Giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ Đàn ghi-ta của Lor-ca

1. Giá trị nội dung của bài thơ Đàn ghi ta của Lor ca:

Đoạn thơ đã xây dựng hình tượng Lor-ca với những khía cạnh khác nhau: người nghệ sĩ tự do, sự cô đơn, cái chết oan uổng, sự phẫn uất trước những thế lực tàn ác, tâm hồn nghệ sĩ bất tử.

Lor-ca là hình tượng bi tráng của người nghệ sĩ chân chính đã sống và chết cao đẹp trong hoàn cảnh thống trị tàn bạo. Qua việc thể hiện cái chết đau thương của Lor-ca, đoạn thơ còn là tiếng nói của Thanh Thảo với nghệ thuật chân chính và người nghệ sĩ Lor-ca.

Bài thơ bày tỏ niềm tiếc thương sâu sắc trước cái chết bi thảm của Pederico Garcia Lorca, nhà thơ thiên tài Tây Ban Nha, của Thanh Thảo.

Đồng thời, bài thơ cũng bày tỏ lòng cảm phục đối với người nghệ sĩ tiêu biểu cho tinh thần tự do và khát vọng cách tân nghệ thuật của thế kỷ 20 đã bị sát hại dã man. Con người ấy đã đem tài năng của mình đấu tranh cho sự phát triển và tiến bộ của văn hóa nghệ thuật Tây Ban Nha. Nghệ thuật cũ kỹ, lỗi thời với những luật lệ hà khắc dưới chế độ độc tài phát xít đã giết chết sức sáng tạo của người nghệ sĩ.

2. Giá trị nghệ thuật của bài thơ Đàn ghi ta của Lor ca:

Bài thơ là sự kết hợp của hai yếu tố thơ và nhạc về mặt cấu tứ tạo nên nét độc đáo về hình tượng nghệ thuật và cách thể hiện tư tưởng, quan niệm của tác giả.

Mang phong cách tượng trưng pha lẫn màu sắc siêu thực rất gần với phong cách thơ Lor-ca

Hình ảnh thơ phong phú, ngôn từ mới góp phần làm nên diện mạo phong phú cho thơ ca Việt Nam sau 1975.

3. Một số nét đặc sắc trong bài thơ Đàn ghi ta của Lor ca:

Trưởng thành từ những năm tháng chống Mỹ cứu nước, Thanh Thảo là một trong những cây bút có nhiều đóng góp quan trọng và đặc sắc cho nền thơ ca Việt Nam hiện đại. Ông luôn được đánh giá là một trong số ít nhà văn luôn nỗ lực cách tân thơ ca Việt Nam với nhiều tìm tòi, cách thể hiện nghệ thuật mới. Đàn ghi ta của Lorca là một trong những sáng tác gây ấn tượng mạnh với người đọc bởi những sáng tạo nghệ thuật độc đáo.

Nét bút Thanh Thảo đầu tiên trong bài thơ này là sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa ngôn từ và nhạc điệu. Họa và nhạc là linh hồn của thơ. Cho nên mới nói “Thị trường hữu trung, trung dung hòa”, “Thị trường hữu vi”. Là một cây bút cách tân, Thanh Thảo cũng “lấn sân sang âm nhạc, vay mượn nhiều vốn liếng để đầu tư vào thơ” (Chu Văn Sơn), trong các sử thi Người đi biển, Liệt sĩ trong cơn nguy kịch. Mùa xuân, Mùa xuân dài, Đêm trên cát, cấu trúc giao hưởng, giao hưởng đã được nhà thơ vay mượn và trình diễn khá tài tình. Với những bài thơ ngắn như Đàn ghi ta của Lorca, Thanh Thảo tổ chức văn bản dưới hình thức một bài hát. Hình ảnh thơ và nhạc luôn hòa quyện vào nhau. Và để làm phong phú thêm chất giọng thơ mộng của mình, Thanh Thảo còn mô phỏng những âm thanh tương tự như những nốt nhạc trên đàn guitar, bắt chước phong cách biểu diễn thường đệm đàn của các ca sĩ khi biểu diễn:

“những tiếng đàn bọt nước

Tây Ban Nha áo choàng đỏ gắt

li – la li – la lỉ – la

đi lang thang về miền đơn độc

với vầng trăng chếnh choáng

trên yên ngựa mỏi mòn”

Nhạc điệu bài thơ như một bản nhạc lãng mạn, phóng khoáng. Amli—la li-la  gợi lên tiếng ngân nga không dứt của đàn hạc.

