Soạn bài Chuyện cổ tích về loài người ngắn gọn (Ngữ văn 6)

1. Trả lời câu hỏi trước khi đọc:

1.1. Nêu tên một truyện kể về nguồn gốc loài người trong kho tàng văn học dân gian Việt Nam hoặc văn học nước ngoài mà em biết:

– Truyện cổ tích về nguồn gốc loài người: Con Rồng cháu Tiên, chuyện quả bầu mẹ của người Khơ Mú, chuyện trăm trứng của người Mường, sự tích Nữ Oa của Trung Quốc…

– Trong những truyện đó, sự ra đời của con người có một nét lạ:

Con Rồng cháu Tiên: Người Việt Nam sinh ra từ bọc trăm trứng, cha mẹ là hai ông trời.

Chuyện quả bầu mẹ: người ta sinh ra từ quả bầu lớn, tất cả đều là anh em.

Chuyện trăm trứng: Con người được nở ra từ trăm trứng của hai con chim sống ở hang Hào.

Thần thoại Nữ Oa: Con người được Nữ Oa nhào nặn từ bùn đất, sau đó hà hơi vào để tạo ra sự sống.

1.2. Đọc một đoạn thơ hoặc bài thơ về tình cảm gia đình mà em biết:

Tôi sinh ra trong gia đình nghèo khó
Rồi lớn lên với cuộc sống cơ hàn
Nên tôi quý những thứ tôi đang có
Biết làm gì lúc sóng gió gian nan?
Cha mẹ tôi là nông dân lam lũ
Tấm lưng gầy chẳng kịp ráo mồ hôi
Nhưng tôi không cúi đầu hay tủi hổ
Bởi riêng tôi, họ đẹp nhất trên đời
Bạn chưa từng ăn khoai lang trừ bữa
Cũng chưa từng uống nước lã cầm hơi
Thì sao bạn biết quý từng hạt lúa
Mẹ cùng cha gom nhặt cả một thời
Nếu còn sống bằng đồng tiền của mẹ
Vẫn ngửa tay xin cha lúc đi chơi
Thì bạn ạ! Đừng vô tình cười nhạo
Khi ai gặp khó ở trong đời.

(Kiếp nhà nghèo)

Vợ chồng già vẫn bên nhau sớm tối
Lại hồn nhiên nên rất đỗi thân thương
Tuy giờ đây môi má đã phai hường
Nhưng hạnh phúc vẫn phi thường lắm đây.

Vui bên nhau mỗi khi mình thức dậy
Tôi với bà nay lại thấy yêu hơn
Mãi sẽ yêu mà chẳng biết dỗi hờn
Hạnh phúc đẹp xin cảm ơn bà nhé.

Ông ơi ông lời hứa rồi em sẽ
Đáp đền ông cho vui vẻ suốt đời
Em với ông mãi chia sẻ muôn nơi
Điều kỳ diệu mình sống đời trọn kiếp.

(Sống trọn kiếp)

Xuân qua én cũng đi qua
Niềm vui ở lại với ta suốt đời
Công thành danh toại rạng ngời
Gia đình êm ấm ơn trời riêng ban.

Đâu là hạnh phúc thế gian
Có cha có mẹ muôn vàn yêu thương
Con cái hiếu thảo bốn phương
Vui lòng cha mẹ vượt tường khổ đau.

Hạnh phúc ơi đến mau mau
Và luôn ở lại cho nhau tiếng cười
Gia đình là lộc bởi trời
Con cái là lộc trong người mẹ cha.

(Gia đình hạnh phúc)

2. Trả lời câu hỏi hướng dẫn đọc:

Câu 1 trang 43 Ngữ văn 6 tập 1 Kết nối tri thức: Em hãy nêu những căn cứ để xác định Chuyện cổ tích về loài người là một bài thơ.

Hướng dẫn trả lời:

Cơ sở để xác định truyện cổ tích của nhân loại là một bài thơ:

Viết theo thể thơ 5 chữ: mỗi dòng (câu thơ) gồm 5 tiếng, vài dòng sẽ thành một khổ thơ.

