Đất trồng cây lâu năm bị thu hồi có được tái định cư không?

1. Các loại cây trồng lâu năm và đất trồng cây lâu năm:

Căn cứ theo quy định tại khoản 1 Điều 10 Luật Đất đai năm 2013 thì đất trồng cây lâu năm là một loại đất thuộc nhóm đất nông nghiệp.

Bên cạnh đó, tại Phục lục số 01 ban hành kèm theo Thông tư số 27/2018/TT-BTNMT của Bộ Tài Nguyên và Môi trường ban hành ngày 14 tháng 12 năm 2018 cũng đã quy định đất trông cây lâu năm là loại đất được sử dụng vào mục đích trồng các loại cây được trồng một lần nhưng có mức độ sinh trưởng và chi thu hoạch trong nhiều năm. Theo đó, đất trồng cây lâu năm có thể trông các loại cây sau:

– Cây công nghiệp lâu năm: Là loại cây dùng để lấy nguyên liệu sản xuất công nghiệp hoặc qua chế biến mới sử dụng được như cây ca cao, cây cao su, cây điều, hồ tiêu, chè,…;

– Cây ăn quả lâu năm: Là loại cây cho sản phẩm để ăn quả tươi hoặc được kết hợp cho chế biến như cây bưởi, cây cam, cây mơ, cây măng cụt,…;

– Cây dược liệu lâu năm như: cây quế, cây hồi, sâm,…;

– Các loại cây lâu năm khác như: cây xoan, cây bạch đàn, cây xà cừ, cây hoa sữa,…

2. Thế nào là tái định cư?

Tái định cư là một chế độ bồi thường, hỗ trợ được đặt ra khi người sử dụng đất ở bị Nhà nước thu hồi đất. Tuy nhiên, trong các văn bản pháp luật hiện hành không có quy định nào quy định cụ thể về tái định cư hay đất tái định cư.

Tuy nhiên, khi cắt nghĩa “tái định cư” thì có thể hiểu đây là việc Nhà nước bố trí nơi ở mới cho những người sử dụng đất ở bị thu hồi, không còn nơi ở khác và phải di chuyển chỗ ở. Theo đó, tái định cư chỉ đặt ra đối với người bị bị hồi đất có mục đích sử dụng là đất ở và không đặt ra đối với những loại đất có mục đích sử dụng khác. Về mặt pháp lý, đất tái định cư được công nhận mục đích sử dụng đất là đất ở và người sử dụng đất sẽ được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất và được xác lập các quyền và nghĩa vụ đối với đất đầy đủ như những loại đất khác.

3. Đất trồng cây lâu năm bị thu hồi có được tái định cư không?

3.1. Điều kiện để được bồi thường khi thu hồi đất trồng cây lâu năm:

Căn cứ theo quy định tại khoản 1 Điều 75 Luật Đất đai năm 2013 thì điều kiện để cá nhân, hộ gia đình được Nhà nước bồi thường về đất như sau:

– Đất bị thu hồi được sử dụng vào mục đích quốc phòng, an ninh; phát triển kinh tế- xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng;

– Cá nhân, hộ gia đình đang sử dụng đất không phải là đất thuê trả tiền thuê đất hàng năm;

– Đất bị thu hồi có Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất (Gọi chung là Giấy chứng nhận) hoặc có đủ điều kiện để được cấp Giấy chứng nhận nhưng chưa được cấp (trừ trường hợp được quy định tại khoản 2 Điều 77 Luật Đất đai năm 2013).

Như vậy, khi đáp ứng được đầy đủ những điều kiện trên thì người sử dụng đát sẽ được Nhà nước bồi thường khi thu hồi đất.

3.2. Các khoản bồi thường khi thu hồi đất trồng cây lâu năm:

Khi đáp ứng đầy đủ các điều kiện đã nêu trên thì người sử dụng đất trồng cây lâu năm sẽ được đền bù về đất theo nguyên tắc được quy định tại Điều 74 Luật Đất đai năm 2013, Nghị định số 47/2014/NĐ-CP và những văn bản pháp luật khác có liên quan. Cụ thể, khi Nhà nước bồi thường đất trồng cây lâu năm bị thu hồi thì người sử dụng đất sẽ được bồi thường các khoản sau:

Thứ nhất, bồi thường bằng đất hoặc bằng tiền theo quy định tại Điều 74 Luật Đất đai năm 2013:

– Giao đất cho người sử dụng đất bị thu hồi có cùng mục đích sử dụng đất với loại đất bị thu hồi;

– Nếu không có đất để bồi thường thì sẽ được bồi thường bằng tiền theo bảng giá đất cụ thể do Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh ban hành tại thời điểm có quyết định thu hồi đất. Theo đó, số tiền đền bù đối với đất bị thu hồi được xác định theo công thức sau:

Tổng số tiền đền bù đối với đất = Tổng diện tích đất nông nghiệp do Nhà nước thu hồi (m2) x Giá đền bù đất (VNĐ/m2)

Trong đó:

Giá đền bù đất =. Giá theo khung giá đất theo quyết định của Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh ban hành x Hệ số điều chỉnh gía đất.