Cái hay của bài thơ không chỉ nằm ở sự kết hợp hài hòa hai yếu tố thơ và nhạc trong bố cục mà còn ở những hình ảnh gợi đa dạng, phong phú. Đàn ghi ta của Lorca là một bài thơ nhuốm màu tượng trưng, siêu thực. Tôi thực sự không hiểu trước được hàng loạt hình ảnh như: “tiếng bong bóng”, “vầng trăng rằm”, “tiếng đàn nâu”, “tiếng đàn lá xanh”, “tiếng đàn tròn vui”, “tiếng đàn”. trong veo”, “giọt lệ trăng”… Để “mở khóa” sự cô đọng trong những hình ảnh đó, chúng ta phải luôn ý thức rằng bài thơ là sự hòa nhập của cảm xúc, sự hiểu biết, sự đồng cảm của Thanh Thảo và tình yêu cuộc sống của một danh nhân Tây Ban Nha nghệ sĩ. Những hình ảnh trên còn được thêu dệt bằng sự am hiểu tường tận về lịch sử, truyền thống văn hóa của vùng đất đã sinh ra Lorca. một giai đoạn lịch sử của đất nước. Nó gợi lên khung cảnh chính trị, nghệ thuật đương đại của Tây Ban Nha, một nền chính trị độc tài, một nghệ thuật già cỗi. Lor-ca với chiếc “áo choàng đỏ” như một võ sĩ trên chiến trường với lời tuyên chiến, một lời thách thức mạnh mẽ. hình ảnh “vầng trăng khuyết – trên yên ngựa mỏi” tượng trưng cho hành trình cô độc trên con đường của Lorca.Một hình ảnh rất đặc sắc trong đoạn thơ là hình ảnh bông hoa “li-la”.“Li-la” không chỉ gợi lên âm thanh của cây đàn piano, nhưng nó cũng là loài hoa màu tím rất phổ biến ở phương Tây cho hoa tử đinh hương. Những vòng hoa tím nối tiếp nhau thành chuỗi “li-la li-la” như để tôn vinh linh hồn Lorca hay đó là muôn ngàn bông hoa sự sống vươn lên từ cái chết đau thương của nhà thơ? Tất cả những hình ảnh đó đã góp phần xây dựng nên bức tranh tượng đài Lorca – nhân vật trữ tình của bài thơ.

Hình ảnh, nhạc điệu của bài thơ được nhà thơ hiện đại thể hiện bằng một hệ thống ngôn ngữ mới, hiện đại. Bài thơ như giai điệu của một bản nhạc, có tiếng đàn ghi ta đệm. Chuỗi âm thanh “li-la li-la” sau hai dòng đầu tiên gợi nhớ đến một cụm hợp âm sau màn mở đầu. Kết thúc bài thơ, Thanh Thảo tiếp tục để cho chuỗi âm thanh vang lên như một chuỗi hợp âm trong một bản giao hưởng. Nét độc đáo của ngôn ngữ thơ còn thể hiện ở những từ gợi âm thanh theo nghĩa bóng, những cảm xúc thay đổi liên tục trong đoạn thơ thể hiện sự xót xa trước sự thật phũ phàng:

tiếng ghi ta nâu

bầu trời cô gái ấy

tiếng ghi ta lá xanh biết mấy

tiếng ghi ta tròn bọt nước vỡ tan

tiếng ghi ta ròng ròng

máu chảy

Tiếng đàn ghi ta với những biến tấu khác nhau, không phải về âm thanh mà về màu sắc, hình dáng, đã diễn tả chân thực nỗi lòng của Lorca lúc bấy giờ: “Tiếng ghi ta nâu” trầm ngâm, “Tiếng đàn xanh” tha thiết, “tiếng đàn tròn vành vạnh”. sùi bọt mép” bàng hoàng, giận dữ, “tiếng đàn như máu chảy” đau đớn, nghẹn ngào.

