Soạn bài Tôi và chúng ta của Lưu Quang Vũ: Tác giả, tác phẩm?

1. Tác giả Lưu Quang Vũ:

1.1. Tiểu sử:

– Lưu Quang Vũ (1948 – 1988), quê ở Phú Thọ, con trai nhà viết kịch Lưu Quang Thuận.

– Năm 1954, gia đình ông chuyển ra Hà Nội.

– Từ năm 1965 đến năm 1970, ông nhập ngũ và tham gia Quân chủng Phòng không – Không quân.

– Năm 1970-1978, ông xuất ngũ làm nhiều nghề để mưu sinh: làm Giám đốc Nhà máy Cao su Đường sắt, làm hợp đồng cho Nhà xuất bản Giải phóng, chấm công ở đội cầu, vẽ pa-nô. , nón, …

– Từ năm 1978 đến năm 1988, ông làm biên tập viên Tạp chí Sân khấu.

– Giữa lúc tài năng đang chín muồi, Lưu Quang Vũ qua đời trong một vụ tai nạn ô tô trên quốc lộ 5 Hải Dương, cùng người bạn đời là nhà thơ Xuân Quỳnh và con trai Lưu Quỳnh Thơ.

1.2. Sự nghiệp văn chương:

a.Công trình chính:

Ông để lại một di sản văn, thơ, tiểu luận với các tác phẩm như Hồn Trương Ba, da hàng thịt, Hương cây, Tôi và chúng ta, Sống mãi tuổi 17, Nàng Xita, Công chúa Ngọc Hân,…

→ Tác phẩm của ông đã để lại dấu ấn trong lòng công chúng.

Những vở kịch, truyện ngắn, thơ nhẹ nhàng, nhân văn của Lưu Quang Vũ cũng in đậm dấu ấn của từng giai đoạn trong cuộc đời ông.

b. Phong cách nghệ thuật:

Truyện Lưu Quang Vũ thể hiện nhiều nét cách tân độc đáo; quan tâm thể hiện những mâu thuẫn trong cách sống và quan niệm sống, thể hiện khát vọng hoàn thiện nhân cách con người.

1.3. Vị trí và ảnh hưởng:

Lưu Quang Vũ là biểu tượng đặc biệt của sân khấu những năm tám mươi của thế kỷ XX, đồng thời là nhà viết kịch tài hoa nhất của nền văn học nghệ thuật Việt Nam hiện đại.

Ông được tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Nghệ thuật Sân khấu năm 2000.

Xem thêm: Phân tích Tôi và chúng ta của tác giả Lưu Quang Vũ hay nhất

2. Tác phẩm Tôi và chúng ta:

2.1. Hoàn cảnh sáng tác:

Trích cảnh thứ ba của vở kịch Me and Us (1984). Vở kịch gồm chín cảnh phản ánh cuộc đấu tranh phát triển cũ và mới.

2.2. Bố cục:

Bố cục của tác phẩm gồm 3 phần:

– Phần 1 (bắt đầu vở kịch cho đến khi… “tăng ít nhất gấp 5 lần”): Giám đốc Hoàng Việt và kỹ sư Lê Sơn bắt đầu thực hiện một kế hoạch kinh doanh mới.

– Phần 2 (tiếp đoạn 1 đến… “đồng chí giải tán”): Kế hoạch kinh doanh mới bị phản đối nhưng giám đốc Hoàng Việt vẫn quyết thực hiện.

– Phần 3 (Còn tiếp đến hết): Phản ứng của công nhân, phó giám đốc Nguyễn Chính, kỹ sư Lê Sơn khi kế hoạch kinh doanh mới bắt đầu được thực hiện và kết quả thắng lợi của phe tiến bộ, đổi mới.

2.3. Thể loại:

Tác phẩm được viết theo thể loại: Kịch

2.4. Giá trị nội dung:

Đoạn trích đã nêu bật vấn đề chuyển biến mới trong sản xuất, trả lại lợi ích cho đất nước và nhân dân. Qua đó, tác giả muốn nhấn mạnh rằng để phát triển thì phải phá bỏ lối tư duy lạc hậu, đổi mới về hình thức tổ chức và phương thức hoạt động.

2.5. Giá trị nghệ thuật:

– Xây dựng kịch tính hài hước.

– Miêu tả tính cách nhân vật.

Xem thêm: Cảm nhận văn bản vở kịch Tôi và chúng ta của Lưu Quang Vũ

3. Trả lời một số câu hỏi trong sách giáo khoa:

Câu 1 (trang 180 sgk ngữ văn 9 tập 2)

Đọc kỹ chú thích để hiểu nội dung, chủ đề, vị trí của các nhân vật

Câu 2 (trang 180 sgk ngữ văn 9 tập 2)

Mâu thuẫn cơ bản trong truyện của tôi và chúng ta chỉ ra được: sự xuất hiện giữa cái cũ, lạc hậu và cái mới hiệu quả, thiết thực.

