Sơ lược tác phẩm và dàn ý phân tích Chiếc thuyền ngoài xa

1. Sơ lược tác phẩm Chiếc thuyền ngoài xa:

1.1. Tác giả: 

Nguyễn Minh Châu sinh năm 1930 mất năm 1989 quê ở làng Thời, xã Quỳnh Hải (nay là xã Sơn Hải), huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An. Đầu năm 1950, ông gia nhập quân đội, theo học Trường Sĩ quan Lục quân Trần Quốc Tuấn. Từ năm 1952 đến năm 1958, ông công tác và chiến đấu tại Sư đoàn 320. Năm 1962, ông về Phòng Văn nghệ quân đội, sau đó chuyển sang tạp chí Văn nghệ Quân đội. Ông sáng tác nhiều chuyện ngắn nổi bật. Nguyễn Minh Châu được coi là một trong những cây bút tiên phong của văn học Việt Nam thời kỳ đổi mới.

1.2. Xuất xứ:

-Truyện ngắn “Chiếc Thuyền Ngoài Xa” được viết năm 1983 – 6 tháng sau cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, đất nước trở lại với cuộc sống đời thường. Nhiều vấn đề nổi cộm trong đời sống văn hóa của nhân dân mà trước đây quân đội không chú ý.

– Tác phẩm thuộc định hướng nghệ thuật chung của văn học thời kỳ đổi mới: nội tâm, khai thác sâu về số phận cá nhân và thân phận con người trong cuộc sống đời thường.

1.3. Bố cục: 

Bố cục truyện ngắn “Chiếc Thuyền Ngoài Xa” gồm 3 phần:

Phần 1: Từ đầu đến “Nếu anh bạn đồng ngũ không cố níu giữ ở lại chơi thêm vài bữa”: Phát hiện thứ nhất của nhiệp ảnh gia Phùng (Vẻ đẹp của con thuyền xuất hiện trong ánh bình minh)

Phần 2: Từ “Ngay lúc ấy, con thuyền đâm thẳng vào chỗ tôi đứng” đến “Như trong câu chuyện cổ đầy quái đản, chiếc thuyền lưới vó biến mất”: Phát hiện thứ hai của nhiệp ảnh gia Phùng (Hiện thực đời sống đằng sau bức ảnh tuyệt đẹp)

Phần 3: Còn lại: Tường tận câu chuyện về người đàn bà hàng chài khiến Phùng hiểu ra.

1.4. Nhan đề: 

Nhan đề “Chiếc thuyền ngoài xa” đầu tiên được hiểu là một biểu tượng của nghệ thuật, nó là một nghệ thuật đạt đến sự hoàn hảo và thánh thiện đến mức  người nghệ sĩ nhìn vào nó thấy tâm hồn mình được thanh tẩy.

 – Lại gần, con thuyền  là hiện thân của một cuộc đời lam lũ, khó khăn và cả những mâu thuẫn, đối nghịch, nghịch lý.

 – Vậy là con thuyền nghệ thuật thì xa, mà đời thì  rất gần. Người nghệ sĩ cần có một khoảng cách nhất định để tìm thấy và thưởng thức vẻ đẹp đích thực của nghệ thuật, nhưng  cũng để níu kéo cuộc sống để khám phá những chân lý của cuộc sống.

 – Nhan đề là  ẩn dụ về mối quan hệ giữa cuộc sống và nghệ thuật.

2. Tóm tắt tác phẩm Chiếc thuyền ngoài xa:

Mẫu 1:

