Cuộc đời, sự nghiệp sáng tác của nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm

1. Giới thiệu về tác giả Nguyễn Khoa Điềm: 

Nguyễn Khoa Điềm sinh ra trong một gia đình có truyền thống yêu nước, hiếu học nên những bài thơ của ông đều hướng về tình yêu quê hương, đất nước. Nguyễn Khoa Điềm là một trong những nhà thơ tiêu biểu nhất trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ. Là người trực tiếp tham gia chiến đấu với đế quốc Mỹ nên thơ ông rất chân thực, giàu trải nghiệm, đặc biệt là những cảm xúc sâu lắng, mang màu sắc trữ tình. Là người có ý thức và trách nhiệm với đất nước, những vần thơ do ông sáng tác thể hiện rõ vai trò, trách nhiệm của người công dân, người lính đối với đất nước.

2. Tiểu sử tóm tắt của Nguyễn Khoa Điềm:

Nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm sinh ngày 15 tháng 3 năm 1943 tại Tỉnh Thừa Thiên Huế, nước Việt Nam. Ông sinh thuộc cung Song Ngư, cầm tinh con Đê (Quý Mùi 1943). Nguyễn Khoa Điềm xếp hạng nổi tiếng thứ 44773 trên thế giới và thứ 192 trong danh sách Nhà thơ nổi tiếng. Tổng dân số Việt Nam năm 1943 là khoảng 22,612 triệu người.

Nguyễn Khoa Điềm sinh ra tại làng Kiều Điềm, xã Phong Hòa, huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế. Thân sinh ông là chí sĩ Hải Triều, thuộc dòng dõi quan đại thần Nguyễn Khoa Đăng, quê gốc ở An Dương (tỉnh Hải Dương, Hải Phòng trước đây). Quê quán: Thôn An Cựu, xã Thủy An, TP Huế, tỉnh Thừa Thiên Huế.

Thuở nhỏ Nguyễn Khoa Điềm học ở quê. Năm 1955, ông ra Bắc học Trường Nam học. Ông tốt nghiệp Đại học Sư phạm Hà Nội năm 1964, cùng lứa với Phạm Tiến Duật và Lê Anh Xuân.

Sau đó, ông vào Nam hoạt động trong phong trào sinh viên ở Huế; tham gia quân đội, xây dựng Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam, viết báo, làm thơ,… cho đến năm 1975. Nguyễn Khoa Điềm bị giam ở nhà lao Thừa Phủ. Tết 1968, ông được giải phóng và hoạt động trở lại. Lúc này Nguyễn Khoa Điềm mới bắt đầu làm thơ.

Nguyễn Khoa Điềm trở thành hội viên Hội Nhà văn Việt Nam năm 1975. Sau 1975, ông tham gia Đoàn Thanh niên Cộng sản; Chủ tịch Hội Văn nghệ Bình Trị Thiên, Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy Thừa Thiên Huế. Ông là Ủy viên Ban Chấp hành Hội Nhà văn Việt Nam khóa III. Năm 1994, Nguyễn Khoa Điềm ra Hà Nội, làm Thứ trưởng Bộ Văn hóa Thông tin. Năm 1995, ông được bầu làm Tổng thư ký Hội Nhà văn Việt Nam khóa V.

Năm 1996, tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII của Đảng Cộng sản Việt Nam, Nguyễn Khoa Điềm được bầu vào Ban Chấp hành Trung ương. Ông là Đại biểu Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam khóa X, từ tháng 11 năm 1996 là Bộ trưởng Bộ Văn hóa – Thông tin. Năm 2001, tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX của Đảng Cộng sản Việt Nam, Nguyễn Khoa Điềm trở thành Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương, Trưởng Ban Tư tưởng – Văn hóa Trung ương (2001 – 2006).

Hiện ông đã nghỉ hưu và sinh sống tại TP Huế.

3. Phong cách sáng tác:

Nguyễn Khoa Điềm là một trong những nhà thơ tiêu biểu nhất trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ. Là người trực tiếp tham gia chiến đấu với đế quốc Mỹ nên thơ ông rất chân thực, giàu trải nghiệm, đặc biệt là những cảm xúc sâu lắng, mang màu sắc trữ tình. Là người có ý thức và trách nhiệm với đất nước, những vần thơ do ông sáng tác thể hiện rõ vai trò, trách nhiệm của người công dân, người lính đối với đất nước.

Tiêu biểu trong các sáng tác của Nguyễn Khoa Điềm là bài thơ Đất nước, với giọng điệu thơ đậm đà màu sắc dân tộc, lắng đọng sâu sắc kèm theo những lí giải về tư tưởng của tác giả. Anh đã vẽ nên một “Đất Nước” vĩ đại nhưng không kém phần bình dị, thân thương. Đó là Đất Nước của tất cả chúng ta, bài thơ khẳng định vai trò to lớn của Đất Nước đối với mỗi người. Những vần thơ vô cùng rõ nét đó thể hiện tinh thần yêu quê hương của Nguyễn Khoa Điềm. Đây là một trong những tác phẩm thành công nhất của ông, nó mang lại cho người đọc nhiều niềm tự hào dân tộc.