– Không thể tạo ra hiệu quả bằng nguyên tắc tập trung, vì cái chung (chúng ta) được tạo thành từ những cái tôi có thể

– Đời sống và nguồn lực của mỗi cá nhân cần được chú trọng và quan tâm một cách thiết thực

– Không thể giữ chế độ, nguyên tắc cũ, lạc hậu, lỗi thời mà phải thay đổi phương thức tổ chức để chấm dứt sản xuất.

– Vấn đề mà vở kịch đặt ra cuối ngày có ý nghĩa thực tiễn to lớn, ảnh hưởng và chuyển biến trực tiếp theo sự nghiệp đổi mới đi lên của đất nước.

Câu 3 (trang 180 SGK ngữ văn tập 2)

Trích dẫn chính từ vở kịch:

– Tình trạng ngừng sản xuất cho đến khi cần giải quyết bằng các biện pháp khắc phục hậu quả và bạo lực

+ Giám đốc Hoàng Việt quyết định kế hoạch mở rộng sản xuất, đổi mới

+ Thông báo khiến nhiều người bất ngờ (Phó giám đốc, Quản đốc phân xưởng)

– Phản ứng của Trưởng phòng Tổ chức Lao động và Trưởng phòng Tài chính về việc trả lương và thu tiền lương

– Phản ứng của quản đốc Trường phân tích, liên quan đến hiệu quả tổ chức, quản lý khi Hoàng Quốc Việt khẳng định không cần chức vụ

– Những mâu thuẫn trên chứng tỏ để mở rộng quy mô sản xuất phải có nhiều chuyển biến mạnh mẽ và đồng bộ

Cảnh thứ ba này diễn ra một cuộc đối đầu quyết định hiếm có giữa hai nhân vật: tân tiến, trọng nghĩa, thủ cựu, máy móc.

Câu 4 (trang 180 sgk ngữ văn 9 tập 2)

Vở kịch có thể xác định cách thức mà các nhân vật điển hình, cả bối cảnh và tiêu điểm có thể thể hiện cấu trúc cơ bản của tác phẩm:

– Giám đốc Hoàng Việt: là người lãnh đạo có tinh thần trách nhiệm cao, năng động, có ý thức thực sự vì sự nghiệp của doanh nghiệp và lợi ích của người lao động.

+ Trung thực, thẳng thắn, tin vào sự thật

– Nhà hóa học Lê Sơn: người có năng lực, trình độ chuyên sâu, gắn bó nhiều năm với doanh nghiệp

+ Biết cuộc đấu tranh khó khăn nhưng vẫn cùng Hoàng Việt nâng cao toàn diện hoạt động của đơn vị

– PGĐ Nguyễn Chính: điển hình của con người máy móc, bảo thủ nhưng ngoan ngoãn, hiền lành

+ Luôn đi vào cơ chế, nguyên tắc để chống đổi mới

+ Là kẻ lột xác, chuyên lo luồn lách.

– Giám đốc chi nhánh Trường: suy nghĩ và làm việc như cái máy, khô héo tình người

+ Thích tỏ ra uy quyền, hách dịch với người lao động

Câu 5 (trang 180 sgk ngữ văn 9 tập 2)

– Là cuộc đấu tranh gay gắt: tình huống mâu thuẫn, xung đột mang tính thời sự nóng bỏng trong đời sống thực tiễn

– Mạnh dạn quan niệm và cách làm mới trong giai đoạn đầu sẽ gặp nhiều trở ngại

– Cuộc đấu tranh cam go, quyết thắng, cuối cùng phần thắng thuộc về cái mới, cái tiến bộ

– Cách nghĩ, cách làm của Hoàng Việt, Lê Sơn… phù hợp với xu thế, nhu cầu thời đại, thực tiễn, thúc đẩy xã hội đi lên, được đông đảo người lao động trong doanh nghiệp ủng hộ.

Xem thêm: Tổng hợp mở bài, kết bài vở kịch Tôi và chúng ta hay nhất

4. Phân tích vở kịch Tôi và chúng ta – Lưu Quang Vũ:

Thay đổi tư duy trong kinh doanh là điều khó, đâu dễ vượt qua? Thói quen cũ, cơ chế cũ, con người cũ là lực cản ghê gớm cho sự phát triển đi lên của xã hội, của đất nước. Những biểu tượng sâu sắc đó đọng lại trong tâm trí chúng ta khi đọc Cảnh 3 vở kịch “Tôi và chúng ta” của Lưu Quang Vũ.

