Xác định mục tiêu giáo dục của trường, bao gồm những kĩ năng và kiến thức mà học sinh sẽ đạt được trong năm học. Mục tiêu giáo dục cũng có thể bao gồm các giá trị và hành vi mà trường mong muốn học sinh phát triển.
1. Mục tiêu của việc xây dựng kế hoạch giáo dục của nhà trường:
Để xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch giáo dục của nhà trường đạt được hiệu quả cao, cần tập trung vào việc đảm bảo yêu cầu thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông (CTGDPT) linh hoạt và phù hợp với điều kiện địa phương và cơ sở giáo dục. Điều này đòi hỏi sự phát huy tính chủ động, sáng tạo của tổ chuyên môn và giáo viên trong việc thực hiện chương trình giáo dục.
Để đạt được mục tiêu này, cần có sự khai thác và sử dụng hiệu quả cơ sở vật chất và thiết bị dạy học, đáp ứng yêu cầu thực hiện các phương pháp dạy học và đánh giá theo yêu cầu phát triển phẩm chất và năng lực của học sinh. Đồng thời, cần phối hợp tốt giữa các tổ chuyên môn và các tổ chức đoàn thể trong nhà trường, đảm bảo tính dân chủ và thống nhất trong việc tổ chức thực hiện kế hoạch giáo dục của nhà trường.
Ngoài ra, để nâng cao hiệu lực và hiệu quả quản trị hoạt động dạy học và giáo dục của nhà trường, cần có sự phối hợp giữa nhà trường, cha mẹ học sinh và các cơ quan, tổ chức có liên quan tại địa phương. Điều này giúp tạo ra sự thống nhất trong việc tổ chức thực hiện kế hoạch giáo dục của nhà trường, đảm bảo tính dân chủ và phát triển được các phẩm chất, năng lực của học sinh.
Vì vậy, để đạt được mục tiêu giáo dục, nhà trường cần tập trung vào việc xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch giáo dục đúng cách. Điều này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các tổ chuyên môn, giáo viên và các cơ quan, tổ chức có liên quan tại địa phương. Chỉ khi đạt được sự thống nhất trong việc thực hiện kế hoạch giáo dục, nhà trường mới có thể đảm bảo tính dân chủ và phát triển được các phẩm chất, năng lực của các học sinh một cách tốt nhất.
2. Quy trình xây dựng kế hoạch giáo dục của nhà trường:
Quy trình xây dựng kế hoạch giáo dục của một trường học có thể được thực hiện theo các hoạt động/bước chính sau:
– Xác định căn cứ để xây dựng kế hoạch giáo dục của trường, bao gồm việc nghiên cứu chương trình giáo dục, các quy định pháp luật liên quan đến giáo dục và các yêu cầu đặc biệt của cộng đồng học sinh.
– Đánh giá tình hình và các điều kiện thực hiện chương trình trong năm học. Điều này có thể bao gồm việc đánh giá các thành tích và thách thức của học sinh, các giáo viên và nhân viên của trường, các cơ sở vật chất và tài chính của trường, và các yếu tố khác ảnh hưởng đến việc thực hiện kế hoạch giáo dục.
– Xây dựng kế hoạch tổ chức dạy học các môn học và hoạt động giáo dục. Các kế hoạch này bao gồm các hoạt động giảng dạy cụ thể, các tài liệu giảng dạy, và các hoạt động ngoài giờ học như hội thảo, cuộc thi và các hoạt động văn hóa khác. Kế hoạch cũng phải bao gồm phân bổ nguồn lực, thời gian và các yêu cầu khác để đảm bảo việc thực hiện kế hoạch giáo dục theo đúng tiến độ và đạt được mục tiêu giáo dục của trường.
3. Ý nghĩa của việc xây dựng kế hoạch giáo dục của nhà trường:
Kế hoạch là công cụ vô cùng quan trọng và cần thiết cho mọi tổ chức, đặc biệt là trong quản lý và giáo dục. Nó giúp cho các nhà quản lý và cơ quan quản lý tập trung sự chú ý của mình vào các mục tiêu của hệ thống và làm rõ hơn phương hướng hoạt động của hệ thống, của tổ chức trong kỳ kế hoạch.
