Phân tích đoạn trích Vào phủ chúa Trịnh của Lê Hữu Trác

1. Dàn ý phân tích đoạn trích Vào phủ chúa Trịnh của Lê Hữu Trác:

1.1. Mở bài: 

– Giới thiệu tác giả, tác phẩm. 

– Dẫn dắt vấn đề cần phân tích: đoạn trích Vào phủ chúa Trịnh của Lê Hữu Trác

1.2. Thân bài:

* Quang cảnh nơi phủ chúa

– Vào phủ:

+ Để đến được phủ chúa, bạn phải vượt qua nhiều lần cửa, đi qua “những dãy hành lang quanh co nối nhau liên tiếp”. Ở mỗi cửa đều có vệ sĩ canh gác, “bạn phải có thẻ mới có thể ra vào”. Những cửa cổ kính nằm sâu trong khuôn viên được bao quanh bởi những hàng cây xanh tốt.

+ Bên trong vườn hoa, cây cối um tùm, chim kêu ríu rít, danh hoa đua thắm và gió thổi thoang thoảng hương thơm. Các tòa nhà được xây dựng theo kiến trúc hoàng gia với những chi tiết tinh xảo, kết hợp giữa phong cách Á – Âu.

+ Khuôn viên có nơi “Hậu mã quân túc trực” để nhà chúa sai phái đi truyền lệnh. Từ đó có thể nhìn thấy toàn cảnh của phủ chúa, những ngôi nhà lộng lẫy được bao quanh bởi các hàng cây xanh tốt, làm cho không gian trở nên thật sự trang trọng và rực rỡ.

– Trong phủ:

+ Nơi đây có những ngôi nhà lộng lẫy như “Đại đường”, “Quyền bổng”, “Gác tía” với kiệu son võng điều, đồ nghi trượng sơn son thếp vàng cùng với những đồ đạc nhân gian chưa từng thấy. Các bức tường và cửa sổ được trang trí bằng những họa tiết tinh tế và đắt giá.

+ Đồ dùng để tiếp khách và ăn uống đều là mâm vàng và chén bạc. Tất cả đều được trang trí bằng những họa tiết tinh tế và đắt giá, tạo ra sự sang trọng và lộng lẫy trong không gian.

Nội cung thế tử:

+ Để vào được nội cung của thế tử, bạn phải qua năm sáu lần trướng gấm. Bên trong phòng, có sập thếp vàng, ghế rồng sơn son thếp vàng, trên ghế bày nệm gấm, màn là che ngang sân, xung quanh lấp lánh và hương hoa ngào ngạt. Các đèn lộng lẫy phát ra ánh sáng vàng ấm áp, giúp làm nổi bật sự lộng lẫy của nơi đây.

→ Với những nét lộng lẫy và tráng lệ này, nơi đây thể hiện sự thâm nghiêm và quyền uy tột đỉnh của nhà chúa. Đây là nơi diễn ra các sự kiện quan trọng của hoàng gia và là một trong những điểm đến hút khách du lịch nổi tiếng của đất nước.

* Cung cách sinh hoạt

– Tác phẩm miêu tả cuộc sống của tầng lớp quý tộc Trịnh-Nguyễn trong thời kỳ phong kiến Việt Nam. Qua đó, tác giả đã đưa ra những bức tranh chi tiết về cách sống, cách ứng xử trong tầng lớp quý tộc đó.

– Tác giả chú trọng đến các đặc trưng nổi bật của cuộc sống quý tộc trong đó có sự phân biệt rõ ràng giữa quý tộc và nhân dân, quyền uy tuyệt đối của tầng lớp quý tộc, tôn kính vua và thái tử, hình thức nghi lễ nghiêm ngặt, và số lượng đầy tớ đông hơn số lượng người dân.

– Tác giả mô tả cách sống của quý tộc với sự xa hoa, phung phí, cách ứng xử đầy kiêu ngạo và phong cách lịch lãm, tôn kính sự quyền uy của chính mình. Tác giả nhắc lại những câu nói mà quý tộc hay sử dụng để thể hiện sự quyền uy của mình như “tên đầy tớ chạy đằng trước hét đường và cáng chạy như ngựa lồng”, “người giữ cửa truyền báo rộn ràng, người có việc qua lại như mắc cửi”.