Ngôn ngữ cô đọng, giàu nhạc điệu và hình ảnh

Sử dụng nhiều biện pháp tu từ như so sánh, điệp ngữ…

Nội dung: kể lại, miêu tả, tái hiện sự xuất hiện của con người trong thế giới này, qua đó giúp bộc lộ tình cảm của nhà thơ: tình yêu thương, sự quan tâm đến con người.

Câu 2 trang 43 Ngữ văn 6 tập 1 Kết nối tri thức: Trong tưởng tượng của nhà thơ, thế giới đã biến đổi ra sao sau khi trẻ con ra đời?

Hướng dẫn trả lời:

Trong trí tưởng tượng của nhà thơ, thế giới đã thay đổi như sau:

Mặt trời lên cao cho trẻ nhìn rõ

Xuất hiện nhiều màu: xanh của cây, đỏ của hoa

Tiếng chim hót cho trẻ nghe

Sông bắt đầu làm sông cho trẻ em tắm

Biển sinh ra tôm cá cho con ăn, sinh ra những cánh buồm cho con đi khắp nơi

Mây che nắng cho con đi du lịch

Lộ trình hình thành cho bé tập đi

Có mẹ để yêu thương, bồng ẵm, chăm sóc con

Có bà ngoại kể chuyện cho các cháu

Có cha dạy con những điều tuyệt vời

Có trường lớp, bàn ghế, cô giáo, bảng phấn… để dạy các em

Câu 3 trang 43 Ngữ văn 6 tập 1 Kết nối tri thức: Món quà tình cảm nào mà theo nhà thơ, chỉ có người mẹ mới đem đến được cho trẻ?

Hướng dẫn trả lời:

Món quà tình cảm mà chỉ mẹ mới có thể dành cho con: tình yêu và lời ru

Câu 4 trang 43 Ngữ văn 6 tập 1 Kết nối tri thức: Bà đã kể cho trẻ nghe những câu chuyện gì? Hãy nêu những điều bà muốn gửi gắm trong những câu chuyện đó.

Hướng dẫn trả lời:

– Cô cho trẻ kể chuyện xưa: truyện con cóc, truyện cổ tích, cô Tấm hiền lành, Lý Thông độc ác.

– Điều tôi muốn gửi gắm qua những câu chuyện này là:

Chuyện con cóc: Dạy về tinh thần đoàn kết

Truyện cổ tích (nàng tiên ốc): chia sẻ, quan tâm, báo đáp người khác

Truyện cô Tấm (Tấm Cám), truyện Thạch Sanh: dạy con sống tốt, không làm điều ác, đoàn kết giúp đỡ nhau trong cuộc sống.

Câu 5 trang 43 Ngữ văn 6 tập 1 Kết nối tri thức: Theo cách nhìn của nhà thơ, điều bố dành cho trẻ có gì khác so với điều bà và mẹ dành cho trẻ.

Hướng dẫn trả lời:

Theo quan điểm của nhà thơ, những gì người cha làm cho con của những người mẹ khác nhau như sau:

Mẹ: dành cho con tình yêu thương, bao dung, nuôi dưỡng những điều tốt đẹp về thế giới tâm linh

Cha: dành tình yêu thương cho con, nuôi dạy con những kiến thức bổ ích và cần thiết cho cuộc sống, bồi dưỡng thế giới tri thức cho con

Câu 6 trang 43 Ngữ văn 6 tập 1 Kết nối tri thức: Trong khổ thơ cuối, em thấy hình ảnh trường lớp và thầy giáo hiện lên như thế nào.

Hướng dẫn trả lời:

Tôi thấy hình ảnh lớp học và cô giáo hiện lên thật mộc mạc và giản dị. Vì đó là nơi kiến thức bắt đầu, nơi tri thức bắt đầu. Ở đó, các em sẽ được học và rèn luyện những điều hay, bổ ích để trưởng thành hơn.

Câu 7 trang 43 Ngữ văn 6 tập 1 Kết nối tri thức: Nhan đề Chuyện cổ tích về loài người gợi lên cho em những suy nghĩ gì?

