Cuộc thi viết sáng kiến kinh nghiệm đã chính thức được phát động đến đông đảo các em học sinh trên cả nước. Với chủ đề văn hóa đọc. Đây là sân chơi bổ ích, ý nghĩa nhằm nâng cao tinh thần học tập, bồi dưỡng văn hóa đọc cho các em học sinh, sinh viên.
1. Một vài nét về văn hóa đọc trong cộng đồng:
Sách đóng một vai trò to lớn trong đời sống con người. Đọc sách có vai trò quan trọng trong việc hình thành tư duy con người, phát triển trí tuệ, nhân cách, tâm hồn cao đẹp và lối sống lành mạnh, góp phần xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc. Phát triển văn hóa đọc trong cộng đồng là yếu tố quan trọng xây dựng cộng đồng văn hóa, thúc đẩy học tập, nghiên cứu, khám phá tri thức, làm đẹp tâm hồn con người. Xây dựng thói quen đọc sách và lan tỏa phong trào đọc sách trong cộng đồng là góp phần thiết thực nâng cao chất lượng dân trí ở khu dân cư, đời sống văn hóa cộng đồng, củng cố tình yêu quê hương đất nước, hoàn thiện nhân cách toàn diện cho thế hệ trẻ ngày nay.
Qua khảo sát thông tin về văn hóa đọc, thư viện, không gian đọc cộng đồng,… trên diện rộng như thu thập thông tin qua “Phiếu thông tin văn hóa đọc” ở học sinh tiểu học và THCS. Các trường THCS, THPT và cha mẹ học sinh với hình thức bình chọn trực tiếp và thông qua ứng dụng google drive, chúng tôi thu được tổng số 2.818 kết quả được tổng hợp trong bảng sau:
Kết quả khảo sát cho thấy, thực trạng lười đọc sách, ngại đọc sách và sự “phai nhạt” thói quen đọc sách đang dần trở nên phổ biến. Với sự phát triển nhanh chóng của truyền thông và các phương tiện xã hội như báo điện tử, truyền hình… dường như sách không còn chỗ đọc, hứng thú đọc sách của con người giảm đi. Văn hóa đọc mới chỉ dừng lại ở việc tra cứu tài liệu, đọc theo thị hiếu đám đông mà thói quen đọc, kỹ năng đọc chưa được độc giả chú ý, đầu tư.
Phụ huynh và học sinh – hai lực lượng đông đảo của cộng đồng đọc sách hiện nay, mặc dù hơn 80% người được hỏi cho biết họ thích đọc sách nhưng phần lớn thời gian của họ dành cho việc đọc dưới 30 phút mỗi ngày và chỉ đọc vào những lúc rảnh rỗi. hấp dẫn. Điều này có nghĩa là sách không thực sự là mối quan tâm hàng đầu của mọi người trong thời đại thông tin này.
Bên cạnh những nguyên nhân chủ quan của cá nhân bạn đọc chưa thực sự yêu thích sách, còn có những gia đình đến trường chưa coi hoạt động đọc sách là một yêu cầu cần thiết trong giáo dục. Sự phai nhạt của tinh thần đọc sách trong cộng đồng như sau:
Về phía thư viện: theo thông tin từ website của Thư viện Quốc gia Việt Nam, hệ thống thư viện nước ta đứng đầu là Thư viện Quốc gia Việt Nam, 63 thư viện tỉnh/thành phố và 582 thư viện cấp huyện. Các thư viện tỉnh, thành phố được đặt ở vị trí trung tâm, được xây dựng khang trang, số lượng đầu sách lớn. Ngoài ra, các trường học, cơ sở giáo dục đều có thư viện sách phục vụ học sinh với nhiều thể loại. Tuy nhiên, những điều kiện thuận lợi đó chưa đủ để thu hút độc giả đến với cuốn sách. Qua theo dõi, ghi chép và tìm hiểu, nhận thấy học sinh, sinh viên và nhân dân đến thư viện tỉnh chưa nhiều, thư viện huyện rất ít. Nguyên nhân có thể do sách chưa được cập nhật thường xuyên và kịp thời, phòng đọc nhàm chán…
Qua khảo sát của chúng tôi, các website, fanpage chưa thực sự được các thư viện xây dựng để quảng bá, truyền thông về thư viện, sách mới… Nhìn chung website của các thư viện chưa được đầu tư đúng mức: hình thức chưa đẹp bằng các website khác, khó sử dụng, giao diện chưa thân thiện… Kết quả khảo sát trên trang Facebook của các thư viện tỉnh/thành phố cho thấy có 50/63 (79%) tin nhắn từ thư viện tỉnh/thành phố. thư viện có fanpage, 13 thư viện không. Hầu hết các fanpage của các thư viện đều có nội dung khá tẻ nhạt, không được đăng tải thường xuyên nên lượng người đọc rất ít.
Thiếu không gian đọc cộng đồng: Hiện nay, ngoài hệ thống thư viện do Nhà nước quản lý, trên cả nước có hơn 300 thư viện cộng đồng do các cá nhân, gia đình thành lập miễn phí. cộng đồng. Ở khả năng tìm kiếm, chúng tôi đã thống kê được 59 thư viện cộng đồng trên cả nước hiện đang hoạt động tích cực, hoàn toàn miễn phí với mục đích đưa sách đến với bạn đọc, trong đó, đối tượng phục vụ là rất nhiều người, đặc biệt là sinh viên. Hình thức thư viện cộng đồng này nằm rải rác từ thành phố đến nông thôn, kể cả vùng sâu, vùng xa. Đó là tín hiệu đáng mừng cho sự phát triển văn hóa đọc trong cộng đồng. Hình thức hoạt động là kết hợp giữa online và offline nhằm giới thiệu sách và khơi dậy tình yêu sách ở mọi đối tượng. Nhiều thư viện thiết lập các tiêu chí và hoạt động rõ ràng, đồng thời tổ chức đọc và thảo luận định kỳ. Tuy nhiên, ở đất nước gần 100 triệu dân, 300 thư viện cộng đồng là ít ỏi. Hoạt động của các thư viện chỉ là tia lửa nhỏ thắp lên tình yêu sách ở một số vùng miền, chưa đủ trở thành ngọn lửa thắp sáng tri thức cả nước.