– Ngoài ra, tác giả còn đề cập đến sự tôn kính vua và thái tử của quý tộc, thể hiện qua các cách gọi “thánh thượng đang ngự ở đấy, chưa thể yết kiến”, “hầu mạch Đông cung thế tử”, “hầu trà”… Điều này cho thấy sự tôn trọng và kính trọng của quý tộc đối với vị trí của vua và thái tử trong xã hội.

– Ngoài quyền uy, tôn kính vua và thái tử, các nghi thức, nghi lễ, hình thức cũng là một trong những đặc trưng nổi bật của cuộc sống quý tộc. Các quy định, nghi thức và hình thức phải được tuân theo chặt chẽ, chỉ khi đã được phép mới có thể thực hiện. Ví dụ như trước khi khám bệnh cho thái tử, người ta phải cúi đầu bốn lần. Nếu muốn xem thân hình của thái tử, người ta phải có sự cho phép từ quan nội thần.

– Cuộc sống của quý tộc còn được miêu tả qua số lượng đầy tớ đông hơn số lượng người dân, khi hoàng thân bị bệnh, có đến bảy hoặc tám bác sĩ chăm sóc và “mấy người đứng hầu hai bên”. Điều này cho thấy mức độ quan tâm, chăm sóc, bảo vệ của người hầu đối với tầng lớp quý tộc.

– Tác giả cũng nhấn mạnh về những hạn chế của cuộc sống quý tộc. Một cuộc sống quá thoải mái, tiện nghi nhưng thiếu tự do và không khí trong lành. Điều này dẫn đến tình trạng trầm cảm, khó chịu, bất mãn trong cuộc sống của quý tộc.

-> Tóm lại, tác phẩm miêu tả cuộc sống của tầng lớp quý tộc Trịnh-Nguyễn là một tác phẩm góp phần tạo nên bức tranh về đời sống trong giai đoạn phong kiến của Việt Nam.

1.3. Kết bài:

– Đánh giá khái quát lại vấn đề phân tích.

– Liên hệ bản thân. 

2. Phân tích đoạn trích Vào phủ Chúa Trịnh hay nhất:

Lê Hữu Trác là một nhà văn, nhà thơ và cũng là một nhà y học lớn của thời kỳ đầu Tây Sơn – Nguyễn. Với tác phẩm “Thượng kinh kí sự”, ông đã để lại dấu ấn sâu đậm trong văn học Việt Nam. Tác phẩm này là một trong những tác phẩm nổi tiếng nhất của ông, được xem như một bức tranh sống động về cuộc sống xã hội cuối thế kỷ XVIII, đặc biệt là đời sống xa hoa trong phủ chúa.

Trong tác phẩm, Lê Hữu Trác đã viết rất tinh tế để phác họa những khung cảnh trong phủ chúa. Từ con đường vào phủ, những hành lang quanh co nối nhau liên tiếp, đến những cánh cửa được canh gác kỹ càng, tác giả đã minh họa rõ ràng những chi tiết này. Những cây cối um tùm, tiếng chim kêu ríu rít và mùi hương thoang thoảng đã được tác giả miêu tả rất chi tiết, giúp độc giả có thể hình dung được cuộc sống xa hoa trong phủ chúa.

Tác phẩm cũng cho thấy sự lạc quan của tác giả đối với cuộc sống. Ông đã lồng ghép vào tác phẩm những câu châm biếm về cuộc sống xa hoa, hưởng lạc của những người trong phủ chúa. Tuy nhiên, tác giả cũng để lại những suy ngẫm sâu sắc về cuộc sống của con người, khi bảo rằng bước chân đến đây mới hay cảnh giàu sang của vua chúa thực khác hẳn người thường.

Khung cảnh trong phủ chúa không chỉ là biểu hiện của cuộc sống xa hoa, cầu kỳ mà còn là sự báo hiệu của đời sống trụy lạc của xã hội. Tác giả đã sử dụng rất nhiều chi tiết để phác họa đời sống xã hội cuối thế kỷ XVIII. Ngoài ra, ông còn truyền tải được những thông điệp sâu sắc về xã hội, con người và đời sống.