Trong quá trình vận động và phát triển của thơ ca chống Mỹ, đã xuất hiện một hệ thống các nhà thơ trẻ, trong đó có Nguyễn Khoa Điềm. Nhà thơ đã có mặt, đi khắp cuộc chiến và ghi dấu những thành tựu của mình qua đam mê sáng tác. Phong cách thơ Nguyễn Khoa Điềm trong thời kỳ chống Mĩ cứu nước là nguồn cảm hứng lớn về đất nước và nhân dân anh hùng. Hệ thống đặc sắc nhất của phong cách thơ Nguyễn Khoa Điềm nằm ở cảm hứng hiện thực thời đại, ở những đề tài quen thuộc, ở cách thể hiện cái tôi phong phú, đa dạng được cất giữ, ở những lớp từ, những hình ảnh cảm xúc ẩn sau bề mặt câu chữ, một ý nghĩa lịch sử và văn hóa sâu sắc độc đáo. Trong thơ Nguyễn Khoa Điềm, lòng yêu nước không đơn giản chỉ là lòng hăng hái xông trận và lòng căm thù giặc mãnh liệt. Với Nguyễn Khoa Điềm, tình yêu đất nước sống lại trong trang sử hào hùng ngàn năm của dân tộc với những chiến công dựng nước và giữ nước của cha ông ta. Đất nước trong thơ Nguyễn Khoa Điềm là sự đồng tồn của những gì gần gũi, thân thương nhất đối với mỗi con người Việt Nam trong quá khứ, hiện tại và tương lai, trong thời gian và không gian, trong lịch sử và truyền thống. Ở Nguyễn Khoa Điềm, lòng yêu nước là tâm hồn Việt Nam day dứt trong tâm hồn để từ đó rút ra một chân lý vàng ngọc: Đất nước của nhân dân. Tư tưởng đất nước nhân dân đã chi phối hầu hết các tác giả của Nguyễn Khoa Điềm. Vì vậy, thơ Nguyễn Khoa Điềm không chỉ thể hiện những suy nghĩ, tình cảm của tuổi trẻ trong chiến tranh, về niềm lạc quan hay cái nhìn nghiêm túc, chân thực, trần trụi trước những mất mát… mà còn bộc lộ những suy tư. nghĩ về thực tế sâu sắc hơn nhiều. Thơ Nguyễn Khoa Điềm thể hiện lòng yêu nước qua những tranh luận về tuổi trẻ và nhân sinh quan để xây dựng lại cả quá trình “tìm đường” và “nhận thức đường đi” của thanh niên thành thị Nam Bộ với Internet. của dân tộc và nhân dân. Tài năng và cá tính sáng tạo của Nguyễn Khoa Điềm còn được bộc lộ ở phương diện nghệ thuật: đó là thể thơ biểu cảm có phong cách riêng, từ giọng điệu trữ tình đậm chất chính luận đến việc xây dựng chất liệu thơ. chất liệu hiện thực, chất liệu văn hóa và chất liên tưởng…, từ việc sử dụng các tín hiệu thẩm mỹ vừa truyền thống vừa hiện đại đến việc vận dụng linh hoạt thể thơ tự do với các cung bậc thơ khác nhau. những cảm xúc dạt dào với vốn từ phong phú vừa dân gian, vừa đậm chất văn hóa của thời đại.

4. Tác phẩm tiêu biểu:

Nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm có các tác phẩm tiêu biểu sau đây: Người con gái chằm nón bài thơ, Nơi Bác từng qua, Nỗi nhớ, Tháng chạp ở Hồng Trường, Thưa mẹ con đi, Tiễn bạn cuối mùa đông, Tình Ca, Tôi lại đi đường này, Trên núi sông, Từ những gì các anh trao?, Tuổi trẻ không yên, Vỗ Hờn, Xanh xanh bóng núi, Giặc Mỹ, Gửi anh Tường, Hình dung về Chê Ghêvara, Hồi kết cuộc, Khoảng trời yêu dấu, Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ, Lau, Lời chào, Báo động, Bếp lửa rừng, Bước chân – Ngọn đèn, Cái nền căm hờn,  Cát trắng Phú Vang, Chiều Hương Giang, Con chim thời gian, Con gà đất, cây kèn và khẩu súng, Đất ngoại ô (1973), Mặt đường khát vọng (1974), Ngôi nhà có ngọn lửa ấm (1986), Thơ Nguyễn Khoa Điềm (1990), Cửa thép (1972), Đất và khát vọng, Trường ca, Đất nước, Màu xanh lên đường, Mùa Xuân ở A Đời, Ngày vui, Nghĩ về một nhãn hiệu, Xuống đường

5. Vinh danh:

Giải thưởng của Hội Nhà văn Việt Nam cho tập thơ “Ngôi nhà có ngọn lửa ấm”.

Giải thưởng Văn học Nghệ thuật Cố đô (giải B) cho tập thơ “Im lặng” – 2010.

Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật

6. Nhận xét về Nguyễn Khoa Điềm và tác phẩm:

May mắn thay, tôi được sống trong những năm tháng hào hùng của dân tộc để hiểu hơn về đất nước, con người và bản thân mình. – Nguyễn Khoa Điềm

Đất Nước- Nguyễn Khoa Điềm đã tạo nên hình tượng Đất Nước quen thuộc mà mới lạ trong thơ ca Việt Nam… Nguyễn Khoa Điềm đã khắc họa một Đất Nước nguyên vẹn, là thể thống nhất của lãnh thổ và văn hóa, của lịch sử và đời sống, một Đất Nước trong không gian tâm linh của con người Việt Nam.

Một đất nước như thế không thể có được bằng bút pháp miêu tả bên ngoài, nên mọi yếu tố nhà thơ đều phải dùng hình thức phản ánh, liên tưởng, liệt kê, đưa dần người đọc vào trí tưởng tượng của mình. , vào trí tưởng tượng của họ. ký ức của họ, nhìn thấy Đất nước trong chính tâm hồn họ. – Trần Đình Sử

Sợi chỉ nên hình ảnh thơ Nguyễn Khoa Điềm óng ánh một màu sắc riêng của chất liệu văn học dân gian – đó là một phần tạo nên sức hấp dẫn của thơ ca xứ người… để người đọc lặng người, xúc động trước một chặng đường. Định nghĩa đáng ngạc nhiên của Nguyễn Khoa Điềm.