Đất 10% là gì?
Luật Đất đai hiện hành không có khái niệm cụ thể về đất 10% là gì mà đây chỉ là cách gọi của người dân đối với loại đất sản xuất, kinh doanh dịch vụ phi nông nghiệp. Loại đất này có nguồn gốc từ chính sách bồi thường, hỗ trợ chuyển đổi việc làm khi Nhà nước thu hồi đất (theo hướng dẫn của Luật Đất đai 2003 và các văn bản hướng dẫn thi hành trước đây).
Theo đó, con số 10% chính là tỷ lệ bồi thường hoặc giao đất theo diện tích đất nông nghiệp bị thu hồi. Nói cách khác là hộ dân bị thu hồi đất sẽ được đền bù bằng 10% diện tích thửa đất đó, mức đền bù căn cứ theo bảng giá đất được quy định cụ thể của từng địa phương.
Đất 10% là cách gọi của người dân đối với loại đất sản xuất, kinh doanh dịch vụ phi nông nghiệp
Căn cứ bố trí cấp đất 10%
UBND cấp huyện/tỉnh sẽ dựa trên kế hoạch sử dụng đất hàng năm của địa phương để bố trí cấp đất 10% cho người dân có đất nông nghiệp bị thu hồi. Giá đất được giao bằng giá đất nông nghiệp tương ứng cộng với chi phí đầu tư hạ tầng trên đất, tuy nhiên không được cao hơn giá trị đất tại thời gian thu hồi đất đã được UBND cấp tỉnh quy định và công bố.
Có được xây nhà trên đất 10% không?
Về mặt pháp lý, đất dịch vụ 10% là đất mà Nhà nước bồi thường cho người dân bị thu hồi đất nông nghiệp (trên 30% tổng diện tích đất nông nghiệp của hộ gia đình) để chuyển đổi sang kinh doanh dịch vụ thương mại. Vì vậy nếu chỉ dùng đất 10% để xây nhà ở thì không phù hợp với các quy định pháp luật về mục đích sử dụng của đất 10%.
Ngay từ bản chất có thể thấy loại đất này có mục đích sử dụng là để làm mặt bằng sản xuất hoặc kinh doanh nên nếu chỉ xây nhà để ở thôi thì sẽ không phù hợp với các quy định liên quan đến loại đất này. Tuy nhiên, khi cấp đất 10% cho các hộ gia đình bị thu hồi đất, UBND cấp tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương sẽ ban hành những quyết định để cụ thể hướng dẫn chi tiết việc giao và xử lý các vấn đề liên quan.
Ví dụ: Tại Phú Quốc, trường hợp đất 10% được cá nhân/hộ gia đình sử dụng ổn định lâu dài vào mục đích sản xuất, kinh doanh phi nông nghiệp thì có thể làm thủ tục xin phép chuyển đổi mục đích sử dụng sang đất thổ cư, khi đó có thể xây dựng nhà ở. Trên cơ sở xem xét kế hoạch sử dụng đất hàng năm của đơn vị Nhà nước có thẩm quyền phê duyệt cũng như nhu cầu sử dụng đất được thể hiện trong đơn xin chuyển đổi mục đích sử dụng đất của người dân, đơn vị chức năng sẽ quyết định việc có cho phép chuyển đổi mục đích sử dụng thửa đất đó được không.
Nếu khi có nhu cầu xây dựng nhà ở trên đất 10% hộ gia đình, cá nhân có thể làm thủ tục xin phép chuyển mục đích sử dụng đất hẳn sang đất ở để có thể xây dựng nhà theo đúng quy định của pháp luật.
Khi thu hồi thì Nhà nước phải bồi thường đất 10% bằng giá đất ở liền kề có đúng không?
Điều này không đúng. Đất 10% cũng là đất nông nghiệp thì chỉ được giao quyền sử dụng 20 năm. Chỉ có đất ở mới được giao vĩnh viễn thôi. Làm sao đất phát triển kinh tế gia đình biến thành đất ở được.
Tuy nhiên, Nghị định 197/2004 về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất cũng quy định, trong trường hợp đất nông nghiệp của hộ gia đình, cá nhân, phần đất xen kẽ trong khu dân cư, đất vườn ao liền kề với đất ở, người sử dụng sẽ được bồi thường bằng giá đất nông nghiệp cùng mục đích sử dụng, đồng thời được hỗ trợ bằng tiền trị giá 20%-50% giá đất liền kề. Nếu diện tích đất phát triển kinh tế gia đình (đất 10%) này ở ngoài đồng thì không được hỗ trợ thêm.