Lưu ý: Bảng giá đất theo Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh ban hành sẽ được áp dụng trong gia đoạn 05 năm.

– Bồi thường khi thu hồi đất phải đảm bảo thực hiện theo nguyên tắc dân chủ, công khai, khách quan, kịp thời và đúng theo quy định pháp luật.

Thứ hai, bồi thường chi phí đầu tư vào đất còn lại:

Khi người sử dụng đất nông nghiệp được Nhà nước giao đất sẽ thực hiện việc đầu tư, cải tạo trên đất. Theo đó, khi Nhà nước thu hồi đất trồng cây lâu năm sẽ chi trả, bồi thường về chi phí đầu tư vào đất còn lại cho người sử dụng đất nông nghiệp. Căn cứ theo quy định tại khoản 2 Điều 3 Nghị định số 47/2014/NĐ-CP của Chính phủ ban hành ngày 15 tháng 5 năm 2014 Quy định về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất thì chi phí đầu tư vào đất còn lại bao gồm các chi phí sau:

– Chi phí san lấp mặt bằng;

– Chi phí cải tạo làm tăng độ màu mỡ của đất, thau chua rửa mặn, chống xói mòn, xâm thực đối với đất sử dụng vào mục đích sản xuất nông nghiệp;

– Chi phí gia cố khả năng chịu lực chống rung, sụt lún đất đối với đất làm mặt bằng sản xuất kinh doanh;

– Chi phí khác có liên quan đã đầu tư vào đất phù hợp với mục đích sử dụng đất.

Thứ ba, bồi thường tài sản gắn liền với đất:

Đôi với những thửa đất bị thu hồi mà còn tài sản trên đất thì người sử dụng đất sẽ được bồi thường về nhất tài sản trên đất. Cụ thể trong bài viết này, đối với đất trồng cây lâu năm, khi Nhà nước thu hồi đất sẽ được bồi thường về tài sản trên đất là những loại cây lâu năm đang được trồng trên đất. Theo quy định tại Điều 92 Luật Đất đai năm 2013 thì tài sản trên đất (những cây trồng lâu năm) phải được tạo lập, trồng lên theo đúng quy định pháp luật và được trồng trước khi có thông báo thu hồi đất.

Thứ tư, hỗ trợ chi phí vận chuyển tài sản trên đất:

Theo quy định tại khoản 1 Điều 91 Luật Đất đai năm 2013 thì khi người sử dụng đất trông cây lâu năm bị Nhà nước thu hồi đất mà phải di chuyển tài sản trên đất thì được Nhà nước hỗ trợ chi phí tháo dỡ, di chuyển tài sản. Trong trường hợp những cây lâu năm có diện tích lớn cần phải di chuyển bằng máy móc, dây chuyền thì người sử dụng đất trồng cây lâu năm còn được Nhà nước bồi thường về thiệt hại xảy ra khi  di chuyển cây.

3.3. Khoản hỗ trợ người sử dụng đất bị thu hồi đất trồng cây lâu năm:

Ngoài việc được đền bù về đất cùng mục đích trồng cây lâu năm hoặc đền bù bằng tiền thì người sử dụng đất trồng cây lâu năm còn được Nhà nước hỗ trợ các khoản tương ứng theo quy định tại khoản 2 Điều 83 Luật Đất đai năm 2013. Cụ thể như sau:

– Hỗ trợ ổn định đời sống và sản xuất;

– Đối với việc thu hồi đất nông nghiệp của cá nhân, hộ gia đình trực tiếp sản xuất nông nghiệp thì sẽ được Nhà nước hỗ trợ đào tạo, chuyển đổi nghề và tìm kiếm việc làm mới;

– Hỗ trợ các khoản khác…

Như vậy, khi người sử dụng đất trồng cây lâu năm bị Nhà nước thu hồi đất sử dụng cho mục đích quốc phòng, an ninh; phát triển kinh tế- xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng thì sẽ được đền bù bằng loại đất cùng mục đích sử dụng đất trồng cây lâu năm hoặc đền bù bằng tiền. Còn đất tái định cư chỉ được sử dụng đền bù cho người sử dụng đất ở bị thu hồi và phải di chuyển chỗ ở. Do đó, khi bị thu hồi đất trồng cây lâu năm bị thu hồi sẽ không được hỗ trợ tái định cư mà được hỗ trợ về việc ổn định  sản xuất, hỗ trợ đào tạo, chuyển đổi nghề, tìm việc làm,…

Các văn bản pháp luật được sử dụng trong bài viết:

– Luật Đất đai năm 2013;

– Nghị định số 47/2014/NĐ-CP của Chính phủ ban hành ngày 15 tháng 5 năm 2014 Quy định về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất;

– Thông tư số 27/2018/TT-BTNMT của Bộ Tài Nguyên và Môi trường ban hành ngày 14 tháng 12 năm 2018 Quy định về thống kê, kiểm kê đất đai và lập bản đồ hiện trạng sử dụng đất.