Cuộc sống trong phủ chúa rất khác biệt so với cuộc sống bình thường. Khi vào phủ chúa, phải có thánh chỉ và qua mỗi cửa cũng cần phải có thẻ. Phủ chúa được bảo vệ rất nghiêm ngặt và cảnh giới của nó được giữ chặt. Khi tác giả lên cáng vào phủ chúa, có “tên đầy tớ chạy đằng trước hét đường” và “cáng chạy như ngựa lồng”, trong khi ở trong phủ chúa, “người giữ cửa truyền bá rộn ràng, người có việc quan qua lại như mắc cửi”. Cách xưng hô rất kính cẩn và lễ phép, với việc sử dụng từ “thánh thượng” hoặc “đông cung thế tử” để chỉ một cậu bé chỉ hơn sáu tuổi. Tôn ti trật tự được thiết lập rất rõ ràng và chặt chẽ. Bầu không khí khám bệnh rất trang nghiêm và khẩn trương. Trước khi vào khám, Lê Hữu Trác phải quỳ lạy một đứa trẻ, mặc dù đã cao tuổi. Để xem thân hình thế tử, phải có một viên quan đến xin phép cởi áo. Thủ tục rất rườm rà và phức tạp. Từ đó, ta có thể thấy sự lộng quyền của nhà chúa, cuộc sống xa hoa đến cực điểm và quyền uy tột đỉnh.

Tuy nhiên, cuộc sống xa hoa này đã dẫn đến căn bệnh của Thế tử. Tác giả đã chuẩn đoán chính xác nguyên nhân gốc rễ của căn bệnh là “ăn quá no, mặc quá ấm nên tạng phủ yếu đi”. Điều này là do cuộc sống thừa thãi về vật chất và thiếu sự vận động, sống trong không gian tăm tối, ngột ngạt, thiếu khí trời khiến cho phủ tạng ngày càng yếu, người ngày một gầy mòn. Sau khi chữa bệnh xong, ông rơi vào tình thế khó xử, tin vào khả năng chữa bệnh của mình nhưng sợ bị danh lợi ràng buộc, không tiếp tục cuộc sống tự do tự tại, ẩn dật mà ông yêu thích nữa. Nếu không chữa bệnh, ông sẽ không đúng với lương tâm của một người thầy thuốc. Và cuối cùng, ông đã quyết định thực hiện lương y của mình, khám và chữa bệnh cẩn thận cho Thế tử. Qua đó ta thấy Lê Hữu Trác là một lương y có tay nghề cao và tâm sáng luôn hết lòng vì người bệnh, đồng thời ông cũng là một người không quan tâm đến danh lợi.

Ngoài việc miêu tả cuộc sống xa hoa ở phủ chúa, tác giả còn cho thấy những nỗi niềm, cảm xúc của mình trước lối sống đó. Nhờ vào sự lựa chọn chi tiết tiêu biểu và ấn tượng, như quang cảnh phủ chúa và hình ảnh Thế tử, tác phẩm trở nên cuốn hút hơn và mang lại giá trị hiện thực đáng kể. Giọng điệu châm biếm, hài hước nhẹ nhàng kín đáo cũng là một yếu tố quan trọng để tác phẩm trở nên thành công hơn.

3. Phân tích đoạn trích Vào phủ chúa Trịnh chọn lọc:

Hải Thượng Lãn Ông – Lê Hữu Trác là một danh y nổi tiếng trong lịch sử y học cổ đại Việt Nam. Tuy nhiên, ông không chỉ là một danh y, mà còn là một tác giả với nhiều tác phẩm văn học có giá trị lịch sử và văn học. Bộ Hải Thượng y tông tâm lĩnh là một tác phẩm được coi là bách khoa toàn thư về y học thế kỉ XVIII, nổi bật trong những tác phẩm y học của ông. Không chỉ có giá trị về y học, các tác phẩm của ông còn mang nhiều giá trị văn học sâu sắc vì đã ghi lại cảm xúc chân thật cùng như bộc lộ tâm huyết và đức độ của một người thầy thuốc.