Ngôn ngữ thơ không chỉ giàu nhạc điệu, giàu hình ảnh mà còn gắn với cảm xúc, suy tưởng (“áo đỏ”, “gấm”, “bạc”). Đôi khi hệ thống ngôn ngữ thay đổi bằng các biện pháp tu từ so sánh (“anh đi như người mộng du”, “tiếng đàn như cỏ lau”), nhân cách hóa (“vầng trăng rằm”) chẳng hạn (“không ai chôn”) ẩn dụ (“đường đứt ngón tay – sông dài miên man”). Để cảm nhận hết vẻ đẹp nghệ thuật của bài thơ, chúng ta không thể bỏ qua. đó là những sáng tạo độc đáo, những cách tân mới trong lối viết của Thanh Thảo.

Bài thơ Đàn ghi ta của Lorca xuất bản năm 1985 thể hiện niềm tiếc thương sâu sắc trước cái chết bi thảm của Ph.G. Lorca – nhà thơ thiên tài Tây Ban Nha. Lòng ngưỡng mộ người nghệ sĩ tiêu biểu cho tinh thần tự do và khát vọng cách tân nghệ thuật của thế kỷ XX chính là nguyên nhân cốt lõi làm nên nét nghệ thuật của bài thơ này.

4. Đôi nét về tác phẩm:

4.1. Hoàn cảnh sáng tác:

Bài thơ Đàn ghi ta của Lorca nằm trong tuyển tập “Khối lập phương Rubic”, là một trong những sáng tác tiêu biểu, thể hiện phong cách tư duy của Thanh Thảo.

4.2. Bố cục:

– Phần 1 (6 dòng đầu): Lorca người nghệ sĩ tự do và cô độc, người nghệ sĩ cách tân trong nền nghệ thuật Tây Ban Nha.

– Phần 2 (12 câu tiếp): Cái chết oan uổng do một thế lực tàn ác gây ra.

– Phần 3 (còn lại): Nỗi đau buồn của Lorca, những suy ngẫm về sự giải thoát và từ biệt của Lorca.

Nhan đề: 

Đàn ghi ta là biểu tượng cho tình yêu của Lor-ca đối với Tây Ban Nha, con đường nghệ thuật của tác giả, là khát vọng cao cả mà cả cuộc đời Lor đã phấn đấu.

– Hãy chôn tôi với cây đàn – Tâm hồn Tây Ban Nha → tình yêu Tổ quốc nồng nàn.

– Hãy chôn tôi cùng cây đàn nguyệt – biểu tượng cho sự nghiệp của Lorca → nguyện suốt đời theo đuổi sự nghiệp sáng tạo nghệ thuật, mong xóa đi ảnh hưởng của mình để dọn đường cho thế hệ sau vươn tới.

– Đàn ghi ta của Lorca khắc họa thành công hình ảnh Lorca, người nghệ sĩ có khát vọng cách tân nghệ thuật, người chiến sĩ suốt đời đấu tranh cho tự do và công lý; nhưng cuộc đời bất hạnh vì tội ác của những thế lực tàn bạo.

– Qua bài thơ, Thanh Thảo bày tỏ niềm thương cảm, thương tiếc và biết ơn, ngưỡng mộ cuộc đời, tài năng và nhân cách của người nghệ sĩ thiên tài. Nhà thơ cũng gửi đến người đọc một thông điệp: vẻ đẹp của nhân cách, vẻ đẹp của sự sáng tạo nghệ thuật chân chính sẽ có sức sống vĩnh hằng.