Hoàng Việt – Giám đốc và Nguyễn Chính – Phó giám đốc là hai đối thủ trong cuộc xung đột giữa hai phe cũ và mới.

Nguyễn Chính nói muốn sản xuất phải theo kế hoạch của “cấp trên”, tuyển công nhân phải theo chỉ tiêu biên chế thì Trưởng phòng Tài chính nói “không có lương khoán”, muốn mua nguyên liệu. “phải theo quy định”. Giám đốc Hoàng Việt tuyên bố: chúng ta phải chủ động đặt ra kế hoạch, phải tuyển thêm máy hợp đồng thì định mức sản xuất của nhà máy sẽ tăng gấp đôi, lương của mỗi công nhân sẽ tăng gấp đôi. Khách hàng phải ngừng xây dựng để trả lương cho công nhân trong hai tháng, sau đó sẽ hoàn lại tiền. Người lao động sẽ không phải lo “làm gia công bao nhiêu cách để kiếm thêm”. Muốn tăng sản lượng thì phải đầu tư, trước hết là vào con người, chỉ ra một tình trạng vô lý và bất công: “người cần cù và tỉ mỉ đều được đối xử bình đẳng, người có năng lực và kẻ tham nhũng đều được hưởng một mức như nhau, ở đó thậm chí là những người không làm được gì, chỉ ngồi nói chuyện, và dễ tha thứ hơn những người đã trải qua sự cống hiến.” Chức vô tội như quản đốc Trường sẽ được bố trí làm nhiệm vụ khác, bởi: “Không chức năng nào quan trọng. Chỉ có hiệu quả công việc mới quan trọng.” Ai làm được nhiều sản phẩm thì lương cao, ai vi phạm sẽ bị phạt.

Để phát triển sản xuất phải mua thêm máy móc, nguyên nhiên vật liệu, sửa chữa máy móc hỏng hóc. Bạn phải sử dụng séc, tiền để mua sắm. Vị giám đốc ra lệnh cho phòng Tài vụ cấp tiền cho tổ sửa chữa mua sắm và khẳng định: “Tôi chịu trách nhiệm”. Nhưng trưởng phòng từ chối trả tiền. Phó giám đốc Nguyễn Chính phê bình giám đốc: “Thưa đồng chí, bất chấp những quy định chặt chẽ của cả một hệ thống cơ quan tài chính, ngân hàng, lao động, vật chất…”

Phe bảo thủ của Nguyễn Chính chống trả quyết liệt. Có khi là bằng nguyên tắc, bằng nghị quyết của Đảng bộ, có khi lại nói theo đạo lý: “Cơ chế thảm sát đồng chí đã tồn tại hàng chục năm, nhờ nó mà chúng ta có chủ nghĩa cộng sản ngày nay. Trong một xã hội như ngày nay, hạt giống của Cơm ăn, áo mặc, con người đều đã được tôi luyện và trưởng thành trong chế độ, đừng chối bỏ”.

Quan điểm của Hoàng Việt nhất thống rất mới và tiến bộ, rất biện chứng. Ông chỉ rõ Nguyễn Chính và phái bảo thủ: “Vạn vật không ổn định, cuộc sống không đứng yên, có cái hôm qua là sự thật, hôm nay là chướng ngại. Chúng ta phải tìm cách phá bỏ nó”. Qua đó ta thấy tư tưởng bảo thủ và cơ chế quan liêu bao cấp đã là những tư tưởng đổi mới giáng một đòn mạnh và quyết định thắng lợi. Nhưng các lực lượng bảo thủ đã không đầu hàng. Nguyễn Chính, một người cực kỳ thâm hiểm “đả đời Giám dốc mãi không đánh”. Anh ta là loại người nham hiểm, ghê tởm, “loại người mà nếu bắt được tôi thì phải kiểm tra xem bàn tay kia của tôi còn đủ năm ngón hay không?” Vả lại đằng sau còn có nhiều thế lực, đó chính là đại ca Trần Khắc, đại diện cho Ban thanh tra Sở!

Thật đáng buồn cho một hệ thống bao cấp bảo thủ “làm giả thì được huân chương, làm thật thì không ăn đòn!”

Cái tôi mà Giám đốc Hoàng Việt nêu lên là thái độ đanh thép, rõ ràng: Tôi làm, tôi chịu trách nhiệm; “chúng ta” là nghĩ lớn: chúng ta hăng hái nói lao động, vì hạnh phúc của chúng ta, vì vẻ đẹp của đất nước.

Tôi và chúng ta là người mới. Hơn 20 năm sau, trước sự đổi mới tốt đẹp của đất nước, người ta càng thấy rõ vở kịch của Lưu Quang Vũ là một vở kịch hay và sâu sắc.