Nhiếp ảnh gia Phùng đã về miền Trung (nơi anh từng chiến đấu) theo yêu cầu của trưởng phòng để chụp ảnh cho bộ lịch năm sau. Thành quả của nhiều ngày “phục kích”, người nghệ sĩ đã tìm và chụp lại được một “một cảnh đắt trời cho” – chính là cảnh một chiếc thuyền ngoài xa ẩn hiện trong biển buổi sáng âm u. Nhưng khi thuyền cập bờ, anh vô cùng sửng sốt khi nhìn thấy cảnh tượng trên cùng một chiếc thuyền, nơi người chồng vũ phu đánh vợ rất dã man và đứa con trai bảo vệ người mẹ đánh lại cha mình. Nhiều ngày sau, cảnh đó lại tiếp diễn và lần này họa sĩ đã có sự can thiệp… Nhận lời mời của chánh án Đẩu (đồng đội cũ của Phùng), bà hàng chài lên tòa án huyện. Tại đây, người phụ nữ đã từ chối sự giúp đỡ của Đẩu và Phùng, quyết không bỏ người chồng bội bạc. Người đàn bà kể chuyện đời mình và đó cũng là lý do từ chối. Nhiếp ảnh gia Phùng đã chụp lại khá nhiều ảnh về biển đã chọn ảnh “tĩnh vật hoàn toàn” cho bộ lịch “Thuyền và biển” năm nay. Nhưng mỗi lần đứng trước bức ảnh, người nghệ sĩ lại nhìn thấy một ánh hồng trong sương sớm, và khi nhìn xa hơn, bao giờ anh ta cũng thấy hình ảnh người phụ nữ tội nghiệp này bước ra từ khung cảnh trong bức ảnh.

Mẫu 2:

Phục kích trên biển mấy ngày, nhiếp ảnh gia Phùng đã chụp được những bức ảnh đắt giá về  thuyền và cảnh biển cho bộ lịch của mình. Tưởng rằng Phùng   sẽ ra về trong tâm trạng vui vẻ,  nhưng giờ đây anh phải đối mặt với một  thực tế phũ phàng. Con thuyền mà anh cho là  đẹp đẽ quý giá lại là nơi người chồng  hành hạ, đánh đập  dã man người vợ. Con của họ vì thương mẹ nên cũng đánh  cha. Phùng ra sức ngăn cản nhưng không được, người phụ nữ bị triệu đến nhà chánh án. Phùng khuyên người đàn bà bỏ chồng nhưng người đàn bà ấy không chịu. Người phụ nữ nói với họ tại sao cô không thể bỏ người chồng bạo lực, vũ phu của mình. Phùng nhận ra rằng những gì anh thấy không phải là toàn bộ câu chuyện. Anh ra đi trong tiếc nuối, dù sau này ai cũng yêu thích ảnh của Phùng  nhưng anh  luôn thấy trong đó những hình ảnh hiện thực đau thương mà anh không thể nào quên.

3. Dàn ý phân tích Chiếc thuyền ngoài xa ngắn gọn nhất:

a) Mở bài: 

– Giới thiệu tác giả Nguyễn Minh Châu

– Giới thiệu tác phẩm “Chiếc thuyền ngoài xa”.

b) Thân bài:

* Hai phát hiện của nhiếp ảnh gia Phùng:

– Phát hiện hình cảnh tuyệt đẹp của con thuyền chài trong sương sớm ban mai:

+ Nói tóm lại, Phùng là một người đam mê nghệ thuật, anh ấy đã tìm thấy một hình ảnh tuyệt đẹp giữa con người và thiên nhiên và chụp lại.

+ Phùng bình luận rằng “một bức tranh mực tàu của một danh họa thời cổ”, vẻ đẹp đơn giản và hoàn hảo. Đó là một cái nhìn tuyệt vời về thiên nhiên, về cuộc sống từ xa.

+ Phùng cảm thấy khó xử trước cái đẹp: “trong trái tim như có cái gì bóp thắt vào”, ngộ ra “bản thân cái đẹp chính là đạo đức”. Hạnh phúc của người nghệ sĩ là khi bắt gặp cái đẹp, hiểu được vai trò đích thực của nghệ thuật.

– Phát hiện ra hình ảnh của đời thực đầy nghịch lý:

+ Từ chiếc thuyền nhỏ xinh Phùng mới để ý:

Một người đàn bà xấu xí xấu xí bước ra, người đầy mệt mỏi, và một người chồng lưng rộng bước ra , tóc tổ quạ , đôi mắt ác độc bước ra khỏi thuyền.