Quy định về việc chuyển nhượng đất 10% của hộ gia đình
Đất 10% là đất có nguồn gốc từ chính sách bồi thường, hỗ trợ chuyển đổi việc làm khi Nhà nước thu hồi đất nên khi người có quyền sử dụng đất này đáp ứng các điều kiện chuyển nhượng quy định tại Điều 188 Luật đất đai năm 2013 thì sẽ được chuyển nhượng quyền sử dụng đất. Căn cứ Điều 188 quy định như sau:
“Điều 188. Điều kiện thực hiện các quyền chuyển đổi, chuyển nhượng, cho thuê, cho thuê lại, thừa kế, tặng cho, thế chấp quyền sử dụng đất; góp vốn bằng quyền sử dụng đất
1. Người sử dụng đất được thực hiện các quyền chuyển đổi, chuyển nhượng, cho thuê, cho thuê lại, thừa kế, tặng cho, thế chấp quyền sử dụng đất; góp vốn bằng quyền sử dụng đất khi có các điều kiện sau đây:
a) Có Giấy chứng nhận, trừ trường hợp quy định tại khoản 3 Điều 186 và trường hợp nhận thừa kế quy định tại khoản 1 Điều 168 của Luật này;
b) Đất không có tranh chấp;
c) Quyền sử dụng đất không bị kê biên để bảo đảm thi hành án;
d) Trong thời hạn sử dụng đất.”
Chuyển nhượng đất 10% theo hướng dẫn tại điều 188 Luật đất đai 2013
Vì vậy, để được chuyển nhượng quyền sử dụng đất 10% thì gia đình bạn cần phải đáp ứng các điều kiện sau:
- Có Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất
- Đất không có tranh chấp;
- Quyền sử dụng đất không bị kê biên để bảo đảm thi hành án;
- Trong thời hạn sử dụng đất.
Thủ tục chuyển đổi mục đích sử dụng từ đất sản xuất, kinh doanh sang đất ở
Trong trường hợp đất 10% đảm bảo được các điều kiện để được chuyển đổi mục đích sử dụng sang đất ở nói trên, quy trình chuyển đổi sẽ được tiến hành thông qua 4 bước như sau:
- Bước 1: Chuẩn bị hồ sơ gồm Đơn xin phép chuyển mục đích sử dụng đất, Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất
- Bước 2: Nộp hồ sơ tại Phòng Tài nguyên và Môi trường nơi có đất. Cơ quan này sẽ tiếp nhận và xem xét hồ sơ, nếu trọn vẹn giấy tờ hợp lệ sẽ tiến hành giải quyết, nếu còn thiếu sót phải thông báo để người dân bổ sung.
- Bước 3: Phòng Tài nguyên và Môi trường tiến hành thẩm tra hồ sơ, xác minh thực địa để thẩm định nhu cầu chuyển mục đích sử dụng đất của người làm đơn. Sau đó, trình UBND cấp huyện quyết định cho phép chuyển mục đích sử dụng đất, cập nhật thông tin chỉnh lý vào hồ sơ địa chính, cơ sở dữ liệu đất đai của địa phương.
- Bước 4: Người làm đơn đề nghị chuyển đổi mục đích sử dụng thực hiện nghĩa vụ tài chính theo hướng dẫn.
Lưu ý, quá trình giải quyết đơn xin chuyển đổi mục đích sử dụng đất không quá 15 ngày kể từ ngày đơn vị chức năng nhận được hồ sơ hợp lệ. Thời hạn này được tăng thêm 10 ngày đối với các địa phương ở vùng sâu vùng xa, miền núi, hải đảo, nơi có điều kiện kinh tế xã hội còn khó khăn…
Phí chuyển đổi mục đích sử dụng đất kinh doanh, dịch vụ sang đất ở
Trường hợp đất kinh doanh dịch vụ có thời hạn sử dụng ổn định, lâu dài, được Nhà nước công nhận quyền sử dụng đất từ trước 1/7/2014 thì khi chuyển đổi mục đích sử dụng đất, người dân cần phải nộp tiền sử dụng đất, được tính theo công thức:
Tiền sử dụng đất = giá đất ở – Giá đất của loại đất trước khi chuyển mục đích của thời hạn sử dụng đất còn lại.