Nghị luận về bài thơ Mùa xuân nho nhỏ của Thanh Hải hay nhất

1. Dàn ý nghị luận về bài thơ Mùa xuân nho nhỏ của Thanh Hải:

1.1. Mở bài:

Giới thiệu vài nét về tác giả Thanh Hải và bài thơ Mùa xuân nho nhỏ.

Thanh Hải (1930-1980) là nhà thơ yêu nước hiện đại, yêu cách mạng, có công xây dựng nền văn nghệ cách mạng ở miền Nam giai đoạn đầu.

Mùa xuân nho nhỏ (1980) là một trong những bài thơ tiêu biểu nhất của ông viết khi nằm trên giường bệnh.

1.2. Thân bài:

Khái quát hoàn cảnh sáng tác của bài thơ

Bài thơ được Thanh Hải viết vào mùa đông tháng 11 năm 1980, khi còn nằm trên giường bệnh, một tháng trước khi ông qua đời vì bệnh hiểm nghèo.

Bài thơ là tiếng nói của tác giả về tình yêu tha thiết với cuộc sống, với đất nước với mong muốn góp mùa xuân nhỏ bé của mình vào mùa xuân của đất nước, của dân tộc.

Cảm xúc trước mùa xuân tự nhiên của đất trời (khổ thơ 1)

Tranh thiên nhiên mùa xuân đẹp:

Cảnh thiên nhiên nhẹ nhàng, thơ mộng, màu sắc hài hòa, gợi cảm: hoa tím, sông xanh, trời cao rộng,…

Âm thanh: Tiếng chim chiền chiện báo hiệu mùa xuân đến dường như kết tinh thành những “giọt long lanh”

-> Nghệ thuật đảo từ “mọc” và từ “một” tạo sự đột ngột để diễn tả vẻ đẹp, sức sống của hoa.

Tình yêu và sự trân trọng của tác giả đối với thiên nhiên và cuộc sống

Sự sáng tạo của tác giả thể hiện qua cách dùng từ “mây” và các hình ảnh “người cầm súng”, “người ra đồng”, “khâu quanh lưng”, “khâu ngoài đồng”. -> Sức sống mãnh liệt, tinh thần vươn lên của dân tộc.

Hình ảnh bông hồng trên “nương mạ” là hình ảnh đẹp về cuộc đời lao động của lực lượng xây dựng đất nước.

Hình ảnh người đàn ông cầm súng lên đường ra trận với cành lá ngụy trang trên vai và niềm tin vào một ngày mai hòa bình

Các từ láy “hối hả”, “lộn xộn”, ngụ ngôn “hết” với nhịp thơ nhanh, gấp gáp biểu thị nhịp sống lao động khẩn trương, tưng bừng, niềm vui rạo rực lòng người.

So sánh “Đất nước như vì sao”: nâng đất nước lên một tầm cao mới tươi đẹp, hùng vĩ, khẳng định sự bền vững -> Nhà thơ tin tưởng và tự hào về tương lai tươi sáng của đất nước dù khó khăn trước mắt trải qua muôn vàn khó khăn.

Tác giả không quên nhắc nhở mọi người về những ngày gian khổ của chiến đấu và cách mạng

Trạng ngữ “mãi” kết hợp với động từ “đi lên” thể hiện quyết tâm cao, mạnh dạn tiến lên dù khó khăn, gian khổ.

-> Tự hào về quê hương, đất nước, lạc quan tin tưởng vào sức sống vươn lên mạnh mẽ của đất nước, dân tộc.

Mong ước chân thành, giản dị của tác giả (câu 4, 5)

-> Cả bài thơ như một điệu hò Huế mượt mà, trữ tình, sâu lắng

Đoạn thơ kết thúc bằng điệu Nam ai, Nam Bình của xứ Huế ca ngợi vẻ đẹp và nỗi buồn của con người xứ Huế

Bài hát vẫn vang lên từ tâm hồn của những con người lạc quan, yêu đời, khát khao sống có ích.

Đánh giá về đặc điểm nghệ thuật

Thể thơ năm chữ, gần với ca dao.

Bài thơ giàu nhạc điệu, nhẹ nhàng tha thiết

Hình ảnh tự nhiên, giản dị kết hợp với những hình ảnh giàu ý nghĩa biểu tượng khái quát.

Ngôn từ chặt chẽ, sự phát triển tự nhiên của hình ảnh mùa xuân với phép tu từ đặc sắc.

1.3. Kết bài: 

Đánh giá lại giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật.

2. Nghị luận về bài thơ Muà xuân nho nhỏ hay nhất:

Mùa xuân là mùa của sức sống, mùa sinh sôi, nảy nở của vạn vật. Chính vì thế mùa xuân đã làm say đắm biết bao thi nhân. Có thể nói, mùa xuân luôn là đề tài được nhiều nhà thơ lựa chọn để gửi gắm cái tôi trữ tình của mình vào những bài thơ xuân. Nếu mùa xuân trong thơ Nguyễn Bính giản dị, chân chất, mộc mạc, thơ mộng, thiết tha, nồng nàn hồn dân tộc thì mùa xuân trong thơ Xuân Diệu là sự say mê, yêu đời của tuổi trẻ. Nhưng đến mùa xuân Thanh Hải, ta thấy một mùa xuân lớn, mùa xuân của đất nước.

“Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc.
Ơi con chim chiền chiện
Hót chi mà vang trời,
Từng giọt long lanh rơi,
Tôi đưa tay tôi hứng”.

Đây là một bức tranh xuân do chính tâm hồn họa sĩ vẽ nên bằng những nét bút rất dễ thương và tuyệt vời, một nét rất Huế là hình ảnh sắc “tím” của “hoa” hài hòa với màu “xanh biếc” của “dòng sông”.

Một gợn tím nhẹ như sim tím mọc giữa dòng sông xanh hay như tà áo dài tím dịu dàng của thiếu nữ Huế. Cả hai sắc màu hòa quyện như đang vẫy gọi mùa xuân.

Động từ “mọc” xuất hiện đột ngột trong câu thơ như báo hiệu sự vươn lên mạnh mẽ của một bông hoa giữa mênh mông sông nước.

Cả hai hình ảnh “dòng sông xanh” và “biết hoa tím” đã gợi lên trong lòng người đọc một bức tranh mùa xuân tươi đẹp tràn đầy sức sống.

Bức tranh Huế mùa xuân thêm sống động bởi tiếng chim chiền chiện:

“Ơi con chim chiền chiện
Hót cho mà vang trời,
Từng giọt long lanh rơi,
Tôi đưa tay tôi hứng”.

Tiếng hót của chim chiền chiện vút lên, như mở ra thêm không gian, gợi cảm, trong trẻo, đáng yêu.

Câu cảm thán “Ơi” đặt ở đầu câu, một từ “chi” sau động từ “hát” đã đưa cách nói ngọt ngào, đằm thắm của Huế vào nhạc điệu bài thơ, cho ta cảm giác bình yên, thanh thản của cố đô Huế.

Sự chuyển đổi cảm giác ở tác giả thật lạ lùng từ thị giác sang thính giác và bây giờ là xúc giác “Em đặt tay lên” Sự chuyển đổi cảm giác này thể hiện sự say sưa, ngây ngất, mơn trớn của nhà thơ trước đó.

Niềm vui ấy, niềm hạnh phúc ấy hoàn toàn khác với nỗi buồn chán trước cảnh xuân khi đất nước chìm trong đêm đen nô lệ:

Tôi có chờ đâu, có đợi đâu,
Đem chi xuân đến gợi thêm sầu?
Với tôi, tất cả như vô nghĩa,
Tất cả không ngoài nghĩa khổ đau!

Bằng những vần thơ giản dị, Thanh Hải vẫn miêu tả mùa xuân cách mạng trên quê hương tác giả:

“Mùa xuân người cầm súng,
Lộc giắt đầy trên lưng.
Mùa xuân người ra đồng,
Lộc trải dài nương mạ.
Tất cả như hối hả,
Tất cả như xôn xao…”

Hai câu thơ đầu tác giả muốn nhấn mạnh mùa xuân của người cầm súng và người ra đồng, tiêu biểu cho hai nhiệm vụ chính lúc bấy giờ là bảo vệ và xây dựng đất nước.

“Lộc” tượng trưng cho sự sung túc, “thu hoạch” của công việc sản xuất. Nhân dân lao động muốn cống hiến hết sức lực, tài năng của mình cho sự nghiệp xây dựng quê hương ngày càng giàu mạnh nên ai cũng tự nguyện:

“Tất cả như hối hả,
Tất cả như xôn xao…”

Thông báo “tất cả” xuất hiện lặp đi lặp lại nhấn mạnh rằng đây là nhiệm vụ chung của mỗi người. Các từ láy “hối hả”, “lấp ló” gợi hình ảnh, thể hiện tốc độ, khẩn trương, tươi vui,

Sức sống của “mùa xuân đất nước” còn được cảm nhận qua nhịp sống hối hả của đất nước bốn nghìn năm, trải qua biết bao khó khăn, gian khổ để mãi tiến về phía trước sống lại như sống lại, được hình dung qua những hình ảnh so sánh đẹp:

“Đất nước bốn ngàn năm
Vất và vào gian lao
Đất nước như vì sao
Cứ đi lên phía trước”

Không thể tự hào khi đất nước đi lên từ “cái khó”, “cái khó”. Câu chữ giản dị nhưng cũng tái hiện lại chặng đường lịch sử của dân tộc ta khi chiến tranh, thiên tai “sáng chống bão, chiều chống lửa”, đói nghèo không buông tha.

Từ những cảm xúc về thiên nhiên, đất nước, mạch thơ đã chuyển sang bộc lộ một cách tự nhiên những cảm xúc, suy nghĩ của nhà thơ trước mùa xuân đất nước.