2. Giải pháp đẩy mạnh văn hóa đọc:
2.1. Đẩy mạnh hoạt động nghiên cứu văn hóa đọc:
Đẩy mạnh các hoạt động nghiên cứu về văn hóa đọc, khuyến đọc. Hiện nay, hoạt động nghiên cứu về văn hóa đọc chưa được quan tâm đúng mức. Theo tìm hiểu của chúng tôi, hiện nay mới chỉ có một số công trình nghiên cứu về văn hóa đọc của sinh viên làm luận văn thạc sĩ ở các trường đại học, trong đó số lượng công trình nghiên cứu chưa nhiều, chưa chuyên sâu, cung cấp cho sinh viên của cùng một trường đại học. Từ đó, chúng tôi đề nghị các cơ quan văn hóa như nhà xuất bản, công ty phát hành sách, thư viện tỉnh, sở văn hóa, trường đại học, viện nghiên cứu… có chuyên ngành văn hóa, thư viện cần phát huy khảo sát văn hóa đọc thường xuyên, trên diện rộng nhằm xác định thị hiếu đọc của độc giả và định hướng văn hóa đọc cho toàn xã hội.
2.2. Đề xuất ngày đọc Việt Nam:
Đề xuất “Ngày khuyến đọc Việt Nam”. Ngày 24/02/2014, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 284/QĐ-TTg coi ngày 21/4 hàng năm là “Ngày sách Việt Nam” nhằm khuyến khích, phát triển phong trào đọc sách trong cộng đồng nâng cao nhận thức của mọi người về ý nghĩa to lớn và tầm quan trọng của việc đọc sách. Chúng tôi đề nghị Chính phủ nên có một ngày tôn vinh văn hóa đọc, có thể gọi là “Ngày Khuyến đọc Việt Nam”. Ngày này khuyến khích, động viên học sinh, sinh viên, các tầng lớp nhân dân, các tổ chức xã hội tham gia đẩy mạnh việc đọc sách, phát triển văn hóa đọc trong gia đình, nhà trường và cộng đồng, xây dựng thế hệ đọc sách tương lai. Khi có “Ngày Khuyến đọc Việt Nam”, các đơn vị như nhà xuất bản, thư viện, nhà sách sẽ coi đây là ngày hội lớn để tổ chức các hoạt động khuyến đọc, tạo nét đẹp văn hóa trong đời sống nhân dân. nhiều lợi ích văn hóa cho sự phát triển của xã hội.
3. Hệ thống thư viện của Việt Nam:
Thư viện là đầu ra chính của ngành xuất bản, là nơi tổ chức đọc sách, báo, tài liệu một cách tiết kiệm và hiệu quả nhất. Tuy nhiên, sách đến thư viện mới chỉ nằm trên giá, trong tủ, chưa phát huy được giá trị, tác dụng nên rất lãng phí. Vì vậy, để sách ngày càng đến được với nhiều bạn đọc, hệ thống thư viện cần: thực hiện tốt công tác tuyên truyền, giới thiệu sách; tích cực đổi mới về nhiều mặt để thu hút bạn đọc; Hệ thống thư viện cấp huyện cần củng cố, bổ sung sách báo, tài liệu… Bên cạnh đó, Nhà nước cần quan tâm hơn nữa đến việc xây dựng thư viện cấp xã, hỗ trợ thư viện tư nhân dựa vào cộng đồng. Giúp người đọc trong quá trình tự học, làm giàu kiến thức, nâng cao năng lực tư duy, năng lực tự nghiên cứu. Qua đó khuyến khích, thúc đẩy phong trào đọc sách trong giới trẻ, hình thành thế hệ độc giả tương lai.
Khuyến đọc đã trở thành hoạt động thường xuyên của báo chí, đài phát thanh và truyền hình. Các báo nên có chuyên mục giới thiệu sách hay, sách mới, tác giả trẻ… thường xuyên, liên tục với các mục như “Đọc sách cùng bạn bè”, “Sách mới hot”, “Nhà văn trẻ”. Đặc biệt, các tờ báo dành cho học sinh, sinh viên như Mực tím, Hoa học trò, Thiếu niên tiền phong, Cô bé quàng khăn đỏ… nên dành một lượng “đất” lớn để thực hiện giải pháp này. Ở địa phương, giải pháp này cần được triển khai mạnh mẽ vì báo địa phương ra hàng ngày, độc giả đa dạng nên các chuyên mục về văn hóa đọc, sách mới, tác giả nổi tiếng… nhanh chóng thu hút sự quan tâm trái tim của nhiều bạn đọc.
Các báo có lượng độc giả lớn như Tuổi Trẻ, Tuổi Trẻ, Sài Gòn Giải Phóng, Lào Cai… nếu thực hiện giải pháp tăng chuyên mục giới thiệu sách thường xuyên sẽ hình thành thói quen thích sách và đọc sách thường xuyên. Qua đó giúp bạn đọc biết thêm nhiều sách hay, sách nên đọc… Đài phát thanh, truyền hình địa phương và trung ương nên có các chương trình giới thiệu sách hay đọc sách cho thiếu nhi. Các chương trình này nếu được phát sóng hàng ngày vào khung giờ cố định sẽ mang lại rất nhiều lợi ích cho người nghe/xem.