Ông chồng “dùng chiếc thắt lưng quật tới tấp vào lưng người đàn bà”, “vừa đánh vừa nguyền rủa bằng cái giọng rên rỉ đau đớn”.

Vào lúc đó, người phụ nữ chẳng kịp trở tay, không la hét hay chống cự, bỏ chạy.

+ Thái độ của Phùng: “kinh ngạc đến mức trong mấy phút đầu, tôi cứ đứng há mồm ra mà nhìn” -> Phùng ngỡ ngàng phát hiện ra bản chất thật của cái đẹp mà mình vừa chụp được.

 => Không nên nhầm lẫn hiện tượng bên ngoài với bản chất bên trong.

 * Chuyện người đánh cá ở toà án huyện:

 – Khi chánh án Đẩu khuyên người đàn bà ly hôn, người đàn bà van xin: “con lạy quý tòa… đừng bắt con bỏ nó”

 – Người đàn bà nói về lý do không chịu bỏ chồng:

+ Bản chất ông chồng không phải là kẻ bạo lực, anh ta chỉ là nạn nhân của cuộc đời tồi tệ.

+ Đối với ngư dân, người chồng là trụ cột chính của cả gia đình.

+ Một mình bà ấy không nuôi nổi hơn 10 đứa con.

+  “trên thuyền cũng có lúc vợ chồng con cái vui vẻ, hòa thuận”.

 – Người đàn bà làng chài nói về chồng với tất cả tình yêu và sự thấu hiểu:

+ Chồng chị vốn là một người “một người đàn ông cục tính nhưng hiền lành lắm”, chưa bao giờ đánh vợ.

+ Đời càng cơ cực, càng nghèo, đàn bà đẻ ngày càng nhiều, thuyền ngày càng bé, nên chồng ngày càng bạc bẽo.

 => Qua lời nói và thái độ của người phụ nữ, có thể thấy người phụ nữ là hiện thân của kiếp người bất hạnh, bị cái đói, cái ác và số phận bất hạnh dồn đến đường cùng. Nhưng chị có tâm hồn tận tụy, yêu thương chân thành và là người sâu sắc, từng trải.

 – Thái độ của thẩm phán Đẩu và nhiếp ảnh gia Phùng khi quyết không bỏ chồng:

+ Cả hai đều tức giận và buồn bã

+ Nhưng sau khi nghe chị thú nhận, họ cảm thấy “một cái gì vừa mới vỡ ra”.

 -> Lúc đầu họ chỉ nhìn cuộc đời bằng cái nhìn đơn giản một chiều chỉ biết qua sách vở thiếu lăng kính của cuộc sống .

 => Một người phụ nữ có cách nhìn khác Phùng và Đẩu, bởi chị không chỉ nhìn thấy cái bên ngoài mà còn đi tìm cái bản chất, cái cốt lõi bên trong.

 => Bài học: Phải có cái nhìn đa diện về cuộc sống, không nên phán xét nội tâm hiện tượng.

* Ảnh tiêu biểu trong bộ lịch:

 – Nhiếp ảnh gia Phùng vẫn đưa ảnh này lên tòa soạn, tất nhiên ảnh được chọn và treo ở nhiều nơi, nhất là trong giới yêu nghệ thuật.

 – Nghệ sĩ Phùng  luôn chú ý trong tranh của mình: “màu hồng của sương sớm” (biểu tượng của nghệ thuật) và người phụ nữ đáng thương trong tranh (mẫu mực của đời thực).

 => Cách hiểu của tác giả về nghệ thuật: nghệ thuật chân chính là phải gắn liền và không được xa cách với đời thực

 * Những nét nghệ thuật

 – Tạo tình huống trần thuật độc đáo, cốt truyện hấp dẫn

 – Khắc họa tính cách nhân vật sắc nét

 – Góc nhìn trần thuật linh hoạt

 – Giọng điệu nội tâm, chiêm nghiệm, gợi suy nghĩ phù hợp với hoàn cảnh nhận thức.

c) Kết bài

– Liên hệ bản thân, bài học rút ra từ truyện ngắn “Chiếc thuyền ngoài xa”.