Trong quy định tại Bộ luật hình sự năm 2017 có những điều luật riêng cho việc giảm mức hình phạt cho người chấp hành. Theo đó, hình phạt đã tuyên có thể được miễn hoặc giảm một phần dựa trên hoàn cảnh, thái độ, ý thức chấp hành của chính người phạm tội và mục đích của việc hưởng các chế độ khoan hồng này từ Nhà nước là để tạo động lực cho họ trong việc phấn đấu cải tạo tốt để sớm trở về hòa nhập với cộng đồng. Vậy khi nào được giảm mức hình phạt đã tuyên?
Quy định về giảm mức hình phạt đã tuyên
1. Hình phạt là gì?
Điều 30 của Bộ luật hình sự năm 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017 quy định như sau:
“Hình phạt là biện pháp cưỡng chế nghiêm khắc nhất của Nhà nước được quy định trong Bộ luật này, do Tòa án quyết định áp dụng đối với người hoặc pháp nhân thương mại phạm tội nhằm tước bỏ hoặc hạn chế quyền, lợi ích của người, pháp nhân thương mại đó.”
Hình phạt là biện pháp cưỡng chế nghiêm khắc nhất; trong tất cả các biện pháp đấu tranh phòng ngừa và chống tội phạm. Tính chất nghiêm khắc của hình phạt thể hiện ở chỗ; nó có thể tước bỏ những quyền; và lợi ích thiết thân của người bị kết án như quyền tự do; quyền chính trị, quyền sở hữu, thậm chí cả quyền sống. Mặt khác, hình phạt bao giờ cũng để lại cho người bị kết án hậu quả pháp lý là án tích trong một thời hạn do luật định.
Mức độ nghiêm khắc của hình phạt được quy định trong Luật Hình sự; phụ thuộc vào tính chất và mức độ nghiêm trọng của tội phạm. Tội phạm càng nghiêm trọng thì hình phạt càng nghiêm khắc. Sự đa dạng và nhiều loại cấp độ về tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội của tội phạm; đòi hỏi phải có nhiều loại hình phạt với những mức độ nghiêm khắc khác nhau.
2. Giảm mức hình phạt đã tuyên là gì?
Giảm mức hình phạt đã tuyên là việc Tòa án căn cứ vào lời đề nghị của các đơn vị, tổ chức, chính quyền địa phương được giao trách nhiệm trực tiếp giám sát và giáo dục người phạm tội, để ra quyết định giảm thời gian chấp hành hình phạt. Một người sẽ được Tòa án ra quyết định giảm thời gian chấp hành hình phạt khi trong thời gian chấp hành hình phạt đó người phạm tội có nhiều điểm tiến bộ; tích cực chấp hành các quy định.
Quy định về giảm mức hình phạt đã tuyên là một trong những chính sách khoan hồng của Nhà nước ta đối với tội phạm. Hình phạt đã tuyên có thể được miễn; hoặc giảm một phần dựa trên hoàn cảnh, thái độ, ý thức chấp hành của chính người phạm tội.
Điều này không chỉ giúp người phạm tội ăn năn, hối cải; nhận thức được sai lầm của mình mà còn tạo động lực cho họ trong việc phấn đấu cải tạo tốt nhằm hưởng các chính sách khoan hồng của Nhà nước; sớm quay về với đời sống xã hội thường nhật, trở thành công dân tốt cho xã hội.
Khi nào được giảm mức hình phạt đã tuyên?
3. Khi nào được giảm mức hình phạt đã tuyên?
Điều 63 Bộ luật hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017 quy định như sau:
“1. Người bị kết án cải tạo không giam giữ; phạt tù có thời hạn hoặc phạt tù chung thân; nếu đã chấp hành hình phạt được một thời gian nhất định có nhiều tiến bộ; và đã bồi thường được một phần nghĩa vụ dân sự; thì theo đề nghị của cơ quan thi hành án hình sự có thẩm quyền; Tòa án có thể quyết định giảm thời hạn chấp hành hình phạt.
Thời gian đã chấp hành hình phạt để được xét giảm lần đầu là một phần ba thời hạn đối với hình phạt cải tạo không giam giữ; hình phạt tù có thời hạn, 12 năm đối với tù chung thân.
2. Một người có thể được giảm nhiều lần; nhưng phải bảo đảm chấp hành được một phần hai mức hình phạt đã tuyên.
Người bị kết án tù chung thân, lần đầu được giảm xuống 30 năm tù; và dù được giảm nhiều lần cũng phải bảo đảm thời hạn thực tiễn chấp hành hình phạt là 20 năm.
5. Đối với người đã được giảm một phần hình phạt; mà lại thực hiện hành vi phạm tội mới nghiêm trọng, rất nghiêm trọng hoặc đặc biệt nghiêm trọng; thì Tòa án chỉ xét giảm lần đầu sau khi người đó đã chấp hành được hai phần ba mức hình phạt chung hoặc trường hợp hình phạt chung là tù chung thân thì việc xét giảm án thực hiện theo hướng dẫn tại khoản 3 Điều này.
6. Đối với người bị kết án tử hình được ân giảm; hoặc người bị kết án tử hình thuộc trường hợp quy định tại điểm b hoặc điểm c khoản 3 Điều 40 của Bộ luật này thì thời gian đã chấp hành hình phạt để được xét giảm lần đầu là 25 năm; và dù được giảm nhiều lần nhưng vẫn phải bảo đảm thời hạn thực tiễn chấp hành hình phạt là 30 năm.”
4. Bình luận về giảm mức hình phạt đã tuyên
Điều luật quy định điều kiện riêng để người dưới 18 tuổi phạm tội được giảm thời hạn chấp hành hình phạt theo mức độ giảm riêng. Điều luật này được quy định trên cơ sở yêu cầu cần tạo điều kiện thuận lợi nhất để người dưới 18 tuổi bị kết án tái hòa nhập.
Theo đó, điều kiện và mức giảm thời hạn chấp hành hình phạt đều có lợi hơn so với trường hợp người bị kết án là người đã thành niên.
Khoản 1 của điều luật quy định người dưới 18 tuổi phạm tội bị phạt cải tạo không giam giữ hoặc phạt tù, nếu có tiến bộ và đã chấp hành được 1/4 thời hạn, thì được Tòa án xét giảm; riêng đối với hình phạt tù, mỗi lần có thể giảm đến 04 năm nhưng phải bảo đảm đã chấp hành ít nhất là 2/5 mức hình phạt đã tuyên.
Khoản 2 của điều luật quy định người dưới 18 tuổi phạm tội bị phạt cải tạo không giam giữ hoặc phạt tù, nếu lập công hoặc mắc bệnh hiểm nghèo, thì được xét giảm ngay và có thể được miễn chấp hành phần hình phạt còn lại.
Khoản 3 của điều luật quy định người dưới 18 tuổi phạm tội bị phạt tiền nhưng bị lâm vào hoàn cảnh kinh tế đặc biệt khó khăn kéo dài do thiên tai, hỏa hoạn, tai nạn hoặc ốm đau hoặc lập công lớn, thì theo đề nghị của Viện trưởng Viện kiểm sát, Tòa án có thể quyết định giảm hoặc miễn việc chấp hành phần tiền phạt còn lại.