Một trong những lợi ích rất quan trọng của kế hoạch đó là hình thành các nỗ lực có tính phối hợp. Kế hoạch chỉ ra con đường đi cho cả nhà quản lý lẫn từng thành viên, từ đó họ biết họ phải đóng góp gì để đạt mục tiêu. Nói một cách khác, kế hoạch tạo điều kiện cho tổ chức và các thành viên của tổ chức đánh giá khả năng của chính mình và phối hợp hoạt động để đạt mục tiêu. Kế hoạch là cơ sở phối hợp hành động giữa các cá nhân và đơn vị, là cơ sở thống nhất hành động trong tập thể. Kế hoạch giúp tạo ra một môi trường làm việc tích cực, khéo léo và hợp tác giữa những người có cùng mục tiêu và mong muốn.
Kế hoạch còn giúp giảm thiểu hoạt động trùng lặp, chồng chéo và dư thừa, tạo khả năng hoạt động và sử dụng nguồn lực một cách có hiệu quả. Một kế hoạch rõ ràng và cụ thể sẽ giúp cho các nhà quản lý và cơ quan quản lý sử dụng nguồn lực hiệu quả và tránh lãng phí.
Kế hoạch cũng giúp làm giảm thiểu sự bất trắc bằng cách dự đoán những bất định, những thay đổi và tìm phương án đối phó với những bất định và những thay đổi đó. Điều này giúp cho tổ chức có thể đáp ứng tốt hơn với những thay đổi nhanh chóng và không ngừng cập nhật.
Hình thành mục tiêu là một trong những lợi ích quan trọng của kế hoạch. Mục tiêu làm cơ sở cho việc kiểm tra, đánh giá (ngoài và trong). Không xây dựng kế hoạch thì không thể kiểm tra, đánh giá được. Kế hoạch giúp cho tổ chức đạt được mục tiêu một cách khoa học và có kế hoạch, giúp các nhà quản lý và cơ quan quản lý đánh giá được hiệu quả hoạt động của tổ chức.
Cuối cùng, kế hoạch giúp người quản lý có cái nhìn tổng quan về hệ thống, làm việc chủ động và tự tin hơn. Với kế hoạch, người quản lý có thể nắm bắt được tình hình và đưa ra những quyết định đúng đắn.
4. Các loại kế hoạch ở trường học:
Kế hoạch trường học là kế hoạch giáo dục thể hiện đường lối và quan điểm giáo dục của Đảng. Các mục tiêu, nhiệm vụ và biện pháp của kế hoạch được xác định bằng khoa học giáo dục và quản lý. Các kế hoạch áp dụng cho toàn bộ nhà trường gọi là kế hoạch chiến lược và có khung thời gian dài hơn. Các kế hoạch điều hành chỉ định các chi tiết để thực hiện các mục tiêu chung và có khung thời gian ngắn hơn. Các kế hoạch cụ thể được ưa chuộng hơn với mục tiêu rõ ràng và tiến độ cụ thể. Kế hoạch hướng dẫn chỉ đưa ra các hướng dẫn chung và không đặt ra các mục tiêu và hành động cụ thể. Tuy nhiên, cần linh hoạt đối phó với sự bất trắc và kế hoạch hướng dẫn sẽ được ưa chuộng.
Kế hoạch cấp trường có hai loại chính:
Thứ nhất là kế hoạch 05 năm:
Phân tích: Đánh giá thành công, thất bại, điểm mạnh và yếu của nhà trường. Việc phân tích chiến lược còn giúp đánh giá cơ hội, thách thức, nguy cơ, xác định vấn đề giải quyết trong quá trình xây dựng và thực thi kế hoạch 05 năm.
Xác định tầm nhìn và sứ mệnh của nhà trường: tầm nhìn là cái nhìn xa khá hiện thực và lôi cuốn về tương lai của nhà trường. Sứ mệnh là tuyên bố quan điểm cơ bản, lý do tồn tại của nhà trường, giới hạn nhiệm vụ và chức năng trong phạm vi tổng quát.
