viên chức. Việc thực thi tốt nhiệm vụ, quyền hạn được giao cũng như ý thức rõ về sứ mệnh, bổn phận của mình trước sự phát triển của đất nước và cuộc sống bình yên của nhân dân, tự những hành động đó sẽ sản sinh ra những giá trị của văn hóa công sở. Thứ hai, đội ngũ lãnh đạo trong các đơn vị, tổ chức cần có tầm nhìn chiến lược trong việc xác định tôn chỉ, mục tiêu, sứ mệnh mà đơn vị, tổ chức hướng đến. Trên cơ sở những quy định chung của Chính phủ và hướng dẫn của các bộ, ngành, các đơn vị, đơn vị cần căn cứ vào tính chất công việc chuyên môn, điều kiện đặc thù để xây dựng bộ quy tắc ứng xử (chuẩn mực giao tiếp), trang phục cán bộ, công chức, viên chức phù hợp, tạo dấu ấn tốt đẹp đối với nhân dân. Trong điều kiện hiện nay, để thực hành tốt văn hóa công sở cần xây dựng và hoàn thiện hệ thống cơ chế, chính sách hợp lý để thu hút người tài như vấn đề tiền lương, việc bổ nhiệm cán bộ quản lý cần khách quan, công bằng, tạo động lực công tác cho người có năng lực và cán bộ có trình độ phải nhiệt tình với công việc, tận tụy với nghề và yên tâm công tác. Đồng thời, cần tạo hành lang pháp lý với các điều khoản được quy định chặt chẽ; siết chặt kỷ luật lao động, hình thành nếp sống và công tác theo Hiến pháp và pháp luật. Bên cạnh ý thức công dân, ý thức nghề nghiệp, việc vận dụng đúng đắn ý thức chấp hành pháp luật là điều kiện cơ bản, cơ bản để văn hóa công sở được duy trì thường xuyên, liên tục và bền vững. Bên cạnh đó, làm tốt công tác kiểm tra, giám sát việc thực hiện văn hóa công sở sẽ giúp mỗi đơn vị, đơn vị đánh giá được thực trạng văn hóa công sở, điều chỉnh, khắc phục những hành vi lệch lạc, đi ngược lại lợi ích chung của tập thể, của cộng đồng. Thứ ba, sử dụng có hiệu quả các nguồn lực đầu tư của Nhà nước cũng như tích cực huy động sự tham gia, đóng góp của cộng đồng, doanh nghiệp trong việc chung tay xây dựng hệ thống công sở các cấp, nhất là cấp cơ sở đồng bộ, văn minh, hiện đại, phù hợp. và một cách thân thiện. Việc xây dựng công sở (trụ sở đơn vị hành chính) có ý nghĩa cần thiết, bởi nơi đó không chỉ thuần túy diễn ra những hoạt động hành chính, công vụ mà còn là một thiết chế văn hóa đặc biệt, là cầu nối trong việc truyền tải chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước đến với nhân dân, là nơi người dân gửi gắm niềm tin, bày tỏ nguyện vọng, mong ước; nơi hội họp, quyết định những vấn đề cần thiết liên quan đến cuộc sống sinh kế của cộng đồng; nơi người dân gặp gỡ, giao lưu, chia sẻ; nơi diễn ra những hoạt động mang ý nghĩa trọng đại, gắn liền với lịch sử của địa phương… Vì thế, việc xây dựng công sở với không gian, cảnh quan kiến trúc hài hòa, vừa mang nét đẹp của truyền thống văn hóa dân tộc, vừa mang những nét đẹp hiện đại có ý nghĩa cần thiết, góp phần tạo nên giá trị, nét đẹp riêng của văn hóa công sở.
4. Xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức có tầm, có uy tín, có chuyên môn giỏi, thông thạo nghiệp vụ, có phẩm chất đạo đức, luôn gần dân, lắng nghe, thấu hiểu tâm tư, nguyện vọng của nhân dân, tôn trọng và bảo vệ quyền lợi chính đáng cho nhân dân…
Trong điều kiện hiện nay, đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức cần thực hiện tốt những nội dung, yêu cầu đề ra trong Đề án văn hóa công vụ với những tiêu chí cụ thể quy định về tinh thần, thái độ, phong cách công tác, chuẩn mực trong giao tiếp ứng xử. Đó là “phải tôn trọng, lắng nghe, tận tình hướng dẫn về quy trình xử lý công việc và giải thích cặn kẽ những câu hỏi của người dân. Thực hiện “4 xin, 4 luôn”: xin chào, xin lỗi, xin cảm ơn, xin phép; luôn mỉm cười, luôn nhẹ nhàng, luôn lắng nghe, luôn giúp đỡ” (2). Bên cạnh đó, cần tích cực đổi mới, sắp xếp lại bộ máy theo hướng tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, tinh giảm biên chế, tránh sự ôm đồm, chồng chéo theo tinh thần Nghị quyết Hội nghị lần thứ sáu Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về “Một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả”, tạo sự chuyển biến sâu sắc trong nhận thức hành động của cả hệ thống chính trị, xây dựng đội ngũ cán bộ đủ về số lượng, có chất lượng để gánh vác những trọng trách lớn lao, cao cả để duy trì sự ổn định, phát triển của đời sống xã hội và gia tăng tiềm năng, thế mạnh của nền kinh tế quốc gia. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, cải cách thủ tục hành chính, minh bạch hóa thông tin và tiến trình giải quyết công việc, tạo sự nhạnh nhạy, thông thoáng, lấy sự hài lòng của người dân, doanh nghiệp làm thước đo đánh giá sự phát triển của đơn vị, đơn vị. Đội ngũ cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức cần không ngừng rèn luyện phẩm chất đạo đức, tận tụy, hết lòng phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân, gắn bó máu thịt với nhân dân; có ý thức thượng tôn pháp luật, dân chủ đi đôi với kỷ luật, kỷ cương; tự do cá nhân gắn với trách nhiệm xã hội và nghĩa vụ công dân (3)./.