Trong bộ tác phẩm Thượng kinh kí sự của Lê Hữu Trác, đoạn trích “Vào phủ chúa Trịnh” là một trong những đoạn trích được rút ra. Tác phẩm này kể về cuộc sống xa hoa trong phủ chúa Trịnh và quyền uy thế lực nhà chúa cũng như những điều mắt thấy tai nghe nhân dịp được chúa Trịnh Sâm triệu vào chữa bệnh. Đoạn trích này không chỉ miêu tả cuộc sống xa hoa ở phủ chúa, mà còn thể hiện rõ nét tâm hồn và nhân cách của vị lương y tài hoa đức độ này.

Những vị quan thanh liêm thường tìm cách ở ẩn giữ được lối sống thanh cao của mình. Tuy nhiên, những người tài giỏi thì thường bị chúa ghét vòng danh lợi, chỉ giúp vua một thời gian rồi về ở ẩn với nhân dân giúp đỡ nhân dân trong cuộc sống hàng ngày. Bao nhiêu bậc nho sĩ, người tài đã làm được như vậy. Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác cũng như vậy, ông được biết đến là một người lười làm quan, biếng danh lợi. Về ở ẩn, ông không những là một người thầy thuốc giỏi mà còn là một nhà văn. Trong tác phẩm “Vào phủ chúa Trịnh” này, Lê Hữu Trác đã phê phán những thói ăn chơi xa đọa của bậc vua chúa và cho thấy sự phân biệt rõ ràng giữa cuộc sống của những bậc vua chúa và cuộc sống của nhân dân.

Đoạn trích “Vào phủ chúa Trịnh” là một mảnh văn miêu tả về cuộc sống của nhà chúa Trịnh trong thời đại phong kiến Việt Nam. Đây là một đoạn văn rất tuyệt vời, với những chi tiết chân thực và sắc nét mô tả đến từng chi tiết nhỏ nhất về cuộc sống và cung cách trong phủ chúa Trịnh.

Tác giả đã đưa người đọc đến một thế giới hoàng kim rực rỡ với những đồ đạc quý giá, tươi thắm và rực rỡ. Cảnh tượng của phủ chúa Trịnh được miêu tả như một thiên đường đầy sắc màu với những cây cối um tùm, chim kêu ríu rít, danh hoa đua thắm. Những chi tiết như vậy giúp cho người đọc cảm nhận được không khí của nơi đây, những nét đẹp tự nhiên và tinh tế mà không phải ai cũng có thể trải nghiệm được.

Tuy nhiên, đằng sau những chi tiết rực rỡ đó là sự thật đau lòng về sự khổ cực của nhân dân trong cuộc sống thời đó. Sự giàu có và xa hoa của nhà chúa Trịnh đứng đối diện với cuộc sống khốn khó của nhân dân. Những chi tiết như trướng gấm, những sập cũng sơn son thiếp vàng, ghế rồng hương hoa bay ngào ngạt đều cho thấy sự xa hoa vàng và sự lộng lẫy của cuộc sống trong phủ chúa nhưng cũng làm cho người đọc cảm nhận được sự bất công và bóc lột của nhà chúa Trịnh đối với nhân dân.

Điều đó càng được nhấn mạnh bởi giọng điệu của tác giả trong đoạn trích. Tác giả không miêu tả cuộc sống trong phủ chúa Trịnh như một điều tuyệt vời, mà thay vào đó, ông miêu tả nó như một sự trái ngược với cuộc sống của nhân dân. Giọng điệu của tác giả thể hiện sự không đồng tình và ca ngợi sự thật bù nhìn của vua Lê khi ấy. Qua đó, tác giả đã truyền tải một thông điệp sâu sắc về sự bất công và bóc lột của quan lại đối với nhân dân.

Cuối cùng, đoạn trích “Vào phủ chúa Trịnh” đã mang lại cho người đọc một cái nhìn sâu sắc về cuộc sống của nhà chúa Trịnh trong thời kỳ phong kiến Việt Nam và sự bất công đối với nhân dân. Đây là một bài học quan trọng về lịch sử văn hóa Việt Nam và cũng là một lời cảnh báo về sự bất công và bóc lột trong xã hội.