Mùa xuân của thiên nhiên, đất nước thường gợi lên trong lòng mỗi người một niềm khao khát, hi vọng. Một nhà thơ đã gắn bó cuộc đời mình với đất nước, quê hương với một ước nguyện chân thành và tha thiết:

“Ta làm con chim hót,
Ta làm một cành hoa.
Ta nhập vào hoà ca,
Một nốt trầm xao xuyến”

Nhà thơ ước được “mùa xuân” nghĩa là sống đẹp, sống thật trẻ trung, sung sức nhưng rất khiêm tốn; là “mùa xuân nhỏ” góp vào “mùa xuân lớn” của đời sống đất nước.

Bài thơ càng ý nghĩa hơn khi Thanh Hải nói về “mùa xuân nho nhỏ” nhưng thể hiện tình cảm, cảm xúc lớn lao của chính tác giả và của chúng ta.

3. Nghị luận về bài thơ Mùa xuân nho nhỏ ấn tượng nhất:

Bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ” được Thanh Hải sáng tác năm 1980 khi nhà thơ đang nằm trên giường bệnh. Bài thơ là tiếng nói thiết tha, là tình yêu gắn bó với đất nước, với cuộc đời và là lời bày tỏ chân thành của một ước nguyện cống hiến.

Mở đầu bài thơ là bức tranh thiên nhiên mùa xuân được phác họa bằng mấy nét gạch ngang:

Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc,
Ơi! con chim chiền chiện
Hót chi mà vang trời.

Chỉ bằng vài nét vẽ giản dị mà độc đáo, bằng những hình ảnh nhỏ nhắn, thân thuộc, bình dị, nhà thơ đã vẽ nên một bức tranh mùa xuân thơ mộng mang hương vị xứ Huế.

Bức tranh có không gian thoáng đãng, màu sắc tươi tắn, hài hòa cùng tiếng chim chiền chiện vui tai.

Cách chọn hình ảnh “dòng sông xanh”, “hoa tím”, cách dùng điệp từ “ơi”, “chi” sau động từ “hát” khiến người đọc liên tưởng đến quê hương xứ Huế và cả thế giới, tâm trạng rạo rực của tác giả.

Dường như đâu đó trong câu thơ là màu xanh biếc của dòng Hương Giang êm đềm và tà áo dài tím của những cô gái xứ Huế mộng mơ, cùng với tiếng chim chiền chiện rộn ràng vui tươi khiến mùa xuân của cố đô trầm mặc bỗng trở nên rực rỡ và nhộn nhịp.

Cảm xúc trước mùa xuân của tác giả cũng được miêu tả qua những chi tiết rất hình ảnh:

Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng.

Tiếng chim thật trong, thật tròn, vang giữa không gian, đọng lại trong những giọt hữu hình lấp lánh như ngọc trai, nhà thơ giơ tay xin với tất cả sự trân trọng, say mê.

Sự chuyển đổi cảm giác làm cho hình ảnh thơ trở nên lung linh, đa nghĩa, góp phần thể hiện đầy đủ hơn niềm say mê, ngây ngất của tác giả trước vẻ đẹp của thiên nhiên, đất trời vào xuân.

Từ mùa xuân của thiên nhiên, đất trời, nhà thơ chuyển sang cảm nhận về mùa xuân đất nước. Tác giả hướng tình cảm của mình đến những con người đang làm đẹp cho mùa xuân:

Mùa xuân người cầm súng
Lộc dắt đầy trên lưng
Mùa xuân người ra đồng
Lộc trải dài nương mạ.

Những câu thơ tạo nên những hình ảnh đẹp như hai vế của câu đối mùa xuân nói về người lính và người lao động xây dựng đất nước. Có lẽ vì thế mà không khí khẩn trương, náo nức, phấn khởi lan tỏa khắp bài thơ:

Tất cả như hối hả
Tất cả như xôn xao.

Các từ láy “hối hả”, “xôn xao” tạo nên nhịp xuân rộn ràng, hào hùng, mở ra những cảm xúc đầy tự hào về đất nước:

Đất nước bốn ngàn năm
Vất vả và gian lao
Đất nước như vì sao
Cứ đi lên phía trước.

Hình ảnh so sánh đẹp: “Đất nước như vì sao” tỏa sáng, luôn vận động và phát triển không ngừng, có ý nghĩa định hướng, thúc đẩy mọi người hăng hái cống hiến xây dựng quê hương.

Trước mùa xuân đất nước, nhà thơ nghĩ về mùa xuân đặc biệt của đời mỗi người và tràn đầy khát khao dâng hiến:

Ta làm con chim hót
Ta làm một cành hoa
Ta nhập vào hoà ca
Một nốt trầm xao xuyến.

Đoạn thơ kết thúc lay động lòng người bởi hình ảnh gợi cảm, nhạc điệu du dương và ước nguyện chân thành, tha thiết của tác giả.

Dường như ước nguyện khiêm nhường, nhỏ nhoi này không còn của riêng Thanh Hải mà đã trở thành tiếng nói của lòng nhiều người. Vì vậy, sau khi đọc bài thơ, tôi muốn tự hỏi mình một câu đơn giản:

Ôi sống đẹp là thế nào hỡi bạn?
Sống là cho đâu chỉ nhận riêng mình!”
(Tố Hữu)