Hướng dẫn trả lời:

Nhan đề gợi mở một cách hiểu và suy nghĩ mới về nguồn gốc loài người. Yếu tố “cổ tích” sẽ mang đến những tình tiết, cách giải thích thú vị, hấp dẫn, khác hẳn với cách giải thích khoa học.

Câu 8 trang 43 Ngữ văn 6 tập 1 Kết nối tri thức: Câu chuyện về nguồn gốc của loài người qua lời thơ của tác giả Xuân Quỳnh có gì khác so với những câu chuyện về nguồn gốc loài người mà em đã biết? Sự khác biệt ấy có ý nghĩa như thế nào.

– Nguồn gốc của loài người qua thơ Xuân Quỳnh có gì khác so với những gì em đã biết?

Theo thơ Xuân Quỳnh: có con là có cha, có mẹ, có bà, có cây, có chim, có mây, có sông, có biển, có trường…

Theo tôi được biết: thiên nhiên như cây cối, biển cả, sông nước, mây trời, chim muông có trước, rồi con người mới làm cha mẹ rồi mới sinh con.

– Sự khác biệt đó giúp:

Thêm những giải thích thú vị về nguồn gốc loài người
Nhấn mạnh và khẳng định tầm quan trọng, ý nghĩa và vai trò của trẻ em trong cuộc sống này

Mong mọi người hãy quan tâm đến trẻ em nhiều hơn, vì trẻ em có rất nhiều nhu cầu được học, được chơi, được yêu… cần được quan tâm.

3. Viết kết nối đọc:

Viết đoạn văn (khoảng 5-7 câu) thể hiện cảm xúc của em về một đoạn thơ mà em yêu thích trong bài thơ Chuyện cổ tích về loài người.

Mẫu 1:

Đọc bài thơ Chuyện cổ tích về loài người, tôi đặc biệt tâm đắc với khổ thơ thứ ba. Tuy không dài nhưng khổ thơ đã giúp em cảm nhận được hơi ấm của tình mẹ – một tình cảm thiêng liêng và cao cả. Mẹ xuất hiện, chính vì đứa con cần được yêu thương, cần được vuốt ve, cần được che chở. Mẹ cho ta tình yêu thương qua những cái ôm, qua lời ru. Trong biển tình yêu thương đó, người mẹ đã mang đến cho con mình một thế giới bao la và kỳ diệu. Từ lá được lặp lại nhiều lần, với những hình ảnh trong trẻo, tươi mát: bông hoa, cánh cò, hương gừng, mưa, bờ sông… Qua khổ thơ, em cảm nhận được sự quý giá, cao cả và ý nghĩa tầm quan trọng của mẹ đối với con. Trẻ em khó có thể lớn lên nếu thiếu tình yêu thương ấm áp đó.

Mẫu 2:

Trong bài thơ “Truyện cổ tích về loài người” của nhà thơ Xuân Quỳnh, em thích nhất là khổ thơ cuối. Ở đó, tôi thấy hình ảnh ngôi trường hiện lên thật mộc mạc, giản dị. Thứ tự thông thường đã được xáo trộn, làm cho nó thú vị để đọc. Đầu tiên các từ xuất hiện, sau đó là cái ghế, rồi cái bàn, rồi lớp học với trường học. Cuối cùng, cô giáo đã đến và dạy tôi nhiều điều hay. Tôi rất ấn tượng với truyện của các tác giả này, bởi ở đây, họ đều xuất hiện vì trẻ em, vì muốn dạy cho trẻ em những điều hay, điều tốt, những điều thú vị và bổ ích. Từ đó, vai trò và nguyện vọng học tập của con em chúng ta được quan tâm và phát huy hơn. Đặc biệt là câu cuối cùng “Câu chuyện về loài người có trước”. Nó vừa là lời kết cho cả một câu chuyện về con người của nhà thơ Xuân Quỳnh. Đó cũng là câu mở đầu cho những câu chuyện khác về tình người được lũ trẻ chúng tôi kể lại. Mỗi người sẽ có những câu chuyện của riêng mình. Điều đó đã làm cho bài thơ thêm ý nghĩa và truyền cảm hứng cho người đọc.