Mục tiêu chung: Xác định dựa trên sứ mạng và kết quả phân tích để tăng phạm vi, nâng cao hiệu quả, đa dạng hóa hoạt động. Mục tiêu được xác định ở nhiều cấp độ và mặt:
Số lượng và chất lượng học sinh tốt nghiệp.
Phục vụ mục tiêu phát triển kinh tế – xã hội và khoa học – công nghệ. Mục tiêu tăng trưởng của nhà trường được coi như một phương tiện để đạt mục tiêu phát triển nhân cách và các mục tiêu xã hội khác.
Các giải pháp chính: Đây là cách để đạt được các mục tiêu chung bằng cách tận dụng mặt mạnh của nhà trường, cơ hội bên ngoài và giảm thiểu ảnh hưởng của mặt yếu cũng như thách thức bên ngoài. Các giải pháp thường được xây dựng theo các hoạt động của nhà trường cũng như các điều kiện thực hiện các chức năng xã hội.
Các chương trình và đề án: Là các hoạt động cụ thể để đạt được các mục tiêu, hiện thực hóa định hướng và thực hiện các giải pháp trong một cơ cấu tổ chức và nguồn lực được phân bổ cụ thể.
Dự toán tài chính sơ bộ: dự toán tài chính cho từng mặt, từng chương trình, dự án và cho toàn bộ kế hoạch.
Phần tổng hợp: Đánh giá khả thi, kiểm tra tính lô gích của định hướng và các chương trình hoạt động, ghi nhận quyết tâm của lãnh đạo nhà trường về việc thực thi kế hoạch 05 năm, dự định thay đổi cơ cấu tổ chức trước mắt và kế hoạch thực hiện bản kế hoạch.
Thứ hai là kế hoạch năm học: Kế hoạch này không chỉ đơn thuần là chỉ đạo mà đi sâu vào các mặt dạy – học và giáo dục cùng với các biện pháp nâng cao chất lượng đào tạo. Điều này giúp đảm bảo rằng đào tạo được thực hiện một cách hiệu quả và phù hợp với các chủ trương chỉ đạo hằng năm của Bộ.
5. Các bước xây dựng kế hoạch năm học:
Chuẩn bị: Trước khi soạn thảo kế hoạch, cần xác định các thủ tục cần thiết để xây dựng kế hoạch, thành lập một nhóm xây dựng kế hoạch, thu thập, xử lý và phân tích thông tin liên quan đến năm học trước, đối tượng giáo dục mới, các văn bản chỉ thị, v.v. để phục vụ cho việc xây dựng kế hoạch. Cần phân tích và đánh giá thực trạng của trường học, bao gồm những điểm mạnh, điểm yếu, nguồn lực có sẵn. Cần phân tích môi trường để tìm ra các cơ hội cần tận dụng và các nguy cơ, thách thức cần khắc phục. Cần dự báo chiều hướng phát triển của những chỉ tiêu kế hoạch để có thể xây dựng một kế hoạch hợp lý và hiệu quả.
Soạn thảo kế hoạch: Sau khi chuẩn bị đầy đủ các thông tin cần thiết, cần xây dựng hệ thống mục tiêu và chỉ tiêu cần đạt được trong kế hoạch. Cần xác định các điều kiện cần thiết để thực hiện kế hoạch và dự thảo các phương án kế hoạch.
Thảo luận và lấy ý kiến: Sau khi dự thảo các phương án kế hoạch, cần thảo luận với các đơn vị và lấy ý kiến của các lực lượng giáo dục để hoàn thiện kế hoạch. Cần tổ chức hội nghị cán bộ – giáo viên – công nhân viên để bàn luận và đưa ra quyết định cuối cùng về kế hoạch.
Hoàn chỉnh và ban hành kế hoạch: Cuối cùng, cần hoàn thiện kế hoạch và báo cáo cấp trên để ban hành. Trước khi ban hành kế hoạch, cần thông qua kế hoạch với chi bộ và đảm bảo đáp ứng các yêu cầu của cấp trên.
